H 28η Απριλίου έχει καθιερωθεί από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία», με στόχο την επικέντρωση του διεθνούς ενδιαφέροντος στα θέματα πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.
Η συγκεκριμένη ημερομηνία επελέγη συμβολικά και αρχικά καθιερώθηκε από τα συνδικάτα εργαζομένων στην Αμερική και στο Καναδά εις μνήμην των συναδέλφων τους που έχασαν τη ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα. Στον εορτασμό της ημέρας αυτής συμμετέχουν 100 και πλέον χώρες ανά τον κόσμο στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα.
Το θέμα που έχει επιλέξει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας για την Παγκόσμια Ημέρα του 2014 είναι «Ασφάλεια και Υγεία στη χρήση των Χημικών στην Εργασία», ενώ στη σχετική Αναφορά της, μεταξύ άλλων, επισημαίνονται τα εξής:
Η παραγωγή και χρήση των χημικών στους χώρους εργασίας αποτελεί, σε παγκόσμιο επίπεδο, μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την πρόληψη των κινδύνων και την προστασία των εργαζομένων. Τα χημικά διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στη ζωή και τα οφέλη από τη χρήση τους αφορούν πολλούς τομείς και είναι ευρέως αναγνωρισμένα. Από τη βελτίωση της ποσότητας και ποιότητας των παραγόμενων τροφίμων μέσω φυτοφαρμάκων έως τη φαρμακευτική θεραπεία ασθενειών, αλλά και τα προϊόντα καθαρισμού και απολύμανσης, τα χημικά αποτελούν παράγοντα κλειδί στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Τα χημικά εξάλλου συνιστούν κρίσιμο και εκτενές στάδιο πολλών βιομηχανικών διαδικασιών για παραγωγή προϊόντων που είναι σημαντικά για τη διατήρηση, παγκοσμίως, ενός ικανοποιητικού επιπέδου ζωής.
Από την άλλη πλευρά οι κυβερνήσεις, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι απαιτείται να αυξάνουν την προσπάθεια αντιμετώπισης των θεμάτων της έκθεσης σε χημικούς παράγοντες στους εργασιακούς χώρους, όπως επίσης και του περιορισμού των εκπομπών προς το περιβάλλον. Το εύρος και η ένταση της απαίτησης αυτής αντικατοπτρίζεται στους πιθανούς κινδύνους από την έκθεση σε αυτά. Οι χημικοί παράγοντες δύνανται να δημιουργήσουν πληθώρα επιπτώσεων, από κινδύνους στην υγεία όπως η καρκινογένεση, φυσικούς κινδύνους όπως η ευφλεκτότητα, έως και περιβαλλοντικούς κινδύνους όπως ευρεία ρύπανση και τοξικότητα στους υδάτινους φορείς. Σημαντικός αριθμός πυρκαγιών, εκρήξεων, αλλά και άλλων καταστροφών προκύπτουν από ελλιπή έλεγχο αυτών των κινδύνων.
Με την πάροδο του χρόνου έχει συντελεστεί σημαντικό έργο σε ότι αφορά την ασφάλεια και υγεία στην εργασία (ΑΥΕ) σχετικά με τους χημικούς κινδύνους. Παρόλα αυτά, ακόμα και αν τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος σε θέματα νομοθετικών ρυθμίσεων και διαχείρισης των χημικών και παρά το γεγονός ότι, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι κυβερνήσεις, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι συνεχίζουν τις προσπάθειες ελαχιστοποίησης των αρνητικών επιπτώσεων από τη χρήση επιβλαβών ουσιών, ωστόσο διαπιστώνεται ανεπάρκεια και υστέρηση. Σοβαρά συμβάντα εξακολουθούν να εμφανίζονται και πολλές αρνητικές επιπτώσεις διαπιστώνονται τόσο για την ανθρώπινη υγεία, όσο και για το περιβάλλον.
Σχεδόν σε κάθε είδος εργασιακού χώρου γίνεται χρήση χημικών με αποτέλεσμα ευρύ φάσμα εργαζομένων να είναι δυνητικά εκτιθέμενο σε επιβλαβείς παράγοντες. Για το λόγο αυτό οι χημικοί παράγοντες αποτελούν θέμα προς αντιμετώπιση σε κάθε εργασιακό περιβάλλον, χωρίς να υφίσταται τομέας ο οποίος να μπορεί να εξαιρεθεί από την απαίτηση πρόληψης και ελέγχου των παραγόντων αυτών. Ακόμα και στις αμιγείς εγκαταστάσεις γραφείων υπάρχει, το λιγότερο, έκθεση σε μελάνι εκτυπωτών και συναφή χημικά, ιδίως στο χώρο ή στο προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με αυτές τις εργασίες, και επίσης υφίστανται κίνδυνοι έκθεσης από τη χρήση καθαριστικών στο προσωπικό καθαρισμού.
Ένα μείζον θέμα απορρέει επίσης από το γεγονός ότι στα εργασιακά περιβάλλοντα υπάρχουν μίγματα παραγόντων τα οποία προκύπτουν in-situ και είναι, γενικά, μοναδικά για το εκάστοτε εργασιακό περιβάλλον, τόσο στη σύνθεση όσο και στον αντίκτυπο που αυτά τα μίγματα ενδέχεται να έχουν στον εργαζόμενο. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι σε κάθε περιβάλλον μάλλον υπόκεινται σε έκθεση σε μίγματα παραγόντων παρά σε συγκεκριμένη ξεχωριστή ουσία, ο έλεγχος των ουσιών καθίσταται κρίσιμος παράγοντας και εγείρεται επιτακτική ανάγκη ελέγχου των μικτών εκθέσεων για την αποτελεσματική διαμόρφωση προγράμματος προστασίας και πρόληψης.
Ο ρυθμός της έρευνας και της καινοτομίας στην ανάπτυξη και χρήση των χημικών ουσιών είναι ταχύτατος, ενώ ο ρυθμός διερεύνησης των επιπτώσεων στην ασφάλεια και την υγεία είναι πολύ βραδύτερος. Η νανοτεχνολογία αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα της ανακολουθίας αυτής. Οι ερευνητές πειραματίζονται με την παραγωγή πολύ μικρών δομών, συσκευών και συστημάτων, συνήθως μεταξύ 1 και 100 νανομέτρων. Σε αυτό το μικρό μέγεθος, τα υλικά παρουσιάζουν μοναδικές ιδιότητες που επηρεάζουν τη φυσική, χημική και βιολογική τους συμπεριφορά και πολλά νέα προϊόντα δημιουργούνται με βάση αυτές τις ιδιότητες. Έτσι σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ οι επιπτώσεις στην υγεία από ένα υλικό στη συνήθη κατάσταση μπορεί να είναι γνωστές και να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα προστασίας, η χρήση του ως νανοϋλικό σε νέα προϊόντα μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές επικίνδυνες επιπτώσεις για τις οποίες απαιτούνται νέες προσεγγίσεις για την προστασία των εργαζομένων.
Η συνεχής επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος, η αύξηση της παραγωγής των χημικών και οι αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας απαιτούν ενιαία παγκόσμια απάντηση. Οι εργαζόμενοι που έχουν άμεση έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες έχουν το δικαίωμα να εργάζονται σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον, να ενημερώνονται εγκαίρως και με ορθό τρόπο, να εκπαιδεύονται και να ευαισθητοποιούνται αποτελεσματικά και να προστατεύονται συνολικά.
Πηγή: Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας της Εργασίας
