Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων

ΣΥΝΟΨΗ

Το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) αποτελεί πρόσφατο παράδειγμα της ταχύτητας με την οποία μπορούν να εμφανιστούν και να εξαπλωθούν νέες νόσοι. Σε λίγες εβδομάδες, το σύνδρομο αυτό εξαπλώθηκε στον Καναδά, στην Ευρώπη και στην Ασία ξεκινώντας από τη νότιο Κίνα. Με σκοπό τον περιορισμό των εστιών λοιμωδών νόσων και την αναχαίτιση το ταχύτερο δυνατόν της εξάπλωσής τους, είναι επομένως αναγκαία η ύπαρξη ενός μηχανισμού ο οποίος να επιτρέπει την ταχεία και αποτελεσματική αντίδραση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διαθέτει ήδη ένα δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης και ελέγχου των μεταδοτικών νόσων στην Κοινότητα. Ωστόσο, το δίκτυο αυτό, το οποίο διαχειρίζεται η Επιτροπή και στηρίζεται στη συνεργασία των κρατών μελών από το 1991, απλώς δεν επαρκεί για την αποτελεσματική προστασία των Ευρωπαίων πολιτών από την απειλή των μεταδοτικών νόσων, καθώς και από την απειλή της εκούσιας διάδοσης μολυσματικών παραγόντων («βιοτρομοκρατία»). Για τους λόγους αυτούς η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού κέντρου κρίθηκε αναγκαία για να υπάρξει μεγαλύτερη συνοχή και αποτελεσματικότητα στην κοινοτική δράση.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ

Αποστολή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων είναι ο εντοπισμός, η αξιολόγηση και η κοινοποίηση των απειλών που μπορεί να αντιπροσωπεύουν για την υγεία οι μεταδοτικές νόσοι.

Μέσα στο πλαίσιο της αποστολής του το Κέντρο:

• αναζητά, συγκεντρώνει, αξιολογεί και διαδίδει σχετικά επιστημονικά και τεχνικά στοιχεία·
• εκδίδει επιστημονικές γνωμοδοτήσεις και παρέχει επιστημονική και τεχνική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων και των θεμάτων κατάρτισης·
• παρέχει πληροφορίες στην Επιτροπή, στα κράτη μέλη, στους κοινοτικούς και διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της δημόσιας υγείας·
• συντονίζει τα ευρωπαϊκά δίκτυα στους τομείς που σχετίζονται με την αποστολή του και διαχειρίζεται τα δίκτυα αποκλειστικής επιτήρησης·
• διασφαλίζει την ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειρογνωμοσύνης και ορθών πρακτικών, και διευκολύνει τον καθορισμό και την εκτέλεση των κοινοτικών ενεργειών.

ΚΥΡΙΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ

Κύρια καθήκοντα του Κέντρου είναι η επιδημιολογική επιτήρηση, ο έγκαιρος συναγερμός και αντίδραση, οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, η τεχνική βοήθεια προς τα κράτη μέλη και τις τρίτες χώρες, καθώς και οι ενέργειες υποστήριξης και ανάπτυξης για την ετοιμότητα όσον αφορά νέες απειλές για την υγεία.

Επιδημιολογική επιτήρηση και δικτύωση εργαστηρίων

Το Κέντρο προβλέπεται να αναπτύξει επιδημιολογική επιτήρηση σε κοινοτικό επίπεδο. Θα αναλάβει προοδευτικά τα επιχειρησιακά καθήκοντα του ευρωπαϊκού δικτύου μεταδοτικών νόσων. Το Κέντρο υποστηρίζει τις δικτυακές δραστηριότητες των αναγνωρισμένων από τα κράτη μέλη οργανισμών με τη διαχείριση δικτύων αποκλειστικής επιτήρησης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, εναρμονίζει τις μεθόδους επιτήρησης, ελέγχει και αξιολογεί τις δραστηριότητες επιτήρησης των δικτύων εξειδικευμένων εργαστηρίων ώστε να εξασφαλίζεται το καλύτερο δυνατό επίπεδο. Ενθαρρύνοντας τη συνεργασία των εξειδικευμένων εργαστηρίων, το Κέντρο ευνοεί την ανάπτυξη ικανοτήτων όσον αφορά τη διάγνωση, την ανίχνευση, τον εντοπισμό και το χαρακτηρισμό των μολυσματικών παραγόντων που ενδέχεται να απειλούν τη δημόσια υγεία.

Επιστημονικές γνωμοδοτήσεις

Το Κέντρο παρέχει ανεξάρτητες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων, δεδομένα και πληροφορίες. Για το σκοπό αυτό, το Κέντρο μεριμνά ώστε να έχει στη διάθεσή του άριστο επιστημονικό δυναμικό. Εάν, για κάποιον συγκεκριμένο λόγο, η επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι διαθέσιμη από τα υφιστάμενα δίκτυα αποκλειστικής επιτήρησης, το Κέντρο μπορεί να συγκροτεί ανεξάρτητες ad hoc επιστημονικές ομάδες.

Το Κέντρο εκδίδει επιστημονική γνωμοδότηση κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή ενός κράτους μέλους. Μπορεί επίσης να εκδώσει γνωμοδότηση με δική του πρωτοβουλία.

Έγκαιρος συναγερμός και αντίδραση

Το Κέντρο υποστηρίζει την Επιτροπή με τη διαχείριση του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης και εξασφαλίζοντας μαζί με τα κράτη μέλη την ικανότητα αντίδρασης με συντονισμένο τρόπο. Σε περίπτωση συναγερμού, η ευθύνη αντίδρασης θα εξακολουθήσει να ανήκει στα κράτη μέλη και στην Επιτροπή, αλλά η τεχνική λειτουργία του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης θα εξασφαλίζεται από το Κέντρο και τα δίκτυά του. Ανάλογα με τις ανάγκες, το Κέντρο θα συντονίζει τις ενέργειές του με εκείνες των άλλων σχετικών ευρωπαϊκών οργανισμών όπως είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Αξιολόγησης Φαρμακευτικών Προϊόντων.

Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη και κατάρτιση

Η Επιτροπή, τα κράτη μέλη, οι τρίτες χώρες και οι διεθνείς οργανισμοί, κυρίως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, μπορούν να ζητήσουν από το Κέντρο την παροχή επιστημονικής ή τεχνικής βοήθειας σε οποιονδήποτε τομέα σχετίζεται με την αποστολή του. Η βοήθεια αυτή μπορεί να είναι η επεξεργασία μέτρων προστασίας που πρέπει να ληφθούν εν όψει μιας απειλής για την ανθρώπινη υγεία, η παροχή συμβουλών από εμπειρογνώμονες, καθώς και η κινητοποίηση και ο συντονισμός ερευνητικών ομάδων.

Το Κέντρο υποστηρίζει και συντονίζει προγράμματα κατάρτισης, προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη και την Επιτροπή ώστε να έχουν επαρκή αριθμό καταρτισμένων ειδικών, ιδίως σε ό,τι αφορά την επιδημιολογική εποπτεία και τις επιτόπιες έρευνες.

Προσδιορισμός των αναδυόμενων απειλών για τη δημόσια υγεία

Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, το Κέντρο καθιερώνει διαδικασίες επιτήρησης για τη συστηματική διερεύνηση, συλλογή, σύνθεση και ανάλυση πληροφοριών με σκοπό τον προσδιορισμό των αναδυόμενων απειλών για την υγεία. Επίσης, το Κέντρο διαβιβάζει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή ετήσια αξιολόγηση των υπαρχουσών και των αναδυόμενων απειλών για την υγεία. Ενημερώνει επίσης την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, όσο το δυνατόν συντομότερα, για πορίσματα που απαιτούν την άμεση προσοχή τους.

Ανακοινώσεις για τις δραστηριότητες του Κέντρου

Το Κέντρο εξασφαλίζει ότι το κοινό λαμβάνει άμεσα αντικειμενικές, αξιόπιστες και προσιτές πληροφορίες σε σχέση με τις δραστηριότητές του και τα αποτελέσματα των εργασιών του. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, το Κέντρο διαθέτει πληροφορίες στο ευρύ κοινό, μεταξύ άλλων μέσω ειδικής ιστοθέσης.

OΡΓΑΝΩΣΗ

Οι δομές του Κέντρου βασίζονται στο πρότυπο άλλων ανεξάρτητων ευρωπαϊκών οργανισμών. Το Κέντρο αποτελείται από:

• ένα διοικητικό συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από ένα μέλος από κάθε κράτος μέλος, δύο μέλη που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τρία μέλη που ορίζονται από την Επιτροπή. Το διοικητικό συμβούλιο εξασφαλίζει ότι το Κέντρο διεκπεραιώνει την αποστολή και τα καθήκοντά του και εγκρίνει το ετήσιο πρόγραμμα εργασιών και τον δημοσιονομικό κανονισμό·
• ένα διευθυντή, ο οποίος επικουρείται από περιορισμένο προσωπικό. Ο διευθυντής είναι κυρίως επιφορτισμένος με την καθημερινή διοίκηση του Κέντρου και την προετοιμασία και την υλοποίηση του προγράμματος εργασιών·
• ένα συμβουλευτικό σώμα το οποίο αποτελείται από μέλη των αρμόδιων εθνικών φορέων. Το συμβουλευτικό σώμα αποτελεί ένα μηχανισμό ανταλλαγής πληροφοριών για τις απειλές για την υγεία και για τη συγκέντρωση γνώσεων.

ΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 2005

Το Κέντρο λειτουργεί από τον Μάιο του 2005. Έχει προσωπικό εκατό περίπου ατόμων και διαθέτει προϋπολογισμό 48 εκατ. ευρώ για τα πρώτα τρία έτη της δραστηριότητάς του.

Έδρα του Κέντρου είναι η Στοκχόλμη της Σουηδίας.