Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας
Οι ετεροτοπικοί χώροι ή οι ετεροτοπίες στον Φουκώ αποτελούν πραγματικούς φυσικούς ή πνευματικούς χώρους που δρουν ως χώροι ετερότητας παράλληλα με υπάρχοντους τόπους.
Ο Φουκώ προέβη στην ανάλυση έξι αρχών για να επεξηγήσει την έννοια της ετεροτοπίας:
Πρώτον, οι ετεροτοπικοί χώροι είναι χώροι στους οποίους οι νόρμες συμπεριφοράς αναστέλλονται – Ο Φουκώ διέκρινε αυτή την αρχή σε δύο: στις ετεροτοπίες της κρίσης και στις ετεροτοπίες της απόκλισης.
- Οι ετεροτοπίες της κρίσης είναι προνομιούχοι, ιεροί ή απαγορευμένοι τόποι για άτομα που βρίσκονται, αναφορικά με την κοινωνία και το ανθρώπινο περιβάλλον στο οποίο ζουν, σε κατάσταση κρίσης: με αυτό εννοεί την εφηβεία, τις έγκυες γυναίκες ή τους ηλικιωμένους.
- Οι ετεροτοπίες της απόκλισης είναι τόποι όπου μπορεί να ασκηθεί η αποκλίνουσα συμπεριφορά. Για παράδειγμα οι ψυχιατρικές κλινικές, οι φυλακές και οι οίκοι φροντίδας/τα αναρρωτήρια.
Η δεύτερη αρχή των ετεροτοπικών χώρων είναι ότι έχουν μία ακριβή και καθορισμένη λειτουργία, αντανακλώντας την κοινωνία στην οποία βρίσκονται. Ο Φουκώ έδωσε ως πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα το νεκροταφείο στη Δυτική κουλτούρα.
Οι ετεροτοπικοί χώροι έχουν τη δυνατότητα να αντιπαραθέτουν σε πραγματικούς τόπους πολλούς χώρους ταυτοχρόνως. Ένας κήπος είναι ένα καλό παράδειγμα αυτού.
Οι ετεροτοπικοί χώροι συνδέονται με τμήματα του χρόνου, και λειτουργούν όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε απόλυτη ρήξη με τον παραδοσιακό χρόνο τους – οι ετεροτοπίες του χρόνου μπορούν να συσσωρεύονται στο άπειρο {μουσεία, βιβλιοθήκες}, ή να είναι εφήμερες – γιορτές, πανηγύρια.
Οι ετεροτοπικοί χώροι λειτουργούν ως συστήματα ανοίγματος και κλεισίματος και δεν είναι τόσο ελεύθερα προσπελάσιμοι – απαιτούν για την είσοδο σε αυτούς τον εξαναγκασμό, μία ειδική άδεια ή μία ιεροτελεστία.
Οι ετεροτοπίες επιτελούν ένα ρόλο σε συνάρτηση με άλλους χώρους με τους οποίους συνυπάρχουν. Είναι οι χώροι της ψευδαίσθησης (οίκοι ανοχής) ή οι ετεροτοπίες της αντιστάθμισης.
Τέλος, ο Φουκώ θεωρεί το πλοίο ως το απόλυτο παράδειγμα ετεροτοπίας. Είναι ένας πλεούμενος τόπος, που δεν προσκολλάται σε κανέναν άλλο τόπο πέραν της απεραντότητας της θάλασσας.
Η αναπαράσταση των έξι αρχών της ετεροτοπίας του Φουκώ
Σύντομη Ανάλυση {βίντεο}: Victoria J.E. Jones
Απομαγνητοφώνηση-Μετάφραση-Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας
______
socialpolicy.gr
