Ντούνης Ανδρέας
Η θεωρία της κοινωνικής αποδόμησης αναφέρεται στην διαχρονική τάση της κοινωνίας να «παρακμάζει» ή να αποδομείται, ενδεχομένως εξαιτίας της κατάρρευσης των παραδοσιακών συστημάτων κοινωνικής προστασίας.
Στο κοινωνιολογικό πλαίσιο, σε ένα πολύ στενό και αφαιρετικό επίπεδο ως κοινωνία νοείται η κοινωνική ευταξία που διατηρεί τους θεσμούς, παρά την πολιτική τάξη η οποία προσδιορίζει τα όρια της.
Οι θεωρητικές απαρχές της κοινωνικής αποδόμησης εντοπίζονται στα έργα του Émile Durkheim και του Ferdinand Toennies. Οι δύο ερευνητές διήκριναν έναν σαφή διαχωρισμό σε δύο τύπους κοινωνικής συνοχής που αντιστοιχούν σε δύο διακριτές ιστορικές φάσεις.
- Μηχανική αλληλεγγύη ως μία μορφή πρωτόγονης συνοχής βασισμένης στην οικειότητα, την συμπάθεια και την αλληλεπίδραση σε κοινές τελετές, έθιμα, και παραδόσεις και μετέπειται στην μετάβαση στην πολύπλοκη και σύγχρονη μορφή συνοχής βασισμένης σε μία αφηρημένη έννοια αλληλεξάρτησης: οργανική αλληλεγγύη…
- Οι θεωρητικοί της κοινωνικής αποδόμησης αμφιβάλλουν για την ικανότητα οικοδόμησης κοινωνικής συνοχής μέσω της οργανικής αλληλεγγύης, υποστηρίζοντας ότι η συνοχή που δεν βασίζεται σε ισχυρούς δεσμούς και σχέσεις αποτελεί μία κατασκευασμένη έννοια..
Oι αισιόδοξοι ερευνητές θεωρούν ότι μπορούν να επέλθουν νέες, πολυπλοκότερες μορφές κοινωνικής συνοχής, για παράδειγμα μέσω νέων κοινοτικών μορφών οικοδόμησης ταυτότητας ή μέσω της οικονομικής αλληλεξάρτησης.
Το σύντομο, και αρκετά απλουστευτικό αυτό θεωρητικό πλαίσιο, μας οδηγεί άμεσα στα εξής ερωτήματα: ποιοί είναι οι κίνδυνοι για την κοινωνική συνοχή μίας κοινωνίας, και πώς μπορεί να οδηγηθεί αυτή στην κοινωνική αποδόμηση:
Η ρεαλιστική προσέγγιση για την κατάσταση στις Η.Π.Α και η αντιστοιχία με την χώρα μας:
Εσωτερική αποδόμηση
- Αυξανόμενη ανεργία και φτώχεια – Ελλάδα 3.900.000 άτομα κάτω από το όριο της φτώχειας και δείκτης ανεργίας που υπερβαίνει 30% – 61% η ανεργία των νέων
- Οικονομική ανεξαρτησία
- Μειωμένα πολιτικά δικαιώματα
- Αυξημένη πολιτική διαφθορά – συνεχή πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα δίχως τιμωρία των υπευθύνων
- Στρατικοποίηση της κοινωνίας* δεν ισχύει ακόμη για την χώρα μας –αλλά ισχύει η αυξανόμενη και βίαιη καταστολή, αστυνομική βία και κατάχρηση εξουσιών
- Κακής ποιότητας υποδομές
- Αφανισμός της μεσαίας τάξης – μισθωτοί και συνταξιούχοι πλήττονται από δυσβάστακτες περικοπές
- Υποτιμημένο νόμισμα – Ελλάδα: προφανής εσωτερική υποτίμηση του ευρώ
- Έλεγχος από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης – χειραγώγηση της κοινής γνώμης
- Ελλάδα: Γραφειοκρατία, αντισυνταγματικότητα, διαφθορά
Και μέσα σε όλα αυτά, για την περίπτωση της Ελλάδας, θα πρέπει να αναλυθεί η τεράστια αποδόμηση του κοινωνικού κράτους τόσο σε ποσοτικούς όσο και ποιοτικούς όρους, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ουσιαστικό ανάχωμα για την επανόρθωση της κοινωνικής συνοχής..
Μοναδική ακτίνα φωτός η επανόρθωση της ουσιαστικής κοινωνικής αλληλεγγύης, με πρωτοβουλίες προσφοράς που ανακουφίζουν αρκετούς συμπολίτες μας που βιώνουν καταστάσεις επείγουσας ανάγκης. Με δεδομένο, όμως το κοινωνικό κράχ που βιώνουμε, και την πρωτοφανή διάλυση της κοινωνικής συνοχής πόσο κοντά βρισκόμαστε στην ολοκληρωτική εσωτερική κοινωνική αποδόμηση; Ένα δύσκολο ερώτημα…
(ΥΓ. Αρκετά κοινωνικά φαινόμενα με αυξανόμενη ένταση ή ακόμη και πρωτοφανή δεν αναλύθηκαν σκοπίμως – κοινωνικός αποκλεισμός, νεόπτωχοι, νέα γενιά αστέγων, μετανάστευση νέων – θα πραγματοποιηθεί απόπειρα να μελετηθούν σε επόμενες δημοσιεύσεις)
Πηγές:
http://eglima.wordpress.com/2008/09/30/durcheim/
http://en.wikipedia.org/wiki/Social_disintegration
[irp]
