Για 4η χρονιά φέτος η Κομισιόν πραγματοποίησε σεμινάριο για δημοσιογράφους από όλα τα κράτη μέλη, στα πλαίσια του εορτασμού της Ευρωπαϊκής Ημέρας για τη Δωρεά οργάνων, με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την εξειδίκευση των διαμορφωτών της κοινής γνώμης επάνω στα θέματα της Δωρεάς Οργάνων και της Μεταμόσχευσης. Από την Ελλάδα συμμετείχε η ρεπόρτερ υγείας του Healthpro.gr, κα Μαρίνα Σαουλίδου.
Ακολουθεί σχετικό άρθρο της κας Σαουλίδου:
Ευρωπαϊκή Ημέρα Δωρεάς Οργάνων: 10 Ευρωπαίοι πεθαίνουν καθημερινά λόγω έλλειψης μοσχεύματος
Αποστολή Βρυξέλλες: ΜΑΡΙΝΑ ΣΑΟΥΛΙΔΟΥ
«Όταν μπήκα στο χειρουργείο για να δώσω τον ένα από τους δύο νεφρούς μου στον αδερφό μου δεν δείλιασα. Είχα μία κόρη και έναν σύζυγο που με περίμεναν μεν στην Ιταλία, αλλά και ο αδερφός μου είχε στην Πορτογαλία τρία παιδιά που ανέμεναν το θαύμα για τον πατέρα τους. Σήμερα έχω μία υπέροχη ουλή στο σώμα μου. Ο αδερφός μου ζει και εργάζεται εντελώς φυσιολογικά. Κι αν με ρωτήσετε, δεν θεωρώ τον εαυτό μου ήρωα. Χαίρομαι απλά που ένα μέρος του σώματός μου ζει μέσα σε αυτόν…»
Λίγες λέξεις για ένα μεγάλο θαύμα το οποίο, όπως και η Sofia Ciravegna, εκατοντάδες άτομα βιώνουν σε όλη την Ευρώπη είτε χάρη στην αγάπη της οικογένειάς τους, είτε χάρη στον αλτρουισμό κάποιων αγνώστων που παρά τον πόνο για τον χαμό των δικών τους ανθρώπων βρίσκουν το θάρρος να πουν «ναι» στη δωρεά οργάνων, δημιουργώντας ζωή μέσα από το θάνατο.
Σε μία Ευρώπη των 28, βέβαια, όπως και πολλά άλλα πράγματα, η ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα της δωρεάς οργάνων δεν ακολουθεί «μία ταχύτητα». Ακολουθεί, ευτυχώς ωστόσο, μία τροχιά προόδου, με τα στατιστικά να δείχνουν πως το 2012 ο συνολικός αριθμός των μεταμοσχεύσεων άγγιξε για πρώτη φορά τις 30.731, ενώ οι πτωματικοί δότες ανήλθαν σε 9.534.
Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε πως μέσα στην περασμένη χρονιά 19.084 άτομα δέχθηκαν νεφρικό μόσχευμα (18.712 ήταν το 2011) και ακόμη 6.968 έλαβαν ήπαρ (7.006 το 2011). Αντίστοιχα, μεταμόσχευση καρδιάς έγινε σε 2.004 άτομα, πνευμόνων σε 1.810 άτομα, παγκρέατος σε 830 και λεπτού εντέρου σε 35 ασθενείς.
Οι στατιστικές αυτές όμως, αν και ευοίωνες, δεν αποτελούν παρά μόνο τη μία όψη του νομίσματος, καθώς ταυτόχρονα οι ειδικοί κρούουν τον «κώδωνα του κινδύνου» επισημαίνοντας την ύπαρξη και ενός άλλου είδους στατιστικής μέτρησης, εκείνης του θανάτου ασθενών που βρίσκονται σε λίστες αναμονής για ένα σωτήριο μόσχευμα.
«Η δωρεά οργάνων, τόσο από ζώντες όσο και από θανόντες, είναι κάτι όχι μόνο αλτρουιστικό, αλλά και που μπορεί να βελτιώσει ή και να σώσει ανθρώπινες ζωές» τόνισε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Υγείας, Tonio Borg χαιρετίζοντας τις εργασίες της 4ης Δημοσιογραφικής Συνάντησης για τη «Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις», η οποία πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες στις Βρυξέλλες. Και υπογράμμισε: «Στο κέντρο της κάθε μας ενέργειας πρέπει να βρίσκεται ο άνθρωπος. Οι μεταμοσχεύσεις δεν είναι εμπόριο».
Την ίδια ώρα ωστόσο που η γλώσσα των αριθμών λέει ότι κάθε άνθρωπος έχει 3 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει λήπτης μοσχεύματος, παρά δωρητής, κατά πόσο έχει γίνει συνείδηση των Ευρωπαίων η αναγκαιότητα για προώθηση της ιδέας της δωρεάς οργάνων;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ε.Ε., τις καλύτερες «επιδόσεις» μέσα στην περασμένη χρονιά σε ό,τι αφορά τους πτωματικούς δότες είχε η Ισπανία (36,6 ανά εκατομμύριο πληθυσμού), ενώ ακολουθούσε η Κροατία (34,8), το Βέλγιο (29,5) και η Μάλτα (28,6). Η Ελλάδα βρισκόταν στο 6,9 ανά εκατομμύριο πληθυσμού, ενώ στις τελευταίες στην κατάταξη βρίσκονται οι: Βουλγαρία, Ρουμανία και Κύπρος.
Αντίστοιχα, αναφορικά με τους ζώντες δότες νεφρού, βάσει της ευρωπαϊκής πλατφόρμας πληροφοριών, στην πρώτη θέση κατατάσσονται οι Κάτω Χώρες (29 ανά εκατομμύριο πληθυσμού), ακολουθεί η Κύπρος (27,9) και στην τρίτη θέση έρχεται η Σουηδία (16,4) και το Ηνωμένο Βασίλειο (16,3). Σχετικά χαμηλά, δε, βρίσκεται η Ελλάδα (4), ενώ τελευταίες έρχονται οι: Σλοβακία, Βουλγαρία και Πολωνία.
Η σημασία της προσέγγισης
Άρα λοιπόν το «στοίχημα» είναι η ραγδαία πρόοδος της επιστήμης, η οποία έχει βελτιώσει φάρμακα και τεχνικές, να βρεθεί σε παράλληλη πορεία με την πρόοδο της στάσης του κοινού απέναντι στη δωρεά οργάνων, μία ιδέα την οποία το Συμβούλιο της Ευρώπης «δουλεύει» ήδη από το 1987.
Υπάρχουν τα μέσα να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Την απάντηση δίνει ο κ. Luc Colenbie, συντονιστής μεταμοσχεύσεων στο Βέλγιο επισημαίνοντας ότι «ο τρόπος και η στιγμή που ο γιατρός θα προσεγγίσει την οικογένεια αποτελούν παράγοντα- κλειδί για το αν τελικά θα δεχθούν ή όχι να προχωρήσουν σε δωρεά. Απο κεί και πέρα όμως, αυτό που πρέπει να καταλάβουν όλοι είναι ότι κανείς δεν πάει στο νοσοκομείο σαν δότης. Πάει σαν ασθενής. Και εμείς οι γιατροί κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να τους σώσουμε».
Ο τρόπος προσέγγισης πάντως φαίνεται να αποτελεί τον έναν κρίκο σε αυτή την αλυσίδα. Γιατί ο δεύτερος μάλλον ανήκει στις ήδη διαμορφωθείσες πεποιθήσεις των ατόμων που θα κληθούν να λάβουν την κρίσιμη απόφαση, οι οποίες μπορεί να βασίζονται σε θρησκευτικούς λόγους, σε προηγούμενες εμπειρίες κα. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, στο ερώτημα αν «έχετε πορεί συζητήσει περί της δωρεάς οργάνων με την οικογένειά σας» μόνο το 32% των Ελλήνων απαντά θετικά, ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι και εκείνος μόλις 8 μονάδες υψηλότερος (40%).
Εξίσου απογοητευτικό είναι το γεγονός ότι το 86% των Ελλήνων αγνοεί παντελώς την ισχύουσα νομοθεσία περί δωρεάς οργάνων (72% στην ΕΕ), αλλά παρ’ όλ’ αυτά το δηλώνει 43% πως θα ήθελε να είναι δότης μετά το θάνατό του (55% στην ΕΕ).
Ενδιαφέρον, δε, παρουσιάζουν και οι απαντήσεις σχετικά με το αν θα δώρισαν τα όργανα κάποιου άλλου ατόμου από την οικογένεια, όπου και το 41% απαντά θετικά (53% στην ΕΕ), αλλά και τους λόγους για τους οποίους ενδεχομένως να αρνούνταν (31% φόβος, 45% έλλειψη εμπιστοσύνης στο «σύστημα» και 10% θρησκεία).
Τί κάνει η Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μία προσπάθεια αφενός να αυξήσει τον διαθέσιμο αριθμό μοσχευμάτων και να διασφαλίσει την ποιότητά τους και αφετέρου να επιτύχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και πρόσβαση στις διαδικασίες, έχει προχωρήσει σε μία σειρά νομοθετικών- και μη- μέτρων. Σήμερα μάλιστα ήδη «τρέχει» ένα σχετικό Σχέδιο Δράσης (2009-2015), ενώ μεταξύ άλλων είχε δημιουργηθεί το Σχέδιο «Train the trainers in trasplant donor coordination», το 2011, η δράση ACCORD (2012-2015) αλλά και ένα πρόγραμμα που στηρίζει την προώθηση των διασυνοριακών ανταλλαγών οργάνων, το FOEDUS με ορίζοντα έως το 2016.
Τί λένε οι αριθμοί
Συνολικά, περισσότεροι από 63.800 ασθενείς βρίσκονταν σε λίστα αναμονής για τη λήψη μοσχεύματος στις 31.12.2012 στην ΕΕ (ενώ αντίστοιχα στις 31.12.2011 ήταν 61.500 άτομα). Από αυτούς:
· πάνω από 50.000 βρίσκονταν σε λίστα για νεφρό
· πάνω από 6.800 ανέμεναν για ήπαρ
· περίπου 3.400 περίμεναν για καρδιολογικό μόσχευμα
· περίπου 2.000 άτομα ανέμεναν για πνεύμονες
· pερίπου 1.400 ασθενείς βρίσκονταν σε λίστα για πάγκρεας
Από αυτούς, ο συνολικός αριθμός των ασθενών που κατέληξε αναμένοντας να μεταμοσχευθεί ήταν 3.780. Με άλλα λόγια, περίπου 10 άτομα καθημερινά θα χάσουν τη μάχη με τη ζωή αναμένοντας να βρεθεί το σωτήριο για αυτούς μόσχευμα. Μήπως ήρθε ο καιρός να σκεφτούμε τα λόγια του John Alliston, ότι δηλαδή “Το μόνο πράγμα που θα πάρεις φεύγοντας είναι αυτό που έχεις αφήσει πίσω σου…”;
