Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στα τέλη του 2000 και τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου. Τη φετινή χρονιά, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, η Ύπατη Αρμοστεία έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία που υπογραμμίζει τη δύναμη και το κουράγιο των περισσότερων από 45 εκατ. ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω πολέμου ή διώξεων. Πολυάριθμες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης τους τελευταίους μήνες ανάγκασαν πρωτόγνωρο αριθμό ανθρώπων να εγκαταλείψουν τις εστίες τους – αλλά η συντριπτική πλειοψηφία της κάλυψης για τις συγκρούσεις στη Συρία, το Μάλι, το Νότιο Σουδάν και το Κονγκό, σπάνια επικεντρώνεται στο ανθρώπινο κόστος του πολέμου. Η εκστρατεία «1family» της Ύπατης Αρμοστείας έχει ως στόχο να υπενθυμίσει στο κοινό ότι τα θύματα του πολέμου είναι μητέρες, πατέρες, γιοι και κόρες, και ότι «Και 1 οικογένεια διαλυμένη από τον πόλεμο είναι πολύ!» [http://www.unhcr.gr/1family/].
Έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» – Η κύρια ετήσια έκθεση της Υ.Α. για την κατάσταση του αναγκαστικού εκτοπισμού.
Έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αναφέρει ότι ο αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από το 1994 [i], καθώς η κρίση στη Συρία αναδεικνύεται σε νέο, σημαντικό παράγοντα εκτοπισμού παγκοσμίως.
Η ετήσια έκθεση της Y.A. με τίτλο Παγκόσμιες Τάσεις καταγράφει τους εκτοπισμούς που σημειώθηκαν το 2012, βάσει στοιχείων από κυβερνήσεις, συνεργαζόμενες ΜΚΟ και την ίδια την Ύπατη Αρμοστεία. Η έκθεση σημειώνει ότι, μέχρι το τέλος του 2012, πάνω από 45,2 εκατ. άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί, ενώ συγκριτικά, στο τέλος του 2011, ο αριθμός τους ανερχόταν στα 42,5 εκατ. Σε αυτούς, περιλαμβάνονται 15,4 εκατ. πρόσφυγες, 937.000 αιτούντες άσυλο [ii], και 28,8 εκατ. άνθρωποι που αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν εντός των συνόρων της χώρας τους.
Ο πόλεμος παραμένει η κύρια αιτία εκτοπισμού. Το 55% του συνόλου των προσφύγων που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Υ.Α. προέρχονται από μόλις πέντε χώρες που επλήγησαν από τον πόλεμο – το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Ιράκ, τη Συρία και το Σουδάν. Η έκθεση επίσης καταγράφει σημαντικούς νέους εκτοπισμούς από το Μάλι προς τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, και από το Σουδάν προς το Νότιο Σουδάν και την Αιθιοπία.
«Πρόκειται για πραγματικά ανησυχητικά στοιχεία. Αντικατοπτρίζουν την ευρεία κλίμακα των ανθρώπινων δεινών και αντανακλούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα για την πρόληψη των συγκρούσεων και την προώθηση έγκαιρων λύσεων γι’ αυτές», δήλωσε ο Antonio Guterres, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Η έκθεση επισημαίνει ανησυχητικές τάσεις σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων και στο ρυθμό με τον οποίο οι άνθρωποι ωθούνται σήμερα σε καταστάσεις εκτοπισμού. Κατά τη διάρκεια του 2012, περίπου 7,6 εκατ. άνθρωποι προστέθηκαν στον αριθμό των εκτοπισμένων, εκ των οποίων 1,1 εκατ. ως πρόσφυγες και 6,5 εκατ. ως εσωτερικά εκτοπισμένοι. Με άλλα λόγια, κάθε 4,1 δευτερόλεπτα, ένας ακόμη άνθρωπος γινόταν πρόσφυγας ή εσωτερικά εκτοπισμένος.
Επίσης εμφανής είναι η διατήρηση του χάσματος μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων κρατών, όσον αφορά τη φιλοξενία των προσφύγων. Από τα 10,5 εκατ. πρόσφυγες υπό την εντολή της Υ.Α. (οι επιπλέον 4,9 εκατ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες εμπίπτουν στην εντολή του οργανισμού UNRWA), οι μισοί φιλοξενούνται σε χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατώτερο των 5.000 δολαρίων . Συνολικά, οι αναπτυσσόμενες χώρες φιλοξενούν το 81% των προσφύγων παγκοσμίως, σε σύγκριση με το 70% πριν από μια δεκαετία.
Το 46% του συνόλου των προσφύγων είναι παιδιά κάτω των 18 ετών. Επίσης, κατά τη διάρκεια του 2012, ένας αριθμός-ρεκόρ 21.300 αιτήσεων ασύλου κατατέθηκαν από ασυνόδευτα παιδιά ή παιδιά που έχουν χωριστεί από τους γονείς τους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων ή παιδιών χωρισμένων από τους γονείς τους που έχει καταγράψει η Υ.Α.
Ο αναγκαστικός εκτοπισμός υπολογίζεται σε ετήσια βάση ως το άθροισμα των νέων εκτοπισμών και των ανεπίλυτων εκτοπισμών, μετά την αφαίρεση των επιλυμένων εκτοπισμών, δηλαδή των περιπτώσεων όπου οι άνθρωποι επιστρέφουν στις εστίες τους ή μπορούν να εγκατασταθούν μόνιμα εκτός της χώρας καταγωγής τους, μέσω της απονομής ιθαγένειας ή άλλων λύσεων. Η Υ.Α. εργάζεται για να βοηθήσει όσους έχουν ξεριζωθεί διά της βίας, παρέχοντας αρωγή και άμεση πρακτική βοήθεια μεταξύ άλλων, αλλά και βρίσκοντας λύσεις για τα προβλήματά τους. Το 2012 έλαβε τέλος ο ξεριζωμός 2,7 εκατ. ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 526.000 προσφύγων και 2,1 εκατ. [i] εσωτερικά εκτοπισμένων. Μεταξύ εκείνων για τους οποίους βρέθηκαν λύσεις είναι 74.800 άτομα που μετεγκαταστάθηκαν σε τρίτες χώρες μέσω της Υ.Α.
Πέρυσι, δεν σημειώθηκαν μεγάλες αλλαγές σε σύγκριση με το 2011, όσον αφορά στην κατάταξη των χωρών που φιλοξενούν τους περισσότερους πρόσφυγες στον κόσμο. Το Πακιστάν συνέχισε να φιλοξενεί περισσότερους πρόσφυγες από κάθε άλλη χώρα (1,6 εκατ.), ακολουθούμενο από το Ιράν (868.200) και τη Γερμανία (589.700).
Το Αφγανιστάν παρέμεινε η χώρα από την οποία προέρχονται οι περισσότεροι πρόσφυγες στον πλανήτη, μια θέση που κατέχει εδώ και 32 χρόνια. Κατά μέσο όρο, ένας στους τέσσερις πρόσφυγες παγκοσμίως είναι Αφγανός, με το 95% να βρίσκεται στο Πακιστάν ή στο Ιράν. Η Σομαλία, στην οποία σημειώνεται μία ακόμη παρατεταμένη σύγκρουση, ήταν η δεύτερη χώρα από την οποία προήλθαν οι περισσότεροι πρόσφυγες παγκοσμίως κατά τη διάρκεια του 2012, ωστόσο εκεί επιβραδύνθηκε ο ρυθμός εκροής προσφύγων. Οι Ιρακινοί ήταν η τρίτη μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων (746.700 άτομα), ακολουθούμενοι από τους Σύρους (471.400). Όσον αφορά τους ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας τους, ο αριθμός των 28,8 εκατ. για το 2012 είναι ο υψηλότερος εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες. Σε αυτόν περιλαμβάνονται 17,7 εκατ. άνθρωποι που λαμβάνουν βοήθεια από την Υ.Α. Η αρωγή του οργανισμού στους εκτοπισμένους δεν παρέχεται αυτόματα, αλλά έπειτα από αίτημα των κυβερνήσεων. Σημαντικοί νέοι εσωτερικοί εκτοπισμοί σημειώθηκαν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και τη Συρία.
Η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» είναι η κύρια ετήσια έκθεση της Υ.Α. για την κατάσταση του αναγκαστικού εκτοπισμού. Πρόσθετα στοιχεία δημοσιεύονται κάθε χρόνο στις Στατιστικές Επετηρίδες, καθώς και στις εκθέσεις για τις αιτήσεις ασύλου στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες. Μπορείτε να κατεβάσετε τη νέα έκθεση, μαζί με οπτικοακουστικό υλικό, στην ακόλουθη διεύθυνση: unhcr.org/globaltrendsjune2013.
[I] Στους σημαντικούς αναγκαστικούς εκτοπισμούς που σημειώθηκαν το 1994 περιλαμβάνονται εκείνοι από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών στην Αφρική, από τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, από τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, τον Καύκασο, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. [Πηγή: www.unhcr.org/3eeed3df4.html URL]
[III] Ο αριθμός 937.000 αντιστοιχεί στα αιτήματα ασύλου που ήταν ακόμη ενεργά στα τέλη του 2012. Δεν ισοδυναμεί με τις νέες αιτήσεις ασύλου για το 2012, που ανέρχονταν σε 893.700.
[I] Πηγή: IDMC.
www.unhcr.gr
