Ντούνης Ανδρέας
Οι κρατούμενοι αποτελούν, αναμφίβολα, φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οποιαδήποτε διάκριση σε αυτό το πεδίο των δικαιωμάτων είναι αντίθετη προς τις διεθνείς/ υπερεθνικές συμβάσεις, το σύνταγμα και τον νόμο. Υπό αυτήν την λογική οι κρατούμενοι διατηρούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, ακόμη και υπό καθεστώς φυλάκισης, και δεν στερούνται ούτε απαλλοτριώνονται αυτών.
Η έννοια της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηρίζει και ενισχύει αυτές τις διαπιστώσεις.
Κάθε άτομο, είτε στερημένο της ελευθερίας του είτε όχι, κατέχει ανθρώπινα δικαιώματα ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητας, ηλικίας, κοινωνικής τάξης και ούτω καθεξής. Ο περιορισμός των δικαιωμάτων τους, υπό το σχήμα του ειδικού κλειστού κοινωνικού συστήματος της φυλακής, έγκειται στην προτεραιότητα της οργάνωσης των σωφρονιστικών ιδρυμάτων σε πρότυπα διατήρησης της τάξης, της πειθαρχίας και της ασφάλειας συγκεκριμένων σωφρονιστικών ιδρυμάτων, κυρίως στις Η.Π.Α.
Έτσι, αφαιρείται από τους φυλακισμένους το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, παρά μόνο σε περιπτώσεις συνομιλίας με τον δικηγόρο τους, και επεκτείνεται στον συνεχή έλεγχο των κινήσεων και της εισερχόμενης και εξερχόμενης αλληλογραφίας τους (για πιθανή μετακίνηση όπλων ή ναρκωτικών ουσιών).
Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Ο.Η.Ε [1] παρέχει την βάση για την (θεωρητική) τυποποίηση των ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων σε επίπεδο διεθνούς οργανισμού [2]. Παρά την μη ύπαρξη νομικής δεσμευτικότητας της Διακήρυξης για τα κράτη-μέλη, τα ανθρώπινα δικαιώματα αποδίδονται στους ανθρώπους κατά την γέννησή τους και δεν νοούνται να απαλλοτριωθούν υπό οιεσδήποτε συνθήκες ή περιστάσεις. Έτσι, τα άτομα που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους και βρίσκονται υπό καθεστώς φυλάκισης αποτελούν «ειδικούς» φορείς ανθρώπινων δικαιωμάτων [3].
Κατευθυνόμενοι προς μία ειδικότερη προσέγγιση που συνδέει τα καθεστώτα φυλάκισης (prison regimes) με τα δικαιώματα των κρατουμένων, το 1898 στην Μεγάλη Βρετανία αναδεικνύεται μία σημαντική στροφή. Ο Νόμος περί Φυλακών έθεσε τις βάσεις για την αναμόρφωση των φυλακών, δημιουργώντας ένα νέο πλαίσιο που προσεγγίζει την ποινική προνοιακή πολιτική που εμφανίζεται ως νέο ρεύμα των ημερών μας. Στο ειδικότερο πεδίο της εργασίας, κατοχύρωσε νομικά την κατάργηση της σκληρής και απάνθρωπης εργασίας των κρατουμένων και εγκαθίδρυσε την έννοια της παραγωγικής εργασίας στις φυλακές, με μία γενικότερη διασύνδεση με τις επαγγελματικές και εισοδηματικές ευκαιρίες κατά την αποφυλάκιση.
Σημειώσεις:
[1] Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών: “Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα” – 10 Δεκεμβρίου 1948. Προοίμιο: “Η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο… Επειδή τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε συνεργασία με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικό σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο”.
[2] Αμίτσης Ν. Γαβριήλ: “Αρχές Οργάνωσης και Λειτουργίας του Συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας – Το Ελληνικό Μοντέλο Κοινωνικών Υπηρεσιών και η Ευρωπαϊκή εμπειρία”, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2001.
[3] Ο περιορισμός της ελευθερίας μετακίνησης δεν αποτελεί παραδείγματος χάριν άλλοθι για την προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των κρατουμένων
Πηγή: Ντούνης Ανδρέας, “Η εργασία των κρατουμένων στις φυλακές ως μέσο θεραπείας και ευεργετικού υπολογισμού της ποινής. Αγροτικές φυλακές, επ’ αμοιβή εργασία, συγκριτική μελέτη με Ευρωπαϊκές ή άλλες χώρες”. Ομοσπονδία Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος, Α’ Πανελλήνιος Διαγωνισμός για Φοιτητές Α.Ε.Ι και Α.Τ.Ε.Ι
socialpolicy.gr
