Νέα και Παλιά Αντίληψη της Διακυβέρνησης. Το να εδραιώσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και στον λαό αυτή τη διάκριση που δύο σφαίρες χωριστές σε δύναμη, η μια πιο δυνατή και ανώτερη, η άλλη πιο αδύνατη και κατώτερη, θα ενώνονταν, είναι ένα κατάλοιπο πολιτικού αισθήματος που έχει μεταδοθεί με την κληρονομικότητα, στην πλειοψηφία των κρατών, ανταποκρίνεται ακόμη, ακριβώς στον ιστορικό θεσμό των σχέσεων δύναμης.
Όταν, για παράδειγμα, ο Βίσμαρκ χαρακτηρίζει το θεσμικό σχήμα ως ένα συμβιβασμό ανάμεσα σε κυβέρνηση και λαό, μιλά σύμφωνα με μια αρχή που έχει τον λόγο της στην ιστορία (και από εκεί, επίσης, είναι αλήθεια, προέρχεται ο σπόρος του παραλογισμού, χωρίς τον οποίο δεν θα υπήρχε τίποτα ανθρώπινο). Σε αντίθεση, οφείλουμε τώρα, να μάθουμε – σύμφωνα με μια αρχή που είναι καθαρή δημιουργία του εγκεφάλου, σε αυτό μόνο να κάνουμε ιστορία – ότι η κυβέρνηση δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα όργανο του λαού και έχει ένα “κάτω”, συνηθισμένο στη μετριοφροσύνη. Πριν παραδεχτούμε αυτή τη διαπίστωση, τη μέχρι τώρα μη-ιστορική, αν και πιο λογική, της αντίληψης για τη διακυβέρνηση, ας σκεφτούμε τουλάχιστον τις συνέπειες: γιατί οι σχέσεις ανάμεσα σε λαό και κυβέρνηση είναι οι τυπικές σχέσεις που είναι οι πιο δυνατές και πάνω στις οποίες σχηματίζονται ακούσια οι σχέσεις ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητή, σε αφέντη και υπηρέτη, σε πατέρα και οικογένεια, σε αξιωματικό και στρατιώτη, σε αφεντικό και μαθητευόμενο.
Όλες αυτές οι σχέσεις, υπό την επιρροή του κυρίαρχου σχήματος της κυβέρνησης, αλλάζουν λίγο σήμερα: γίνονται συμβιβαστικές. Αλλά ποιες μετατροπές και ποιες μεταμορφώσεις πρέπει να υποστούν, ποιες αλλαγές ονόματος και φύσης, από τη στιγμή που αυτή η τελείως νέα αντίληψη θα κυριαρχήσει σ’όλους τους εγκεφάλους! Είναι αλήθεια ότι θα μπορούσε να χρειαστεί ακόμη ένας αιώνας. Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν είναι περισσότερο επιθυμητό από τη σύνεση και μια αργή εξέλιξη.
________
Φρίντριχ Νίτσε, Ανθρώπινο Πολύ Ανθρώπινο – Ανθρώπινο Πολύ Ανθρώπινο Ι – 450, σελ. 280-281, Μετάφραση: Ελένη Καλκάνη – Εκδοτικός Οίκος Ν. Δαμιανού, Αθήνα