Η Διεθνής Ημέρα Εξαφανισμένων γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 30 Αυγούστου και αποτελεί μια πρωτοβουλία της Λατινοαμερικανικής Συνομοσπονδίας των Οικογενειών των Εξαφανισμένων Κρατουμένων (FEDEFAM), που ιδρύθηκε το 1981 στην Κόστα Ρίκα για να καταγγείλει και να αποκαλύψει τις μυστικές φυλακίσεις και την εξαφάνιση κρατουμένων, μια πρακτική αρκετά διαδεδομένη στη Λατινική Αμερική την εποχή εκείνη, όπου κυριαρχούσαν οι στυγνές δικτατορίες.
Οι εξαναγκαστικές εξαφανίσεις αποτέλεσαν χαρακτηριστικό του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, τότε που διεπράχθησαν σε ακαθόριστη κλίμακα στην κατεχόμενη Ευρώπη από την Ναζιστική Γερμανία, και εξακολουθούν να υφίστανται ακόμη και σήμερα σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.
Εξαναγκαστική εξαφάνιση συμβαίνει όταν ένα άτομο έχει συλληφθεί, κρατείται ή απαγάγεται από το κράτος ή εκπροσώπους που ενεργούν για το κράτος, οι οποίοι στη συνέχεια αρνούνται την κράτηση του προσώπου ή αποκρύπτουν τα ίχνη τους, τοποθετώντας το άτομο αυτό έξω από την προστασία του νόμου.
Οι άνθρωποι που εξαφανίζονται με τέτοιο τρόπο, πολύ συχνά δεν αποφυλακίζονται ποτέ και η τύχη τους παραμένει άγνωστη, με τις οικογένειες και τους φίλους τους να μην μαθαίνουν ποτέ τι τους έχει συμβεί.
Κάποιος όμως γνωρίζει τι τους έχει συμβεί, κάποιος είναι υπεύθυνος. Η Εξαναγκαστική εξαφάνιση αποτελεί έγκλημα βάσει του διεθνούς δικαίου, αλλά πολύ συχνά οι δράστες δεν οδηγούνται ποτέ στη δικαιοσύνη.
Κάθε εξαναγκαστική εξαφάνιση παραβιάζει μια σειρά από ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων:
- το δικαίωμα στην ασφάλεια και την αξιοπρέπεια του ατόμου
- το δικαίωμα να μην υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία
- το δικαίωμα για ανθρώπινες συνθήκες κράτησης
- το δικαίωμα σε νομική προσωπικότητα
- το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη
- το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή
- και όταν το εξαφανισμένο άτομο σκοτώνεται, το δικαίωμα στη ζωή
Η Εξαναγκαστική εξαφάνιση είναι μια ιδιαίτερα σκληρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: παραβίαση των δικαιωμάτων του προσώπου που έχει εξαφανιστεί και παραβίαση των δικαιωμάτων της οικογένειας του.
Το εξαφανισμένο άτομο συχνά βασανίζεται και βρίσκεται σε συνεχή φόβο για τη ζωή του, απομακρύνεται από την προστασία του νόμου, στερείται όλων των δικαιωμάτων του και βρίσκεται στο έλεος των απαγωγέων του. Πρόκειται για μια συνεχιζόμενη παραβίαση η οποία επιμένει συχνά για πολλά χρόνια μετά την αρχική απαγωγή.
Αν το άτομο δεν πεθάνει και τελικά αφεθεί ελεύθερο, μπορεί να συνεχίσει να υποφέρει για το υπόλοιπο της ζωής του από τις φυσικές και ψυχολογικές συνέπειες αυτής της απάνθρωπης μεταχείρισης και από την βαρβαρότητα και τα βασανιστήρια που συχνά τη συνοδεύουν.
Η οικογένεια και οι φίλοι των εξαφανισμένων ατόμων, μη γνωρίζοντας την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων, αναμένουν, μερικές φορές για χρόνια, για κάποια είδηση που μπορεί να μην έρθει ποτέ. Δεν γνωρίζουν αν το αγαπημένο τους πρόσωπο θα επιστρέψει ποτέ, έτσι δεν μπορούν να θρηνήσουν και να προσαρμοστούν στην απώλεια. Η αγωνία τους συχνά επιδεινώνεται και από την υλική στέρηση, αν το πρόσωπο που λείπει είναι η βασική πηγή των οικονομικών εσόδων της οικογένειας. Μερικές φορές δεν μπορούν να λάβουν συντάξεις ή άλλα μέσα οικονομικής υποστήριξης αν δεν υπάρχει πιστοποιητικό θανάτου.
Πηγές: amnesty.org, sansimera.gr
socialpolicy.gr
