Ελένη Τομπέα-Από την ίδρυσή της, η UNESCO χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία για την υλοποίηση των ιδανικών που ενέπνευσαν την Σύσταση της. Αυτά τα ιδεώδη προέρχονται από την ανανέωση της φιλοσοφικής παράδοσης.
Το 1942, όταν η έκβαση του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν καθόλου σίγουρη, οι υπουργοί Παιδείας των συμμαχικών δυνάμεων συνεργάστηκαν για την ίδρυση μιας οργάνωσης που, μέσω ηθικών και πνευματικών μέσων, θα βοηθούσε στην οικοδόμηση ενός κόσμου απαλλαγμένου από το μίσος, τον φανατισμό και τον σκοταδισμό.
Κατά το πρώτο Συνέδριο του νέου Οργανισμού (Λονδίνο, 1945), ο Αντιπρόεδρος του Leon Blum, επεσήμανε ότι αυτός ο πόλεμος ήταν ουσιαστικά «ιδεολογικός» και είχε δείξει πώς η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και η επιστήμη μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον των κοινών συμφερόντων της ανθρωπότητας. Επομένως δεν αρκούσε πια η ανάπτυξη και βελτίωση τους αλλά ο προσανατολισμός τους στο πνεύμα της «ιδεολογίας», της δημοκρατίας και της προόδου, τα οποία αποτελούν τις λογικές συνθήκες και ψυχολογικές βάσεις για τη διεθνή ειρήνη και την αλληλεγγύη.
Το προοίμιο της Σύστασης της UNESCO, η οποία εγκρίθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1945, επαναβεβαιώνει ότι ήταν «ένας πόλεμος που κατέστη δυνατός από την άρνηση των δημοκρατικών αρχών της αξιοπρέπειας, της ισότητας και του αμοιβαίου σεβασμού των ανθρώπων», και κατηγορεί την άγνοια και τις προκαταλήψεις και όχι την παρακμή της παιδείας, του πολιτισμού και της επιστήμης.
Μια ηθική και πολιτική αποστολή
Η κατάσταση της φιλοσοφίας απαιτoύσε μια αποτελεσματική δράση από την UNESCO. Ο πόλεμος είχε διακόψει τις επαφές μεταξύ των φιλοσόφων των διαφόρων χωρών, των πανεπιστημίων και οι δημοσιεύσεις είχαν σταματήσει.
Όμως, πάνω απ ‘όλα, οι φιλοσοφικές έννοιες είχαν “κλαπεί” και διατείθονταν για τους σκοπούς της προπαγάνδας από τα ολοκληρωτικά κράτη, και ακόμη και στις δημοκρατικές χώρες, οι αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είχαν περιέλθει σε δεύτερη μοίρα.
Ως αποτέλεσμα, η UNESCO προσπάθησε να διαδώσει, να εφαρμόσει, ακόμη και να καταστήσει δημοφιλή μια διεθνή φιλοσοφική κουλτούρα, η οποία είχε ως στόχο να ενισχύσει το σεβασμό του ανθρώπου, την αγάπη για την ειρήνη, την απέχθεια για το στενόμυαλο εθνικισμό και τη βασιλεία της δύναμης, την αλληλεγγύη και τη δέσμευση σε ένα ιδανικό της κουλτούρας.
Η UNESCO αποφάσισε να καταστήσει τις αξίες της ηθικής και της πολιτικής φιλοσοφίας διαθέσιμες προς όλους, αλλά και να ενθαρρύνει την πρόοδο των ίδιων των φιλοσοφικών σπουδών. Δύο βασικοί στόχοι της είναι, ως εκ τούτου:
- να δημιουργήσει τα διεθνή μέσα για να βοηθήσει την πρόοδο των φιλοσοφικών σπουδών
- να καταστήσει τη φιλοσοφία ικανή να λειτουργήσει για τη διεθνή εκπαίδευση των εθνών
Οι ιδρυτές της UNESCO δεν περιορίσαν τη φιλοσοφία στον τομέα της καθαρής μεταφυσικής, της κανονιστικής και θεωρητικής ηθικής και της ατομικής ψυχολογίας, αλλά την εξέλαβαν ως ένα άνοιγμα προς τα σύνορα, όχι μόνο της ανθρώπινης γνώσης, αλλά και ολόκληρης της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Το πεδίο εφαρμογής της φιλοσοφίας είναι παρόμοιο με αυτό της UNESCO. Ως αποτέλεσμα, η δράση της UNESCO αφορά:
- την ενθαρρύνση των διεθνών φιλοσοφικών σπουδών με την υποστήριξη, προώθηση και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων των φιλοσοφικών ενώσεων, πανεπιστημίων και εκδοτών, προκαλώντας ή ενθαρρύνοντας συναντήσεις μεταξύ των φιλοσόφων από διάφορες χώρες, μέσω άμεσων επαφών μεταξύ των φιλοσόφων, με τη δημοσίευση ή την ενθάρρυνση διεθνών εκδόσεων (βιβλιογραφίες, αρχεία, χειρόγραφα, μεταφράσεις, περιοδικά, Ευρετήριο Translationum, γλωσσάρια ισοδύναμων όρων), με την ενθάρρυνση διεθνών ανταλλαγών καθηγητών και φοιτητών, και, τέλος, με τη μερική διεθνοποίηση των πανεπιστημίων και με την εξειδίκευση τους σε ένα συγκεκριμένο κλάδο της φιλοσοφίας.
- την βεβαίωση ότι η φιλοσοφία παίζει ρόλο στην αφύπνιση της κοινής γνώμης, εμβαθύνοντας στις έννοιες που βρίσκονται στη ρίζα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – ιδίως των δικαιωμάτων του ατόμου στο σύγχρονο κόσμο – εξετάζοντας την παρούσα κατάσταση του πολιτισμού και τις αβεβαιότητες της σύγχρονης συνείδησης, και φυσικά τις πιθανές λύσεις, με τη διάδοση δημοσιεύσεων σχετικά με αυτά τα θέματα και λαμβάνοντας μέρος στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας
Με τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φιλοσοφίας κάθε χρόνο, την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, η UNESCO υπογραμμίζει τη διαχρονική αξία της φιλοσοφίας για την ανάπτυξη της ανθρώπινης σκέψης, για κάθε πολιτισμό και για κάθε άτομο.
Κατά τη θέσπιση της Παγκόσμια Ημέρας Φιλοσοφίας το 2005, η Γενική Διάσκεψη υπογράμμισε τη σημασία αυτής της επιστήμης, ειδικά για τους νέους, υπογραμμίζοντας ότι «η φιλοσοφία είναι μια επιστήμη που ενθαρρύνει την κριτική και ανεξάρτητη σκέψη και είναι ικανή να καταστεί χρήσιμη για την καλύτερη κατανόηση του κόσμου και την προώθηση της ανοχής και της ειρήνης ».
socialpolicy.gr