Katinka Barysch, The Guardian
Το κυπριακό κοινοβούλιο απέρριψε το αρχικό σχέδιο διάσωσης που προτάθηκε από τις χώρες της ευρωζώνης και το ΔΝΤ. Οι βουλευτές της εξοργίστηκαν με το σχέδιο της συνεισφοράς των “μικρών” τραπεζικών καταθετών. Τώρα η Κύπρος πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στους στενούς δεσμούς της με τη Ρωσία και την απομάκρυνσή της απο το ευρώ.
Η Κύπρος έχει χτίσει την οικονομική της επιτυχία στις offshore τράπεζες και στον τουρισμό. Οι τράπεζες της έδωσαν λαχταριστά επιτόκια για να προσελκύσουν κεφάλαια από το εξωτερικό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τραπεζικός τομέας διογκώθηκε και τώρα είναι οκτώ φορές μεγαλύτερος από την οικονομία. Από αυτή την άποψη, την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το νησί μπορεί κανείς να την παρομοιάσει με την κατάσταση της Ισλανδίας – που χρεωκόπησε θεαματικά το 2008. Οι Κυπριακές τράπεζες είναι αφερέγγυες και η Κύπρος δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά τη στήριξη τους. Ως εκ τούτου, ένα διεθνές σχέδιο διάσωσης είναι απαραίτητο.
Οι Γερμανοί και το ΔΝΤ αρνήθηκαν να προσφέρουν τα € 17 δισ. που ζήτησε η Κύπρος. Το ελληνικό πακέτο διάσωσης έδειξε πως ο υπέρογκος δανεισμός μιας χώρας μπορεί να τη λυγίσει κάτω από το βάρος του χρέους. Η Κύπρος κλήθηκε να εξοικονομίσει το ένα τρίτο των χρημάτων απο μόνη της. Και σε αυτό το σημείο είναι που εμπλέκονται οι Ρώσοι.
Επισήμως, το 30% -40% των χρημάτων σε κυπριακές τράπεζες προέρχεται από μη-κατοίκους της Κύπρου, κυρίως Ρώσους. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι 250.000 Κυπριακά νοικοκυριά έχουν αποταμιεύσει το υπόλοιπο ποσό των € 40 δις. Απίθανο. Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν την Κύπρο όχι μόνο για τη “φύλαξη” των μετρητών τους, αλλά και για την δημιουργία εικονικών επιχειρήσεων – συχνά με τρόπο που συγκαλύπτει τους πραγματικούς ιδιοκτήτες. Στη συνέχεια διοχετεύουν τα χρήματα τους πίσω στη χώρα τους: η μικρή Κύπρος είναι ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στο ηπειρωτικό μέγεθος της ρωσικής οικονομίας.
Η σύνδεση της Ρωσίας έχει σημασία για δύο λόγους. Κατ ‘αρχάς, στην προσπάθειά της να συμβάλει στη διάσωση της χώρας, η Κύπρος αποφάσισε να θέσει φόρο στις τοπικές τραπεζικές καταθέσεις. Τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι ήταν ο πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος επέμεινε για την επιβολή φόρου όχι μόνο για μεγάλες καταθέσεις, αλλά και για καταθέσεις κάτω από το ποσό των € 100.000 – παρότι υποτίθεται πως οι συγκεκριμένες καταθέσεις θα πρέπει να προστατεύονται από μια εγγύηση καταθέσεων, όπως και οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ. Οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης και το ΔΝΤ δεν θα πρέπει να επιτρέψουν να συμβεί αυτό. Σπάζοντας την εγγύηση των καταθέσεων υπονομεύεται η εμπιστοσύνη όχι μόνο στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα αλλά και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Ο Αναστασιάδης αντιμετωπίζει την δυσάρεστη επιλογή να “εξαγριώσει” είτε τους “μικρούς” Κυπριακούς καταθέτες είτε τους μεγάλους καταθέτες απο την Ρωσία.
Η ρωσική σύνδεση με το θέμα της Κύπρου αφορά επίσης και τη γερμανική πολιτική. Συνήθως, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μπορεί να βασιστεί στην αντιπολίτευση των Σοσιαλδημοκρατών για να περάσει σχέδια διάσωσης στο κοινοβούλιο (ένα μεγάλος αριθμός βουλευτών του κόμματος της τείνει να απέχει ή να ψηφίζει όχι σε ένδειξη διαμαρτυρίας). Αλλά λίγους μόνο μήνες πριν από τις γενικές εκλογές στη Γερμανία, η αντιπολίτευση δεν θέλει να ακολουθήσει την ίδια πολιτική γραμμή με την κυβέρνηση. Παρά το γεγονός ότι οι Σοσιαλδημοκράτες κηρύττουν υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, επιμένουν στο ότι η Κύπρος είναι μια ειδική περίπτωση: γιατί θα πρέπει οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες να υποστηρίξουν μια χώρα που την αντιλαμβάνονται ως ένα φορολογικό παράδεισο ρωσικής ιδιοκτησίας; Τα χέρια της Μέρκελ είναι δεμένα περισσότερο από κάθε άλλη φορά.
Την Παρασκευή το απόγευμα, η κυπριακή κυβέρνηση συνεδρίασε για ένα εναλλακτικό σχέδιο: αντί της φορολόγησης των καταθέσεων, θέλει να εθνικοποιήσει τις συντάξεις και να δανειστεί χρήματα από τα κυπριακά αποθέματα φυσικού αερίου, του χρυσού και της εκκλησιαστικής περιουσίας. Αυτό θα σήμαινε τη φορολόγηση των μελλοντικών γενεών και την απαλλαγή των καταθετών που έχουν επωφεληθεί αδρά από τα υψηλά επιτόκια και τους χαμηλούς φόρους.
Δεν θα ήταν πιο δίκαιο η χώρα να φορολογήσει τους ξένους κατόχους καταθέσεων; Θα μπορούσε τότε η ρωσική κυβέρνηση να αποζημιώσει τους Ρώσους καταθέτες: η οποία έχει πάνω από μισό δισεκατομμύριο δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα στο εξωτερικό. Όταν χρεωκόπησε η Ισλανδία , οι Βρετανοί φορολογούμενοι αποζημίωσαν τους Βρετανούς πελάτες των ισλανδικών τραπεζών.
Μια τέτοια πορεία δράσης θα σήμαινε το τέλος της Κύπρου ως ένα offshore κέντρο για τη ρωσική οικονομία. Αλλά με έναν καλύτερα διαχειριζόμενο τραπεζικό τομέα, η Κύπρος θα μπορούσε να απαιτήσει στο μέλλον την αλληλεγγύη της Ευρώπης.
