Ορισμός της φτώχειας

Ντούνης Ανδρέας

Η προσέγγιση του ορισμού της φτώχειας: 

Η έννοια της φτώχειας προσεγγίζεται ως ένα φαινόμενο επιμέρους πολυδιάστατων πτυχών[1], και εμφανίζεται ως μία αόριστη έννοια, που εμπεριέχει όμως ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία [2]. Οι θεωρητικές προσεγγίσεις της έννοιας του φαινομένου της φτώχειας συγκλίνουν στην διαπίστωση ότι φτωχά θεωρούνται τα νοικοκυριά και τα άτομα εκείνα τα οποία δεν διαθέτουν αρκετούς πόρους (χρηματικούς ή μη) ώστε να συμμετέχουν σε ικανοποητικό βαθμό στον κοινωνικοοικονομικό ιστό της χώρας στην οποία διαμένουν [3]. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρά ταύτα χρησιμοποιούν δείκτες και κριτήρια που είναι διαφορετικοί μεταξύ τους για να προσδιορίσουν αν ένα νοικοκυριό ή ένα άτομο θεωρείται φτωχό [4].

Η ποσοτική προσέγγιση της φτώχειας ταυτίζεται με την ύπαρξη ανεπαρκών χρηματικών πόρων οι οποίοι θα εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης [5]. Η προσέγγιση αυτή επιδέχεται δύο ορισμούς – α) αυτόν της απόλυτης φτώχειας και β) αυτόν της σχετικής φτώχειας [6].

α) Ο ορισμός της απόλυτης φτώχειας συνδέεται με την κατάσταση αποστέρησης των ατόμων από τα είδη βασικής και πρώτης ανάγκης όπως είναι η τροφή, το πόσιμο νερό, η στέγη, η ένδυση ή η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη [7]. Ως εισοδηματικό όριο της απόλυτης φτώχειας τίθεται η επιβίωση με διαθέσιμο εισόδημα λιγότερο του ενός δολαρίου την ημέρα (για τις τιμές του 1985) [8].

β) Ο ορισμός της σχετικής φτώχειας συνδέεται με την κατάσταση των ατόμων που το εισοδηματικό και βιοτικό τους επίπεδο υπολείπεται κατά πολύ από τα αντίστοιχα μέσα επίπεδα της χώρας στην οποία διαμένουν και αντιμετωπίζουν την αδυναμία κανονικής συμμετοχής στον οικονομικό,κοινωνικό και πολιτιστικό ιστό της χώρας διαμονής τους[9]. Τα άτομα και τα νοικοκυριά που βρίσκονται στο όριο της σχετικής φτώχειας έχουν συνολικό καθαρό εισόδημα που δεν υπερβαίνει το 60% του ισοδύναμου μέσου εισοδήματος της χώρας διαμονής τους [10].

Η ποιοτική προσέγγιση του φαινομένου της φτώχειας ταυτίζεται με την αδυναμία πρόσβασης των ατόμων και των νοικοκυριών στα κοινά,σε βασικές ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης  και στον κοινωνικό και πολιτιστικό ιστό του κράτους κατοικίας τους [11].Παρά την ύπαρξη διαφορετικών δεικτών, ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τον προσδιορισμό της απόλυτης και της σχετικής φτώχειας, το όριο του κινδύνου φτώχειας είναι προκαθορισμένο για τα κράτη-μέλη στο 60% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου εισοδήματος [12]