Μια στατιστική εικόνα της εξέλιξης της εργατικής τάξης στην Ελλάδα

Γεωργία Πετράκη, Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

– Στα πλαίσια προηγούμενης εργασίας μας (Πετράκη, Γεωργία, (2004) είχαμε διατυπώσει ως υπόθεση εργασίας ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες λαμβάνουν χώρα έντονες ταξικές αναδιαρθρώσεις που μεταβάλλουν τον κοινωνιολογικό χάρτη της ελληνικής κοινωνίας. Η έμφαση στην υπόθεση εργασίας μας τοποθετείται στην διαδικασία εσωτερικής διαφοροποίησης της εξαρτημένης εργασίας που πλέον συνιστά κυρίαρχη κοινωνική κατάσταση στην ελληνική κοινωνία. Η ανάπτυξη της μισθωτής (εξαρτημένης) εργασίας στην ελληνική κοινωνία συμπίπτει με τη μείωση της (εθνικής) εργατικής τάξης και την ανάπτυξη μισθωτών τεχνικών/επιστημονικών/διευθυντικών επαγγελμάτων αλλά και την ανάπτυξη μιας «νέας» εργατικής τάξης της οποίας η στατιστική πρόσληψη είναι ατελής ή και ανύπαρκτη.

Ο προσδιορισμός «νέας» εργατικής τάξης είναι καθαρά περιγραφικός και παραπέμπει στην υπόθεση εργασίας ότι οι εξαρτημένοι εργαζόμενοι στο χώρο της υλικής παραγωγής (αγροτικής, βιομηχανικής και βιοτεχνικής) προέρχονται κατά κύριο λόγο από τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς που συρρέουν μαζικά στην ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες.

Στην παρούσα εργασία θα προσπαθήσουμε χρησιμοποιώντας τις εθνικές στατιστικές να εξετάσουμε την εξέλιξη της εργατικής τάξης στη χώρα μας . Η γενική τάση που καταγράφεται είναι η μείωση της στο σύνολο της απασχόλησης αλλά και η μείωση του αριθμητικού της βάρους στο εσωτερικό της εξαρτημένης εργασίας. Τάση παλαιότερη που συγκλίνει με τις ευρύτερες εξελίξεις στη δομή της απασχόλησης στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες. Όμως η στατιστική απεικόνιση των μισθωτών εργατικών επαγγελμάτων είναι μερική ή και εντελώς ελλιπής λόγω της αδιαφάνειας μεγάλων κομματιών της ελληνικής οικονομίας.

Η υπόθεση εργασίας μας είναι ότι στη σημερινή Ελλάδα τα εργατικά επαγγέλματα ασκούνται πλέον σε σημαντικό βαθμό τόσο στο αστικό όσο και στον αγροτικό χώρο από μεταναστευτικούς πληθυσμούς των οποίων η θέση στην αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από την ημιπαρανομία και την ανασφάλεια. Και ότι ο βαθμός διείσδυσης των μεταναστών στα εργατικά επαγγέλματα είναι αντιστρόφως ανάλογη του βαθμού εξειδίκευσης των εργατικών επαγγελμάτων. Επιπλέον ότι η γενική τάση μείωσης των εργατικών επαγγελμάτων στο σύνολο της απασχόλησης (κατηγορίες ατομικών επαγγελμάτων STEΠ 7/8/9) (ΕΣΥΕ,1995) ανακόπτεται στις κατηγορίες εκείνες των ανειδίκευτων επαγγελμάτων των οποίων η άσκηση εξασφαλίζεται από την ύπαρξη στην αγορά εργασίας άφθονου, διαθέσιμου και πολύ φθηνού εργατικού προσωπικού. Σα επαγγέλματα αυτά είναι κυρίως οι «ανειδίκευτοι εργάτες», οι ασκούντες «προσωπικές υπηρεσίες», και οι «αγροτικοί εργάτες». Η ανάπτυξη αυτών των επαγγελμάτων φωτίζει κάποια δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Μια στατιστική εικόνα της εξέλιξης της εργατικής τάξης στην Ελλάδα – Γεωργία Πετράκη