Ντούνης Ανδρέας | Η θεωρία του λόγου (discourse theory) βρίσκει καθημερινή εφαρμογή στις απλές κοινωνικές συναναστροφές και αλληλοδιαδράσεις (οικογενειακές και φιλικές συζητήσεις) αλλά επεκτείνεται και στις δημοσιογραφικές, επιστημονικές και πολιτικές επικοινωνιακές πρακτικές. Κυρίως, όμως, επηρεάζει υπόρρητα τον τρόπο που λαμβάνονται αποφάσεις κατά την άσκηση της πολιτικής, και ειδικότερα της κοινωνικής . Κύριοι θεμελιωτές της θεωρίας περί λόγου στην σύγχρονη ιστορία υπήρξαν ο Nietzsche και ο μετα-δομιστής γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault, και σύγχρονοι εκφραστές αναδείχθηκαν ο Ernesto Laclau μαζί με την Chantal Mouffe.
Η άσκηση της κοινωνικής πολιτικής συνδέεται άρρηκτα με την θεωρία του λόγου καθώς η εκφορά του, σύμφωνα και με την φουκωική αντίληψη της εξουσιαστικής του δύναμης, μπορεί να κατασκευάζει ορισμένες κοινωνικές ομάδες ως μειονεκτικές , να δημιουργεί «αρνητικές» κοινωνικές ταυτότητες και να παθητικοποιεί τους λήπτες προνοιακών υπηρεσιών από προνοιακά υποκείμενα κοινωνικών δικαιωμάτων σε προνοιακά αντικείμενα επιβαλλόμενου κοινωνικού ελέγχου. Τα σύγχρονα ρεύματα επιστημονικής ανάλυσης αναγνωρίζουν όμως και έναν αισιόδοξο δρόμο, την Θετική Ανάλυση του Λόγου (Positive Discourse Analysis) που βρίσκει επίσης εφαρμογές σε πεδία κοινωνικής πολιτικής.
Στην σύγχρονη και αναλυτική επεξεργασία των επιστημών, η σημασία της θεωρίας περί του λόγου διαφαίνεται από την δυνατότητα εφαρμογής της στο κοινωνικό επιστημονικό πεδίο, καθώς και από την διεπιστημονικότητά που απαιτείται για την ολοκληρωμένη αποσαφήνισή της. Για την τεκμηρίωση και ολοκληρωτική προσέγγιση της θεωρίας περί λόγου απαιτούνται γνώσεις και επιστημονικά «δάνεια» και «αντιδάνεια» από κοινωνικά και μη επιστημονικά πεδία.
Πέρα όμως από την επιστημονική της νομιμοποίηση στο κοινωνικό πεδίο, η θεωρία περί λόγου διευρύνεται στην συμβολική αξιακή κατασκευή και ερμηνεία συγκεκριμένων κοινωνικών συστημάτωνκαι κοινωνικοπολιτικών ιδεολογιών.
Η τρέχουσα έκφανση της θεωρίας περί λόγου στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών και των ευρύτερων κοινωνικών δομών και συστημάτων εμφανίζεται να εναποτίθεται στα επιστημονικά ρεύματα του μεταδομισμού και του μεταμαρξισμού. Ακόμη, υπό μία πιο εξειδικευμένη σκοπιά, προσεγγίζεται και υπό το πρίσμα του μεταμοντερνισμού, το οποίο και ερμηνεύει δυναμικά την χειραφέτηση και ενδυνάμωση παραμελημένων κοινωνικών ομάδων. Η αδιαμφισβήτητη διαχρονική της σημασία, πορεία και εξέλιξη διαφαίνεται από το εφαλτήριο έργο των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων (Πλάτωνας, Αριστοτέλης) με ενδιάμεσους κομβικούς σταθμούς τις θέσεις των Nietzsche, Michel Foucault και πιο σύγχρονους εκφραστές τους Fairclough, Ernest Laclau και Chantal Mouffe.
