Ενέργειες – «κλειδιά» για την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης των νοικοκυριών

Ντούνης Ανδρέας

1. Συμβουλευτική χρέους 

Η συμβουλευτική χρέους αποτελεί ένα στρατηγικό μέτρο για την επανόρθωση των σωρευμένων προβλημάτων (κοινωνικών-οικονομικών-υγείας) που δημιουργούνται από την εμφάνιση του φαινομένου της υπερχρέωσης, και έτσι τοποθετείται στον άξονα των ενεργειών της αποκατάστασης του φαινομένου. 

Η κάθε χώρα της Ε.Ε έχει εφαρμόσει σε διαφορετικό βαθμό αυτό το μέτρο, είτε δεν έχει προχωρήσει στην θεσμοθέτηση του. Οι περισσότερες ενέργειες προς την νομική, και θεσμική και οργανωτική ενίσχυση του μέτρου συναντώνται στην Γερμανία και την Ολλανδία. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι η συμβουλευτική προς τους χρεώστες στην Γερμανία παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην διαδικασία της αποπληρωμής των χρεών [1]. Το 2001 υπήρχαν περίπου 1160 πρακτορεία συμβουλευτικής χρέους που λειτουργούσαν ανεξάρτητα. Χρηματοδοτούνταν από τα Lander (ομόσπονδα κρατίδια), τις δημοτικές αρχές ή από τον πάροχο των υπηρεσιών και προσέφεραν δωρεάν βοήθεια στους χρεώστες. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για να καλυφθεί η σημαντική ζήτηση για υπηρεσίες συμβουλευτικής χρέους, και όσοι αναζητούσαν αυτές τις υπηρεσίες έπρεπε να περιμένουν αρκετούς μήνες ώστε να κανονίσουν την συνάντηση. 

2. Οικονομική εκπαίδευση 

Η οικονομική εκπαίδευση αποτελεί ένα κατεξοχήν μέτρο πρόληψης του φαινομένου της υπερχρέωσης, και έχει ως κεντρικό άξονα την μετάδοση των απαραίτητων γνώσεων οικονομικής διαχείρισης και τήρησης οικογενειακών προϋπολογισμών. Τα σχετικά προγράμματα και σεμινάρια ξεκινούν ακόμη και από την παιδική ηλικία, μέσω της «μεταλαμπάδευσης» βασικών γνώσεων διαχείρισης σε δημοτικά σχολεία. Το μέτρο, βεβαίως, απευθύνεται και σε ενήλικες, και ένας άλλος «κοινωνικός χώρος» εφαρμογής αποτελεί ο χώρος εργασίας όπου και παραδίδονται τα σχετικά σεμινάρια. 

3. Νομικά πλαίσια ρύθμισης οφειλών 

Οι νομικές διαδικασίες για την απαλλαγή ή την ρύθμιση των χρεών των οφειλετών στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απορρέουν από τα νομικά πλαίσια ρύθμισης οφειλών που τοποθετούνται είτε στον άξονα της προσωπικής πτώχευσης είτε στον άξονα της υπερχρέωσης των φυσικών προσώπων. 

Ο άξονας της υπερχρέωσης των φυσικών προσώπων αποτελεί μία πιο σύγχρονη εξέλιξη, που δίνει την δυνατότητα να διαμορφωθεί η νομική διαδικασία σε δύο κύριους «κορμούς» ενσυνέχειας: τις εξωδικαστικές διαδικασίες και τις δικαστικές διαδικασίες. Οι εξωδικαστικές διαδικασίες, έτσι προηγούνται στα σχετικά πλάνα αποπληρωμής, και εάν ο οφειλέτης δεν επιτύχει συμφωνία με τους πιστωτές του τότε περνάει στο στάδιο των δικαστικών διαδικασιών. 

[1] Εθνικό Πρόγραμμα  Δράσης για την Αντιμετώπιση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού , Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας 2001-2003

Πηγή: Ντούνης Ανδρέας, Η αντιμετώπιση ενός κοινωνικού προβλήματος σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, Η περίπτωση της υπερχρέωσης των νοικοκυριών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Μεθοδολογία και Εφαρμογές στην Κοινωνική Πολιτική, Εργασία εξαμήνου για το μάθημα: “Κοινωνική συνοχή και ευρωπαϊκοί θεσμοί”, Αθήνα Ιανουάριος 2012.

socialpolicy.gr