Ο Foucault υποστήριξε ότι αν πρόκειται να εννοιολογήσουμε σωστά αυτήν την πλευρά της Δυτικής ιστορίας (*μεταφορά των στρατιωτικών πρακτικών στον πολιτικό κόσμο), πρέπει να σταματήσουμε να εξετάζουμε τον στρατό αποκλειστικά με τους όρους της νομιμότητας του μονοπωλίου της βίας που έχει το Κράτος στα δημοκρατικά καθεστώτα. Εν προκειμένω, το ζήτημα του τεϊλορισμού βρίσκεται έξω από την προβληματική της νομιμότητας. Ακόμη όμως και αν προς στιγμήν αντιπαρέλθουμε την οικονομία, αυτή καθαυτή η μορφή που υιοθέτησαν οι δημοκρατικές κυβερνήσεις κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα επηρεάστηκε από το στρατό, γεγονός που θα έπρεπε να μας κάνει να διστάζουμε να χρησιμοποιήσουμε όρους όπως “το Κράτος” που, όπως ο όρος “Αγορά” ή “Καπιταλιστικό Σύστημα”, προϋποθέτουν περισσότερη ομοιογένεια από αυτή που έχουν στην πραγματικότητα. Εν προκειμένω, οι δημοκρατικοί θεσμοί κατά την ανάπτυξή τους ακολούθησαν δύο διαφορετικά προτάγματα, εκ των οποίων το ένα θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε “ενοποίηση” και το άλλο “ομογενοποίηση”.
Αφενός, το πρόταγμα της οικοδόμησης του έθνους ήταν ένα ενοποιητικό κίνημα που σφυρηλατούσε σχέσεις πέρα από τους αρχέγονους δεσμούς της οικογένειας και της τοποθεσίας και συνέδεε αστικούς και αγροτικούς πληθυσμούς με ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Αφετέρου, ως συμπλήρωμα αυτής της διαδικασίας ενοποίησης, υπήρχε το λιγότερο συνειδητό πρόταγμα της ομογενοποίησης, δηλαδή της υποβολής του νέου πληθυσμού των ελεύθερων πολιτών σε εντατική και συνεχή εκπαίδευση, δοκιμασία, και άσκηση για να παραχθεί μια λίγο πολύ ομογενής μάζα πειθήνιων ατόμων.
Σύμφωνα με τον Foucault:
Οι ιστορικοί των ιδεών αποδίδουν εύκολα το όραμα μιας τέλειας κοινωνίας στους φιλοσόφους και τους νομομαθείς του 18ου αιώνα – ωστόσο, υπήρξε και ένα στρατιωτικό όραμα της κοινωνίας, το οποίο είχε σαν πλαίσιο αναφοράς όχι τη φυσική κατάσταση του ανθρώπου, αλλά τα επιμελώς υποταγμένα γρανάζια μιας μηχανής, όχι το πρωταρχικό συμβόλαιο αλλά τους μόνιμους καταναγκασμούς, όχι τα θεμελιακά δικαιώματα αλλά τα όλο και πιο προχωρημένα ατελείωτα ντρεσαρίσματα, όχι τη θέληση του συνόλου αλλά την αυτόματη υπακοή […] Το ναπολεώντειο καθεστώς δεν είναι μακριά και μαζί του η κρατική αυτή μορφή που θα απομείνει ύστερα από το τούτο το καθεστώς και που, όπως ο καθένας ξέρει, προετοιμάστηκε από νομομαθείς αλλά και από στρατιώτες, από συμβούλους επικρατείας και από κατώτερους αξιωματικούς, από ανθρώπους του νόμου και από ανθρώπους του στρατοπέδου. Η αναφορά στους Ρωμαίους που συνοδεύει αυτόν το σχηματισμό ενέχει το διπλό τούτο δείκτη: τους πολίτες και τους λεγεωνάριους, το νόμο και τα γυμνάσια. Και ενώ οι νομομαθείς και οι φιλόσοφοι αναζητούσαν σε αυτό το Συμβόλαιο ένα αρχέγονο πρότυπο για τη δόμηση ή την αναδόμηση του κοινωνικού σώματος, οι στρατιωτικοί, και μαζί με αυτούς οι τεχνικοί της πειθαρχίας, εκπονούσαν τις μεθόδους για τον ατομικό και συλλογικό καταναγκασμό των σωμάτων.
Πηγή: Manuel De Landa, Η Δημοκρατία, Η Οικονομία και ο Στρατός στο Η Απραγματοποίητη Δημοκρατία, σελ. 136-138, Συλλογικός Τόμος, Εκδόσεις Futura, Αθήνα.
socialpolicy.gr
