Το νερό είναι ο πιο σημαντικός πόρος για την ανθρωπότητα, που επηρεάζει όλες τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες. Είναι μια ζωτικής σημασίας προϋπόθεση για κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη μας, ένας παράγοντας που δίνει τη δυνατότητα -αλλά και περιοριστικός όταν βρίσκεται σε έλλειψη-για κάθε κοινωνική και τεχνολογική ανάπτυξη, μια πηγή ευημερίας ή δυστυχίας, συνεργασίας ή σύγκρουσης.
Για να επιτευχθεί η ασφάλεια του νερού, απαραίτητη προυπόθεση είναι η προστασία των ευπαθών συστημάτων νερού, ο μετριασμός των επιπτώσεων των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό, όπως πλημμύρες και ξηρασίες, η διασφάλιση της πρόσβασης σε λειτουργίες και υπηρεσίες ύδρευσης και διαχείρισης των υδάτινων πόρων με ένα ολοκληρωμένο και δίκαιο τρόπο.
Η UNESCO εργάζεται για την οικοδόμηση μιας επιστημονικής γνωστικής βάσης, ώστε να βοηθήσει τις χώρες να διαχειρίζονται τους υδάτινους πόρους με βιώσιμο τρόπο, μέσα από ένα Διεθνές Υδρολογικό Πρόγραμμα, μέσω της έκθεσης του ΟΗΕ για την παγκόσμια Αναπτύξη Υδάτων, μέσω του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης για το νερό UNESCO-IHE στο Delft της Ολλανδίας , μέσω των 20 συνδεδεμένων ερευνητικών κέντρων για το νερό σε όλο τον κόσμο.
Νερό και ενέργεια: Δύο αλληλένδετοι τομείς
768 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε βελτιωμένες πηγές ύδατος, 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε βελτιωμένες εγκαταστάσεις υγιεινής, ενώ 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν είναι συνδεδεμένοι με δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και περίπου 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι κάνουν χρήση στερεών καυσίμων – κυρίως βιομάζας για να μαγειρέψουν. Η έκθεση – World Water Development Report – καταδεικνύει ότι στις περιοχές όπου οι άνθρωποι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση σε νερό συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με εκείνες όπου οι άνθρωποι δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς και την στενή σύνδεση των δύο αποστερήσεων μεταξύ τους.
Η συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία του νερού απαιτούν ενέργεια, ενώ το νερό χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας και για την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες νερού για τη διαδικασία ψύξης.
Στρατηγικές επιλογές σε έναν τομέα έχουν επιπτώσεις στο άλλο τομέα: οι ξηρασίες χειροτερεύουν τις ενεργειακές ελλείψεις , ενώ η έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας μειώνει την ικανότητα των αγροτών να αρδεύουν τα χωράφια τους. Οι πολιτικές τιμολόγησης τονίζουν επίσης την αλληλεξάρτηση μεταξύ του νερού και της ενέργειας. Το νερό συχνά θεωρείται ως «δώρο της φύσης», και οι τιμές σπάνια αντανακλούν το πραγματικό κόστος παροχής της. Παραγωγοί και χρήστες ενέργειας, επομένως δεν ενθαρρύνονται για την εξοικονόμηση νερού.
Έτσι, στο ινδικό τμήμα του Western Indus Basin , παρακμάζει η παραγωγή φθηνής ενέργειας, που συνδέεται με το σκάψιμο εκατομμυρίων ιδιωτικών γεωτρήσεων και οι αναποτελεσματικές τεχνικές άρδευσης οδηγούν σε υπερεκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα. Παρόμοιες καταστάσεις έχουν παρατηρηθεί και στη Λατινική Αμερική και σε ορισμένα αραβικά κράτη, ιδίως το Ομάν και την Υεμένη.
Συνολικά, η παραγωγή ενέργειας απαιτεί σχεδόν το 15% της άντλησης νερού. Αλλά ο αριθμός αυτός αυξάνεται, και μέχρι το 2035, η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση και η αλλαγή των προτύπων κατανάλωσης αναμένεται να ωθήσει τη χρήση υδάτων για την ενέργεια κατά 20%. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί κατά 70% έως το 2035, με περισσότερο από το ήμισυ αυτής της αύξησης να οφείλεται στην ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας.
Η μείωση των υδάτινων πόρων έχει ήδη επηρεάσει πολλά μέρη του κόσμου και το 20% όλων των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων πιστεύεται ότι υφίστανται υπερεκμετάλλευση. Το 2050, 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε περιοχές με σοβαρή έλλειψη νερού, ιδίως στη Βόρεια Αφρική, την Κεντρική και τη Νότια Ασία.
Η πρόκληση της ζήτησης και κάλυψης αναγκών για ενέργεια μπορεί να αποβεί εις βάρος των υδάτινων πόρων. Καθώς η ανησυχία για το περιβάλλον και τις κοινωνικές επιπτώσεις των θερμικών και των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται, οι χώρες προσπαθούν να διαφοροποιήσουν τις πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούν, επιδιώκοντας να μειωθεί η εξάρτηση από τις ξένες προμήθειες, αμβλύνοντας παράλληλα τις συνεπειών της διακύμανσης των τιμών. Όλες όμως οι παρούσες επιλογές έχουν τα όριά τους.
Η καλλιέργεια των βιοκαυσίμων, η οποία απαιτεί μεγάλη ποσότητα νερού, έχει αυξηθεί σε μεγάλη κλίμακα από το 2000. Η εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου έχει επίσης εξαπλωθεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η ενέργεια από ορυκτά καύσιμα μπορεί να εξαχθεί μόνο από την υδραυλική ρωγμάτωση η οποία απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού και ενέχει τον κίνδυνο μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εμφανίζονται λιγότερο επιζήμιες στις προμήθειες νερού. Η υδροηλεκτρική ενέργεια καλύπτει σήμερα το 16% της παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης και το δυναμικό της εξακολουθεί να είναι ελάχιστα αξιοποιημένο. Παρ ‘όλα αυτά, η κατασκευή φραγμάτων μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Άλλες εναλλακτικές πηγές ενέργειας κερδίζουν έδαφος. Μεταξύ του 2000 και του 2010, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια σε όλο τον κόσμο αυξήθηκε κατά 27% και 42% αντίστοιχα. Αν και αυτές οι τεχνολογίες απαιτούν πολύ λίγο νερό, παρέχουν διακοπτόμενη ενέργεια και πρέπει να συνδυάζονται με άλλες πηγές ενέργειας που απαιτούν νερό. Έτσι, παρά την πρόοδο στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα ορυκτά καύσιμα είναι πιθανό να διατηρήσουν την ηγετική τους θέση κατά τα επόμενα έτη.
Αντιμετωπίζοντας την πρόκληση της ενέργειας
Η έκθεση World Water Development Report τονίζει την ανάγκη συντονισμού των πολιτικών για το νερό και τη διαχείριση της ενέργειας για να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές προκλήσεις. Αυτό περιλαμβάνει την αναθεώρηση των πρακτικών τιμολόγησης ώστε να εξασφαλίζεται πως το νερό και η ενέργεια πωλούνται σε τιμές που αντικατοπτρίζουν το πραγματικό τους κόστος αλλά και των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Συστήματα που επιτρέπουν τη συνδυασμένη παραγωγή νερού και ηλεκτρικής ενέργειας κατέχουν πιθανώς το κλειδί για το μέλλον. Η λύση αυτή προσαρμόζεται ιδιαίτερα σε άνυδρες περιοχές. Έτσι, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας της Fujairah στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Shoaiba στη Σαουδική Αραβία χρησιμεύουν τόσο για την αφαλάτωση θαλασσινού νερού όσο και για την παραγωγή ενέργειας.
Το νερό ολοένα ανακυκλώνεται για την παραγωγή ενέργειας. Η οργανική ύλη που περιέχει χρησιμεύει για την παραγωγή βιοαέριου πλούσιο σε μεθάνιο. Στη Χιλή, το εργοστάσιο Farafana αντιμετωπίζει το 50% των λυμάτων του Σαντιάγο παράγοντας σχεδόν 24 εκατομμύρια κυβικά μέτρα βιοαερίου. Εκατό χιλιάδες κάτοικοι χρησιμοποιούν αυτή την ενέργεια αντί του φυσικού αερίου. Στη Στοκχόλμη τα λεωφορεία και τα ταξί κινούνται με βιοαέριο που παράγεται από λύματα. Το ενδιαφέρον σε αυτή την τεχνολογία αυξάνεται στις αναπτυσσόμενες χώρες. Στο Maresu (Λεσόθο), 300 οικογένειες χρησιμοποιούν βιοαέριο ως καύσιμο για το μαγείρεμα.
Η Παγκόσμια Έκθεση Ανάπτυξης Υδάτων των Ηνωμένων Εθνών (United Nations World Water Development Report ) είναι μια συλλογική προσπάθεια 31 φορέων του ΟΗΕ και 36 διεθνών εταίρων που απαρτίζουν το UN-Water. Συντονίζεται και παράγεται από το Πρόγραμμα Αξιολόγησης των ΠαγκοσμίωνΥδάτων (World Water Assessment Programme ), υπό την αυγίδα της UNESCO.
Πηγή: en.unesco.org
socialpolicy.gr
