Ντούνης Ανδρέας – Ο θεσμός της φυλακής ως ένα κεντρικά οργανωμένο σύστημα σωφρονισμού έχει συμπληρώσει περίπου 200 έτη σε Ευρώπη και Αμερική [1]. Η απαρχή του εντοπίζεται το 1816 στην Αγγλία , και πιο συγκεκριμένα στο Λονδίνο στην περιοχή Millbank, όπου και ιδρύθηκε το πρώτο εθνικό σωφρονιστήριο στο οποίο οι κρατούμενοι απασχολούνταν κυρίως σε απλές εργασίες (ύφανση, δέσιμο σχοινιών). Το 1842, στην ίδια χώρα, ιδρύθηκε η φυλακή του Pentonville η οποία εισήγαγε το πανοπτικό πρότυπο επιτήρησης των κρατουμένων, το οποίο διατηρείται και επικρατεί ως και στις ημέρες μας ως μία από τις μορφές οργάνωσης των φυλακών.
Η δημιουργία του Πανοπτικού του Bentham στα πλαίσια λειτουργίας και διαμόρφωσης των φυλακών λειτουργεί, σύμφωνα με κοινωνιολογικές αναλύσεις, ως μία κατάσταση αυτοεπιτήρησης, αυτοπειθάρχησης και αυτοελέγχου των κρατουμένων μέσω της αίσθησης της συνεχούς επιτήρησης. Κατασκευαστικά, ο κύριος άξονας του πανοπτικού προτύπου είναι ο κεντρικός πύργος από όπου επιτυγχάνεται η επιτήρηση όλων των κεντρικών κελιών.
Στο έργο του Foucault η έννοια της αυτοπειθάρχησης και αυτοεπιτήρησης αποτελεί κεντρικότατο σημείο αναφοράς: το Πανοπτικό παραλληλίζεται με την εσωτερίκευση των πηγών κοινωνικού ελέγχου, και τους αυτοπεριορισμούς στους οποίους υποβάλλονται τα ίδια τα άτομα/υποκείμενα από τις καταπιεστικές μορφές εξουσίας (αν και ο Foucault προσδιόρισε με περισσότερο ολιστικό τρόπο την έννοια της εξουσίας, η οποία σύμφωνα με τον Γάλλο φιλόσοφο “διαχέεται σε όλα τα σημεία των κοινωνικών οργανώσεων και ομαδώσεων”)
[1] Britton M. Dana : «At work in the iron cage: the prison as gendered organization», New York University Press, 2003
socialpolicy.gr
