ΕΝΝΟΙΕΣ – Χρέωση και υπερχρέωση

Ντούνης Ανδρέας

Σύμφωνα με τον Oliver J. Haas η χρέωση είναι φυσιολογική στην καθημερινή ζωή. Σημαίνει ότι ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση επιλέγει να αναλάβει υποχρεώσεις αποπληρωμής των οικονομικών πόρων που έχουν αποκτηθεί από μία τράπεζα ή έναν άλλο πιστωτικό οργανισμό. 

Η χρήση ενός κινητού τηλεφώνου, η ενοικίαση ενός σπιτιού ή η αγορά αγαθών σε αυξημένες ποσότητες, όλες οι συναλλαγές δημιουργούν χρέος. Για παράδειγμα, οι πιστωτικές κάρτες είναι πρωταρχικά ένας τρόπος πληρωμής και ένα βραχυχρόνιο χρέος χωρίς τόκο, αλλά μετατρέπονται πολύ εύκολα σε καταναλωτικές πιστώσεις με υψηλούς τόκους (Oliver J. Haas, 2006).

Στην οικονομική θεωρία, σύμφωνα με την Julia Gumy, το χρέος θεωρείται ως ένα εργαλείο σταθεροποίησης, μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, του επιπέδου της κατανάλωσης του νοικοκυριού. Τα άτομα αρχίζουν να αποκτούν χρέη προκειμένου να εξαλείψουν ή να ελαφρύνουν τα οικονομικά βάρη συγκεκριμένων εξόδων στη διάρκεια της ζωής τους. Παρόλα αυτά, υπό το φως μίας επεκτεινόμενης καταναλωτικής κοινωνίας και μίας αυξανόμενης πρόσβασης σε πηγές πίστωσης, τα αυξανόμενα επίπεδα της χρέωσης θεμελιώνουν το φαινόμενο μίας ‘κουλτούρας χρέωσης’, που οδηγεί στο να θεωρούνται τα χρέη ως μέρος ενός συνηθισμένου νοικοκυριού.

Στις ημέρες μας, η κατάσταση της χρέωσης υποδεικνύει πρωταρχικά την υποχρέωση αποπληρωμής που ανέκυψε από οποιοδήποτε τρόπο κατανάλωσης ή οποιοδήποτε τρόπο στεγαστικού δανεισμού. Επιπροσθέτως, τα άτομα μπορεί να είναι χρεωμένα αν έχουν δανειστεί από μέλη της οικογένειάς τους, ή αν βιώνουν την προσωρινή ανικανότητα να ανταποκριθούν σε τακτικές οικονομικές υποχρεώσεις, που είναι συνήθως γνωστό ως καθυστέρηση πληρωμών. Υπό αυτό το πρίσμα, η χρέωση είναι ένα φαινόμενο που σχετίζεται με τα άτομα όλων των εισοδηματικών τάξεων παρόλο που η καθυστέρηση πληρωμών μπορεί να εμφανίζεται περισσότερο στα φτωχά νοικοκυριά.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, οι ραγδαίες οικονομικές αλλαγές εστίασαν στις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν τα νοικοκυριά στην αποπληρωμή των χρεών τους.

Σε πολλές περιπτώσεις, η υπερβολική αύξηση των χρεών έγινε μη ελεγχόμενη οδηγώντας σε αυτό που θεωρείται υπερχρέωση. 

Παρόλο που δεν υπάρχει επίσημος ορισμός της υπερχρέωσης στην Ε.Ε, θεωρητικά μπορεί να χαρακτηριστεί ως οι δυσκολίες των ατόμων να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις.

• Μπορεί επίσης να χαρακτηριστεί ως μελετημένη καθυστέρηση των πληρωμών.
• Συμπεραίνεται ότι τα άτομα δεν έχουν πρόσβαση σε άλλες πηγές πίστωσης.

Αντιστοίχως, τα όρια που τίθενται για την αποπληρωμή των χρεών που επηρεάζονται από ένα απότομο περιορισμό του εισοδηματικού επιπέδου, υποδεικνύουν μία βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη συνολική χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης του νοικοκυριού και των συνθηκών ζωής του, οδηγώντας σε αρκετές μορφές κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού (Julia Gumy, 2007).

Η υπερχρέωση των νοικοκυριών σημαίνει την ανικανότητα της αποπληρωμής των συνολικών χρεών τη χρονική στιγμή που πρέπει. Αν και πότε συμβαίνει είναι μία λειτουργία του πρόσφατου και μελλοντικού εισοδήματος και των περιουσιακών στοιχείων, καθώς και των χαρακτηριστικών των συμβολαίων των δανείων (Oliver J. Haas, 2006).

Βιβλιογραφία

Haas J. Oliver, «Overindebtedness in Germany», International Labour Office Working Papers, Geneva 2006 URL: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed_emp/documents/publication/wcms_117963.pdf
(πρόσβαση στις 28/12/2011).

Gumy Julia, «Explaining Overindebtedness in the European Union – An empirical comparative analysis in selected countries using the ECHP» (1996), Colchester, United Kingdom, 2007.