Ντούνης Ανδρέας
Ένα ζήτημα που εγείρεται είναι η αντικειμενικότητα του ερευνητή-αναλυτή. Είναι δυνατόν να απομονώσει τις δικές του ιδεολογίες για να αναλύσει τις ρηματικές και μη-ρηματικές πλευρές του κειμένου; Ο προσανατολισμός της ΚΑΛ δημιουργεί πάντα μεροληψίες εκ μέρους του αναλυτή για την προστασία των αδύναμων κοινωνικών ομάδων; Εκ πρώτης όψης η ερευνητική αντικειμενικότητα που απαιτείται για την ανάλυση των κειμένων είναι αντίθετη με την ιδεολογική διάσταση της κοινωνικής αλλαγής και χειραφέτησης που εμποτίζει την ΚΑΛ. Οι απαντήσεις , όμως, δεν μπορεί να είναι απόλυτες εάν δεν εισάγουμε την έννοια της αναστοχαστικότητας.
Ο αναλυτής θα πρέπει να διατηρεί μία όσο το δυνατόν ουδέτερη θέση, και να εξασκεί αυτοκριτική και στο δικό του έργο, και στους δικούς τους παραγόμενους λόγους που απορρέουν από έτερες γλωσσικές πηγές. Δεν θα πρέπει να παρασύρεται στο κυνήγι του υπερασπιστή των «αδυνάτων», καθώς μία μεροληπτική έρευνα αποτελεί μία απώλεια κόπου, χρόνου, χρήματος και δυνητικής κοινωνικής αλλαγής και βελτίωσης για μία κοινωνική ομάδα ή τομέα.
Επιπροσθέτως, η ΚΑΛ θα πρέπει να διενεργείται πάντοτε με βάση την κοινωνική και πολιτισμική διαφορετικότητα κάθε χώρας[i] που αντιπροσωπεύει τον σχηματισμό διαφορετικών κοινωνικών δομών και συστημάτων, γεγονός που απαιτεί αυστηρή θεωρητική και μεθοδολογική προσήλωση. Το ζήτημα της ιστορικής εγκυρότητας είναι εξίσου σημαντικό. Για να επιτευχθεί θα πρέπει ο ερευνητής/ αναλυτής να λαμβάνει υπόψιν τα ιστορικά πλαίσια αναφοράς[ii] των κοινωνικών σχηματισμών και δομών.
Επίσης, η έννοια της ιδεολογίας θα πρέπει να χρησιμοποιείται και να αναλύεται ευρύτερα και όχι μόνο στα περιοριστικά πλαίσια των υπόρρητων γλωσσικών μηνυμάτων. Η ερευνητική μεθοδολογία θα εμποτιστεί έτσι με τις ιδεολογικές συνιστώσες τόσο των παραγωγών κειμένων όσο και των καταναλωτών κειμένων/αναγνωστών ή ληπτών μηνυμάτων.
Στα πλαίσια της ΚΑΛ δεν έχει γίνει μία συστηματική διερεύνηση των κοινωνικοπολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων[iii] των εθνοτικών/ φυλετικών ταυτοτήτων των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών υπό την έννοια των γλωσσολογικών ιδιαιτεροτήτων και σημασιοδοτήσεων.
Τέλος , ορισμένοι αναλυτές υποδεικνύουν τον «αρνητισμό» της ΚΑΛ. Με αυτήν την έννοια, υποννοούν την ανάλυση μόνο των ρηματικών και μη-ρηματικών πρακτικών που επιδεικνύουν την «παθογένεια» του οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι αγνοώντας τις πρακτικές λόγου που πρακτικά υπερασπίζουν τα συμφέροντα των αδυνάτων, και έχουν ως ιδεολογική βάση τον αλτρουισμό και την κοινωνική αλληλεγγύη
Πηγή: Ντούνης Ανδρέας, Εισαγωγή στην Κριτική Ανάλυση Λόγου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, ΠΜΣ Μεθοδολογία και Εφαρμογές στην Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα, Φεβρουάριος 2011.
[i], [ii], [iii] Carmen Rosa Caldas- Coulthard , Malcolm Coulthard : «Texts and Practices – Readings in Critical Discourse Analysis», Routledge, New York 1996.
