Την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 2014, όπως και κάθε μέρα, χιλιάδες γυναίκες θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Θα ενώσουν τη μοίρα τους μ’ αυτή 45 εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο που ζουν εκτοπισμένοι, είτε λόγω πολέμου, διωγμού ή φυσικής καταστροφής. Περισσότεροι από τους μισούς αυτούς ανθρώπους είναι γυναίκες και παιδιά.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/ ΜSF) έχουν μακρά ιστορία παροχής περίθαλψης σε εκτοπισμένους, μεταξύ αυτών σε πρόσφυγες και σε Εσωτερικά Εκτοπισμένους Πληθυσμούς. Μια από τις πρώτες μας μεγάλης κλίμακας δράσεις μας για πρόσφυγες σε κρίση ήταν το 1975 όταν εκατοντάδες Καμποτζιανών διέφυγαν τους Κόκκινους Χμερ. Σήμερα, οι MSF λειτουργούν προγράμματα για Εσωτερικά Εκτοπισμένους Πληθυσμούς και πρόσφυγες σε περισσότερες από 30 χώρες, από τις Φιλιππίνες έως το Νότιο Σουδάν.
Ενώ η παροχή ιατρικής βοήθειας σε εκτοπισμένους ανθρώπους είναι ύψιστη προτεραιότητα για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα διεθνώς, εξίσου μεγάλη προτεραιότητα έχει και η υγεία της γυναίκας. Εκτοπισμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερους κινδύνους υγείας τη στιγμή που διαλύονται οι κοινωνικές δομές της χώρας τους και η πρόσβαση τους στην περίθαλψη εμποδίζεται.
Μ’ αυτή την ανακοίνωση, σήμερα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ρίχνουν φως στα βασικά ιατρικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι εκτοπισμένες γυναίκες, μικρές και μεγάλες, κυρίως τα προβλήματα μαιευτικής φύσης και τη σεξουαλική βία. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δίνουν προτεραιότητα στην παροχή φροντίδας για τα δύο αυτά κρίσιμα ιατρικά θέματα, σε οποιαδήποτε κατάσταση εκτοπισμού. Η επείγουσα μαιευτική περίθαλψη και η αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας αποτελούν μέρος του «Minimum Initial Service Package for Reproductive Health in Crises» – μια σειρά από επείγουσες και κατά προτεραιότητα δραστηριότητες που έχουν οριστεί από διεθνείς οργανισμούς, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η θνησιμότητα και νοσηρότητα που πλήττει τις γυναίκες.
Μόλις αυτές οι βασικές ιατρικές υπηρεσίες εξασφαλιστούν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν και σε άλλα ιατρικά θέματα που αντιμετωπίζουν οι εκτοπισμένες γυναίκες, όπως ο οικογενειακός προγραμματισμός και η φροντίδα των νεογέννητων.
Σεξουαλική Βία
«Δυστυχώς, η σεξουαλική βία έχει χρησιμοποιηθεί ως όπλο πολέμου σχεδόν σε κάθε σύγκρουση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια εσκεμμένη τακτική για να αποσταθεροποιήσει τους πληθυσμούς, να καταστρέψει τους δεσμούς της κοινότητας ή να ταπεινώσει τα θύματα και τις οικογένειές τους».
Δρ Tane Luna, Μαιευτήρας γυναικολόγος, σύμβουλος υγείας των γυναικών, Γιατροί Χωρίς Σύνορα.
Η σεξουαλική βία είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, με μέσο όρο μία στις τρεις γυναίκες να βιώνουν κάποια μορφή σεξουαλικής βίας ή συντροφικής βίας κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Κατά τη διέλευση των συνόρων, οι γυναίκες συχνά δέχονται επίθεση από ληστές ή συνοριοφύλακες που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις σημειώνονται απαγωγές από τους ίδιους τους διακινητές. Οικογένειες συχνά χωρίζονται κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, με τις γυναίκες και τα παιδιά να αφήνονται απροστάτευτα σε επιθέσεις.
Στο ανασφαλές περιβάλλον της μετακίνησης του πρόσφυγα ή στους καταυλισμούς εκτοπισμένων, γυναίκες εξαναγκάζονται σε πορνεία για τη στήριξη των οικογένειών τους, ενώ γίνονται αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης από όσους βρίσκονται στην εξουσία ή ακόμα κατά τη συλλογή νερού ή ξύλου. Οι γυναίκες χρειάζονται ασφαλή πρόσβαση σε υπηρεσίες μέσω ειδικών μέτρων, όπως διαχωρισμός των αποχωρητηρίων ανά φύλο και άμεση διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Μαιευτικά επείγοντα
«Μια αναδρομική ανασκόπηση των χειρουργικών υπηρεσιών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε έξι περιοχές όπου μαίνονται συγκρούσεις, διαπίστωσε ότι μόνο το 22% των 4.630 χειρουργικών επεμβάσεων οφείλεται σε βίαιο τραυματισμό. Σε όλες σχεδόν τις περιοχές, τα μαιευτικά επείγοντα ξεπερνούν σε αριθμό τους τραυματίες πολέμου, αντιπροσωπεύοντας το 30% του συνόλου των παρεμβάσεων».
Kathryn Chu, Γιατροί Χωρίς Σύνορα
Οι συγκρούσεις ή οι φυσικές καταστροφές που συχνά προηγούνται των εκτοπισμών μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για τις υποδομές υγείας. Οι εκτοπισμένοι δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα λόγω της πλήρους έλλειψης υπηρεσιών, της απόστασης από τις υπηρεσίες, των προβληματικών μεταφορών, της έλλειψης οικονομικής ρευστότητας και της αβεβαιότητας σχετικά με τις διαθέσιμες υπηρεσίες και την ποιότητά τους.
Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τις εγκύους και τα μωρά τους αφού η έλλειψη επείγουσας περίθαλψης μπορεί να αποβεί απειλητική για τη ζωή τους. Σε κάθε πληθυσμό, το ποσοστό των τοκετών που παρουσιάζει απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές που χρειάζονται επείγουσα ιατρική φροντίδα, φτάνει το 15%.
Στην πραγματικότητα, η εμπειρία και η έρευνα έχουν δείξει ότι η καισαρική τομή είναι η πιο κοινή χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται μετά από συγκρούσεις και φυσικές καταστροφές, ξεπερνώντας σε αριθμό τις χειρουργικές επεμβάσεις έκτακτης ανάγκης για τραυματίες πολέμου.
Μαρτυρία – Μιλντρέν, 14 ετών, Αϊτή
«Η οικογένειά μου έμενε στο Σολίνο πριν το σεισμό. Δεν ήταν τέλεια αλλά είχαμε σκεπή και μπορούσαμε να κοιμηθούμε χωρίς να φοβόμαστε. Στις 12 Ιανουαρίου του 2010 το σπίτι μας καταστράφηκε. Είχαμε χρόνο μόνο να τρέξουμε έξω και στη συνέχεια ανακτήσαμε ότι μπορούσαμε από τα συντρίμμια. Οι γονείς μου δεν μπορούσαν να βρουν χρήματα να νοικιάσουν άλλο σπίτι. Μετά από εκείνη τη νύχτα ζούμε σε έναν καταυλισμό που ονομάζεται Άκκρα.
Μία μέρα βγήκα έξω να αγοράσω φαγητό για τον πατέρα μου. Στο δρόμο ένας άνδρας με ρώτησε που πηγαίνω και μου έδωσε χρήματα να αγοράσω και σε αυτόν φαγητό. Όταν επέστρεψα με το πιάτο του, μου άρπαξε το χέρι και μου είπε πως θα σκότωνε τους γονείς μου αν δεν έκανα ότι ζητούσε. Ήξερα ήδη πως κάποιος από τους φίλους του είχε σκοτώσει έναν άνθρωπο στον καταυλισμό και ήμουν πολύ φοβισμένη. Μετά με βίασε.
Επέστρεψα σπίτι γεμάτη με ντροπή και φόβο. Δεν είπα τίποτα στους γονείς μου, σκεφτόμουν πως έπρεπε να τους προστατέψω. Λίγες μέρες αργότερα ο ίδιος άντρας με κάλεσε σπίτι του αλλά αρνήθηκα να τον αφήσω να κάνει το ίδιο πράγμα. Το απόγευμα αυτός και οι φίλοι του ήρθαν και απείλησαν την οικογένειά μου. Έπρεπε να πω στη μητέρα μου τι είχε συμβεί. Κανείς δεν κατηγόρησε τον άντρα, αλλά τελικά φύγαμε από τον καταυλισμό και δεν τον ξαναείδα.
Λίγους μήνες αργότερα δεν αισθανόμουν καλά και είπα στη μητέρα μου να με πάει στο νοσοκομείο. Ο γιατρός ντρεπόταν να της πει πως ήμουν 5 μηνών έγκυος. Υπέφερα πολύ στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μέχρι που γέννησα.
Η μητέρα μου πουλάει σαπούνια και ο πατέρας μου είναι άνεργος. Προσπαθούν να φροντίσουν εμένα και το παιδί αλλά τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά. Θα ήθελα να πάω πίσω στο σχολείο αλλά αυτό είναι αδύνατον. Νιώθω τυχερή που είμαι ζωντανή».
