Επιστροφή στις βασικές αξίες ως απάντηση στην κρίση

Ντούνης Ανδρέας*

– Η κοινωνικοοικονομική συγκυρία της χρηματοπιστωτικής, οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης της τελευταίας πενταετίας [i] βρίσκει την Ελλάδα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι οικονομίας και πολιτικής. Η μεγάλη αύξηση της ανεργίας, οι περικοπές μισθών και κοινωνικών δαπανών και η ανάγκη για αύξηση των κρατικών εσόδων και της δημοσιονομικής εξυγίανσης που επιβάλλει ο μηχανισμός στήριξης του ΔΝΤ , δεν δίνουν περιθώρια ανάληψης και χρηματοδότησης καινοτόμων αναπτυξιακών πολιτικών που θα βοηθήσουν την Ελλάδα όχι μόνο να εξέλθει από την κρίση [ii] , αλλά και να εξέλθει δυναμωμένη.

Το νεοφιλελεύθερο διακήρυγμα της ελεύθερης αυτορυθμιζόμενης αγοράς δεν αποτέλεσε αίτιο μονάχα της οικονομικής κρίσης [iii] στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά και της κρίσης των ανθρώπινων αξιών, προκαλώντας νέες ενδογενείς πιέσεις στο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα.

Τα ελληνικά πολιτιστικά στοιχεία, που εκφράζονται μέσα από την υιοθέτηση και στήριξη των συστημάτων βασικών αξιών, θα πρέπει να αντέξουν στους κλυδωνισμούς της κρίσης ώστε οι νέες γενιές να αποκτήσουν ορθές και στέρεες βάσεις για να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις.

Οι σύγχρονες θεωρίες του ανθρώπινου [iv] και κοινωνικού κεφαλαίου [v] που εδράζονται στις πολιτιστικές αξίες συνδέονται άρρηκτα με την θεώρηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, και μέσα από μέτρα και πολιτικές που τα ενισχύουν άμεσα ή έμμεσα, η Ελλάδα θα εξέλθει από την κρίση με νέες ατομικές, συλλογικές και εθνικές οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες και δυνάμεις.

Η απάντηση στην κρίση, λοιπόν, υπό την οπτική των ενδογενών και εξωγενών πιέσεων και περιορισμών, βρίσκεται στην στήριξη των βασικών αξιών που συνεισφέρουν στην ισόρροπη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη [vi]. Το σύστημα αξιών που δομεί τον ελληνικό πολιτισμό πρέπει να αποτελέσει την βάση για την ανέγερση του εγχώριου οικονομικού και αναπτυξιακού οικοδομήματος με προτεραιότητα την συνεχή ανατροφοδότηση του ανθρώπινου και κοινωνικού κεφαλαίου.

Οι άξονες προτεραιοτήτων, που θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας, πρέπει να βασιστούν στην στήριξη, ενίσχυση, πρωτοβουλία και καινοτομία για τον επαναπροσδιορισμό τριών κύκλων θεμελιωδών αξιών: α) της αξίας του θεσμού της οικογένειας, μέσω εξειδικευμένων οικογενειακών πολιτικών που θα διαρρηγνύουν τους επικίνδυνους κύκλους της οικογενειακής φτώχειας, της ενδοοικογενειακής φτώχειας και της διαγενεακής μεταβίβασής της με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας και των εν γένει καταστάσεων κοινωνικού αποκλεισμού, β) της αξίας της εκπαίδευσης μέσα από ένα σύνολο μέτρων που θα αποβλέπουν τόσο στην επέκταση της απρόσκοπτης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην δια βίου μάθηση, στην ψηφιακή σύγκλιση και στην οικονομική εκπαίδευση όσο και σε γενικότερες εκστρατείες και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της εν γένει καλλιέργειας. γ) της αξίας του εθελοντισμού μέσω πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του εθελοντικού τομέα κοινωνικής οικονομίας που θα επιλαμβάνεται θεμάτων οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καλύπτοντας ενδεχομένως τα κενά των προτάσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, και την εν γένει ευαισθητοποίηση για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής και καταναλωτικής συνείδησης.

* Ντούνης Ανδρέας, Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής Παντείου Πανεπιστημίου

[i] Στην περίπτωση των Η.Π.Α σύμφωνα με τους Alan J. Auerbach και William G. Gale η βαθμιαία αλλά σημαντική αύξηση του δημοσιονομικού ελλείματος από το 2001 έως το 2008 ήταν αποτέλεσμα πολιτικής- οι περιορισμοί δηλαδή στους φόρους και οι αυξήσεις των δαπανών. Η απότομη αύξηση του ελλείματος από το 2008 έως το 2009 ήταν πιθανότερα το αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, της οικονομικής ύφεσης και των νέων πολιτικών που προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα .Alan J. Auerbach, William G. Gale «The Economic Crisis and theFiscal Crisis: 2009 and Beyond», Tax Analysts 2009, USA. Μήπως οι υφιστάμενες ελληνικές πολιτικές εξόδου από την κρίση αποδειχθούν εξίσου αναποτελεσματικές;

[ii] Για μία επισκόπηση της παγκόσμιας πορείας προς την σύγχρονη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση βλέπε Κρούγκμαν Πωλ : «Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης» , Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2009.

[iii] Βλ. Μπαμπανάσης Στέργιος : «Σύγχρονα Οικονομικά Συστήματα», Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση 2001.

[iv] Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι οι ενσωματωμένες δεξιότητες ενός ατόμου που υπερβαίνουν την πρωτογενή του εργατική ικανότητα. Η θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου επεξηγεί τη ζήτηση για εκπαίδευση με βάση τα παραγωγικά και μη οφέλη που προκύπτουν από την τελευταία. Η εκπαίδευση αυξάνει τη μελλοντική παραγωγικότητα του ατόμου και άρα μπορεί να θεωρηθεί ως μία μορφή επένδυσης σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Το άτομο προσδοκά οφέλη είτε με τη μορφή υψηλότερου εισοδήματος στο μέλλον είτε με αυτή των μη-χρηματικών ωφελειών. Belfield R. Clive : «Economic Principles for Education – Theory and Evidence» Εdward Elgar, USA, 2000 και Καραμεσίνη Μαρία «Σημειώσεις για το Μάθημα Οικονομικές Θεωρίες της Κοινωνικής Πολιτικής» Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, 2000

[v] Αρκετοί ακαδημαϊκοί διαφωνούν με τον όρο κοινωνικό «κεφάλαιο» καθώς θεωρούν ότι οι κοινωνικές σχέσεις, στάσεις, συμπεριφορές και πεποιθήσεις δεν μπορούν να υπολογιστούν με οικονομικούς όρους. Πάντως η έννοια περιλαμβάνει τόσο εισροές μη-χρηματικών επενδύσεων, προσπάθειας, χρόνου, ανάπτυξης εμπιστοσύνης όσο εκροές ωφελειών που συσσωρεύουν ένα ωφέλιμο για την κοινωνία κεφάλαιο. Grootaert Christiaan, Bastelaer van Thierry: «Τhe Role of Social Capital in Development – An Empirical Assessment», Cambridge University Press, UK, 2002.

[vi] Ο James Midgley, ένας εκ των θεμελιωτών της έννοιας της κοινωνικής ανάπτυξης, κάνει σαφέστατη διάκριση ανάμεσα στην οικονομική μεγέθυνση και την κοινωνική ανάπτυξη, υπό την σκοπιά της ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που πρέπει να χαρακτηρίζει τα κράτη που εφαρμόζουν πολιτικές κοινωνικής ανάπτυξης με θεμελιώδη άξονα τις κοινωνικές πολιτικές. James Midgley: «Social Development – The Developmental Perspective in Social Welfare», Sage Publications 1995.

socialpolicy.gr

Διαβάστε επίσης Το «After School-Κοινωνικό Φροντιστήριο για παιδιά μεταναστών & προσφύγων» συνεχίζει τη δράση του για δεύτερη χρονιά

Discover more from socialpolicy.gr

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Αφήστε μια απάντηση Ακύρωση απάντησης

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Επιστροφή στις βασικές αξίες ως απάντηση στην κρίση

Discover more from socialpolicy.gr

Related Posts

Subscribe

Αφήστε μια απάντηση Ακύρωση απάντησης

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Navigate Site

Follow Us