Κοινωνικός Σχεδιασμός: Hayek, Myrdal, Moynihan

Ντούνης Ανδρέας

α) Hayek

Ο Hayek αντιτάσσεται σθεναρά στην διαδικασία του σχεδιασμού καθώς θεωρεί προβληματική την απόλυτη κοινή συναίνεση των ατόμων σε πολύ βασικούς άξονες του. Η ανισορροπία αυτή «διατρέχει» όλα τα στάδια του σχεδιασμού: από την απόφαση για τον σχεδιασμό (κοινός σκοπός), τον μηχανισμό μέσω του οποίου θα διενεργηθεί (κοινοί στόχοι) , μέχρι την κυβερνητική δραστηριότητα (αποφάσεις εκτελεστικής εξουσίας). 

Η συμφωνία των ατόμων μπορεί, σύμφωνα με τον Ηayek, να υπάρξει κατά την απόφαση για την υιοθέτηση ενός μηχανισμού για την πραγματοποίηση ενός σχεδίου, αλλά παράλληλα τα ίδια άτομα φαίνεται να έχουν αντικρουόμενες ιδέες για τον κοινό σκοπό του.

Τέλος, σε πιο πρωταρχική ανάλυση ο μελετητής επισημαίνει ότι η διαφαινόμενη συναίνεση για τον σχεδιασμό ενός προγράμματος μπορεί να υποκρύπτει την «αληθινή ασυμφωνία» για τους στόχους του σχεδίου.

(β) Myrdal

Κατά τον Myrdal τα αντικρουόμενα συμφέροντα εξισορροπούνται μέσω των επιτυχημένων συνεργασιών και της συλλογικής ρύθμισης και διαπραγμάτευσης.

Τα ανεπτυγμένα σοσιαλδημοκρατικά κράτη πρόνοιας (με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του κράτους της Σουηδίας) πέτυχαν την νομοθετική ρύθμιση σε σημαντικούς τομείς κοινωνικής προστασίας, και ως σημαντικό αποτέλεσμα των ενεργειών ήταν ότι οι προσπάθειες ενισχυμένων φορολογικών βαρών για δίκαιη αναδιανομή του πλούτου αναγνωρίστηκαν ακόμη και από τις χαμηλές εισοδηματικά τάξεις.

Ο συγγραφέας αποκρούει την αντίληψη ότι η ελεύθερη αγορά δρα προς την άμβλυνση των διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων και προσθέτει ότι η ρύθμιση και εποπτεία της δραστηριότητας της αγοράς (μέσω της παρέμβασης και σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) ωφελεί προς την εξελικτική πορεία του σχεδιασμού των επεκτεινόμενων υπηρεσιών που παρέχονται από την ελεύθερη αγορά.

(γ) Moynihan

O Moynihan εστιάζει στην έννοια της «δομής της εξουσίας» προσπαθώντας να επεξηγήσει τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς οι οποίοι οδήγησαν στην αλλοτρίωση της προσπάθειας για την αντιμέτωπιση της φτώχειας.

Η έννοια της εξουσίας επηρεάζει κατά τον συγγραφέα ακόμη και τα κοινωνικά στρώματα που ενδέχεται να οργανώνει (φτωχές κοινότητες) και εν μέσω της παράλληλης δημιουργίας γραφειοκρατικών «αγκιστρώσεων» ακυρώνει τις προγενέστερες προθέσεις και επιδιώξεις. Επιπρόσθετα δημιούργησε κοινωνικές αντιδράσεις, από ποικίλες κοινωνικές ομάδες (μεσαία τάξη, λευκή κοινότητα), οι οποίες δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά την διαδικασία σχεδιασμού του προγράμματος.

Συνοψίζοντας, ο συγγραφέας δίνει την πρέπουσα βαρύτητα στην αντιστοιχία που θα πρέπει να υφίσταται κατά τον σχεδιασμό των προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής και των αντιδράσεων και «απαντήσεων» από μέλη διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων. 

socialpolicy.gr