“Είναι αδύνατον να στοχαστούμε σήμερα την ιστορία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε μια σειρά από έννοιες που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη σκέψη του Μαρξ και χωρίς να τοποθετηθούμε σε έναν ορίζοντα που περιέγραψε και όρισε ο Μαρξ. Τελικά, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αν υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ τού να είναι κανείς ιστορικός και του να είναι μαρξιστής”.
Michel Foucault, Συνέντευξη στο περιοδικό Magazine Litteraire (1975), M. Foucault, Dits et ecrits, τόμ. ΙΙ, Gallimard, Παρίσι 1994, σ. 753.
Το κείμενο του Πιερ Μασερέ «Φουκώ και Μαρξ. Το παραγωγικό υποκείμενο» προέρχεται από μια διάλεξη που δόθηκε στις 10 Μαΐου 2012 σε σεμινάριο για καθηγητές φιλοσοφίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην πόλη Λιλ της Γαλλίας. Ο συγγραφέας δεν ακολουθεί το μονοπάτι που πηγαίνει από τον Μαρξ στον Φουκώ, ένα εγχείρημα εξίσου θεμιτό ασφαλώς, αλλά αντιθέτως το –μάλλον πιο δύσβατο– μονοπάτι που οδηγεί από τον δεύτερο στον πρώτο. Συνεπώς, δεν εστιάζει τόσο στα κείμενα του Φουκώ όσο σε συγκεκριμένα χωρία και μέρη του Κεφαλαίου, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται οι έννοιες της απόλυτης και της σχετικής υπεραξίας, της συνεργασίας και της εργασιακής δύναμης, τις οποίες προσεγγίζει στηριζόμενος σε αναλύσεις και επεξεργασίες του Φουκώ.
Με άλλα λόγια, επιχειρεί να διαβάσει τη θεωρία του Μαρξ για την καπιταλιστική εκμετάλλευση και εν γένει για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής υπό το φως ορισμένων θεμελιωδών εννοιών του Φουκώ, όπως οι σχέσεις εξουσίας, η δύναμη, η βιοεξουσία και η βιοπολιτική. Αναδεικνύεται έτσι όχι μόνον ο πλούτος, το βάθος και η δραματική επικαιρότητα του μαρξικού κειμένου, αλλά και η δυνατότητά του να προεκτείνεται πέραν των αυστηρών ορίων του, συναντώντας στην προκειμένη περίπτωση τις αναλύσεις του Φουκώ, ενός εκ των σημαντικότερων υλιστών φιλοσόφων του προηγούμενου αιώνα, και τελικά να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την ανάλυση των μετασχηματισμών του σύγχρονου καπιταλισμού.
Με αυτό το βιβλίο ξεκινά μια σειρά βιβλίων από τις Εκδόσεις Εκτός Γραμμής, ένα συλλογικό εγχείρημα θεωρητικών πρακτικών.
Ο Πιερ Μασερέ γεννήθηκε το 1938 και είναι ένας από τους σπουδαιότερους γάλλους φιλοσόφους της εποχής μας. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Λουί Αλτουσέρ (συμμετείχε στο Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο) και δίδαξε φιλοσοφία στα πανεπιστήμια Paris I και Lille III. Έχει δημοσιεύσει κείμενα και βιβλία για τη σκέψη του Σπινόζα (στην Ηθική του οποίου έχει αφιερώσει μια πεντάτομη εισαγωγή), τον Μαρξ και τον μαρξισμό, τη σχέση φιλοσοφίας και λογοτεχνίας, την ιστορία της φιλοσοφίας, την καθημερινότητα και την ουτοπία.
