Ντούνης Ανδρέας
Υποψήφιος Διδάκτορας
Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Πολλοί ερευνητές εκλαμβάνουν, πλέον, την κοινωνική θέση ως τη θεμελιώδη αιτία προσδιορισμού της υγείας [1], καθώς η κοινωνική διαφοροποίηση και οι πολλαπλές διαστάσεις ή μεταβλητές της αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για το επίπεδο υγείας και τους τύπους νοσηρότητας σε μία κοινωνία [2].
Το πλαίσιο της πολιτικής οικονομίας της υγείας, λειτουργώντας υπό μία μαρξιστική οπτική θέασης, αναδεικνύει την επίδραση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής καθώς και της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στον προσδιορισμό του επιπέδου υγείας τους και στη διαφοροποίηση της κατάστασης υγείας μεταξύ των κοινωνικών τάξεων (με όρους επαγγελματικής κατηγορίας).
Σύμφωνα, με τους Doyal και Pennell[3], η καπιταλιστική ανάπτυξη έχει συντελέσει στη δημιουργία νέων ασθενειών και συνάμα έχει συνδράμει στην επαύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία. Και ενώ η ανάλυση του κοινωνικού γίγνεσθαι αποκλειστικά με όρους κοινωνικών τάξεων εμφανίζει ορισμένα μειονεκτήματα[4], στην ανάλυση των δύο συγγραφέων ο καπιταλισμός εμφανίζεται να «ενοχοποιείται» τόσο για την γενικότερη επιδημιολογική μετάβαση (από τις μολυσματικές, μεταδοτικές στις μη-μεταδοτικές παθήσεις) όσο και για την ενίσχυση των ανισοτήτων στην υγεία ανά επαγγελματική κατηγορία υπό την εξής γραμμή σκέψης:
- οι κατώτερες κοινωνικοεπαγγελματικές τάξεις είναι εκτεθειμένες σε πολύ πιο ανθυγιεινές, ακόμη και άμεσα επικίνδυνες, συνθήκες εργασίας (σοβαρά εργατικά ατυχήματα, αφόρητες επαγγελματικές ασθένειες, μεταφορά μολύνσεων από επικίνδυνα χημικά στοιχεία του χώρου εργασίας (εργοστάσια) στα μέλη των οικογενειών των εργαζομένων), έχουν περιορισμένους οικονομικούς πόρους ώστε να έχουν μία ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή, έχουν λιγότερες υγειονομικές γνώσεις, έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις υγειονομικές υπηρεσίες, είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον επηρεασμό από το marketing των προϊόντων καπνού, αλκοόλ και ανθυγιεινών τροφίμων και βιώνουν το καταστροφικό άγχος της επιβίωσης της καθημερινότητας.
[1] Graham Hilary, Kelly P. Michael, «Health Inequalities, concepts, frameworks and policy», (2004), NHS, Health Development Agency, United Kingdom.
[2] Graham Hilary, Kelly P. Michael, «Health Inequalities, concepts, frameworks and policy», (2004), NHS, Health Development Agency, United Kingdom.
[3] Doyal Lesley, Pennell Imogen, The Political Economy of Health, London (Pluto Press) 1981, 1-95.
[4] Σύμφωνα με την βεμπερική παράδοση η έννοια της κοινωνικής στρωμάτωσης προσδιορίζεται από τις δυνατότητες πρόσβασης του ατόμου στην αγορά ενώ η ταξική κατάσταση δεν οδηγεί απαραίτητα σε κοινωνική δράση και σε κοινά συμφέροντα, βλέπε Μοσχονάς Ανδρέας, Τάξεις και Στρώματα στις Σύγχρονες Κοινωνίες – Τόμος Πρώτος: Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις, Αθήνα (Εκδόσεις Οδυσσέας) 1998, 33-40.
Πολύ ωραίο άρθρο!!!