Μετάφραση: Ελένη Τομπέα
Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας
“Σχεδόν τα τρία τέταρτα του κόσμου ζουν δίχως πρόσβαση στα ευρύτερα συστήματα κοινωνικής προστασίας (κοινωνικής πρόνοιας) και πολλοί από αυτούς έχουν ως εμπειρία δομές και προνοιακά συστήματα που αποδυναμώνουν αντί να ενδυναμώνουν.
Οι κοινωνικοί λειτουργοί βρίσκονται στο επίκεντρο των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Ένα σύστημα κοινωνικής προστασίας δεν αποτελεί απλώς ένα κυβερνητικό πρόγραμμα επιδομάτων για τους ανέργους ή ένα πρόγραμμα για την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη ή στην εκπαίδευση. Κατανοώντας την κοινωνική εργασία με βάση τις εμπειρίες από τη συνεργασία με τους ανθρώπους που βρίσκονται σε φτώχεια και σε κίνδυνο, μας κάνει να σκεφτούμε διαφορετικά για το ρόλο και τις δυνατότητες των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.
Για τους κοινωνικούς λειτουργούς, τα σημεία εκκίνησης είναι η οικογένεια και οι κοινοτικές δομές. Αυτά έδωσαν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να επιβιώσουν παρά τις ανυπολόγιστες προκλήσεις σε όλη την ιστορία. Θα πρέπει να αναγνωριστούν ως το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα πρέπει να οικοδομηθούν όλες οι άλλες πτυχές της κοινωνικής προστασίας.
Αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί, διότι όλα τα “προηγμένα” συστήματα κοινωνικής προστασίας και οι κυβερνητικές πολιτικές πάρα πολύ συχνά παραβλέπουν την οικογένεια και την κοινότητα. Ακούσια αντικαθιστούν αυτά τα οργανικά συστήματα φροντίδας με προγράμματα top-down, που με την πάροδο του χρόνου, απογυμγνώνουν τη γνώση και τη σοφία που έχει στηρίξει την ευημερία των ανθρώπων για τόσο καιρό.
Υπάρχουν, φυσικά, όρια σε αυτά που οι οικογένειες και οι κοινότητες μπορούν να προσφέρουν. Πολλές από τις παραδοσιακές οικογενειακές δομές που επιβιώνουν σε συνθήκες φτώχειας (χωρίς πρόσβαση σε ευρύτερα συστήματα κοινωνικής προστασίας που ενδυναμώνουν) αναιρούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των γυναικών και των κοριτσιών.
Αυτό που είναι σημαντικό από μια ριζική οπτική είναι ότι τα συστήματα κοινωνικής προστασίας δεν αντικαθιστούν την ευθύνη των οικογενειών και των κοινοτήτων, ως οι πρώτοι “προστάτες”. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας παρέχουν περισσότερα απλώς από την πρόσβαση σε περιορισμένη οικονομική και ιατρική βοήθεια. Θα πρέπει να αποτελέσουν μια πλατφόρμα ώστε να επιτρέπουν στους πολίτες να κατανοούν τα δικαιώματά τους και να μάθουν πώς να διαμορφώνουν δημοκρατικά το περιβάλλον τους προς το καλύτερο.
Οι κοινωνικοί λειτουργοί δεν είναι παθητικοί εργαζόμενοι. Πιστεύουμε ότι η κοινωνική προστασία θα πρέπει να είναι μετασχηματιστική, χτισμένη από τις πραγματικές ανάγκες όλων των ανθρώπων και την υλοποίηση των δικαιωμάτων τους. Πάρα πολύ συχνά η κοινωνική προστασία έχει θεωρηθεί ως μια “τελευταία λύση”, όταν όλα τα άλλα έχουν πάει στραβά, και οι αγορές εργασίας και οι οικονομίες έχουν αποτύχει. Είναι επιτακτική ανάγκη η μετασχηματιστική κοινωνική προστασία που οδηγεί στην αλλαγή σε όλους τους τρόπους ζωής. Βλέπουμε τη δυναμική της κοινωνικής προστασίας που μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην οικονομία, στη δημοκρατία και στην ανακατανομή του πλούτου.
Μια νέα αντίληψη για την κοινωνική προστασία είναι απαραίτητη. Αυτή θα πρέπει να επικεντρώνεται στη διατήρηση της κοινωνίας και των κοινωνικών δεσμών, την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, και στις όσο το δυνατόν πιο αρμονικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι δεν θέλουν να εξαρτώνται από συστήματα κοινωνικής φροντίδας που αποδυναμώνουν, τα οποία υπονομεύουν τα μέσα οργανικής βοήθειας μεταξύ των κοινοτήτων. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τις κοινωνικές υπηρεσίες και εκείνοι που προσπαθούν να έχουν πρόσβαση σε αυτές θέλουν δικαιοσύνη: ίσους όρους και ίσες ευκαιρίες.
Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας ως πλατφόρμες για την εμπλοκή της κοινότητας, την ενδυνάμωση και την αλλαγή είναι ρεαλιστικά. Υπάρχουν οι πόροι, έχουμε την τεχνολογία, αλλά αυτό που λείπει είναι η πολιτική δέσμευση. Η κοινωνική προστασία είναι οικονομικά προσιτή, ακόμα και στις πιο φτωχές χώρες. Πράγματι, η καθιέρωση της κοινωνικής προστασίας είναι ένα απαραίτητο σημείο της κίνησης για την έξοδο από τη φτώχεια, καθώς έρευνες έχουν δειξεί ότι τα χρήματα που δαπανώνται για την κοινωνική προστασία, έχουν μεγάλη ανταποδοτικότητα στην οικονομία.
Η κοινωνική προστασία που βασίζεται στην εμπλοκή της κοινότητας και στα ανθρώπινα δικαιώματα θα προχωρήσει πέραν του οικονομικού πλεονεκτήματος. Θα οδηγήσει σε βιωσιμότητα και ασφάλεια. Ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε την κοινωνική προστασία με όλες τις κοινότητες και όλους τους επαγγελματίες που εργάζονται σε αυτές, για να διασφαλίσουμε την αξιοπρέπεια και την αξία όλων των ανθρώπων”.
Από την ομιλία του Rory Truell, γενικού γραμματέα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κοινωνικών Λειτουργών, για την Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Εργασίας, 2015.
Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Κοινωνικής Εργασίας 2015 (17 Μαρτίου), «Προωθώντας την αξιοπρέπεια και την αξία των ανθρώπων» αναφέρεται στον δεύτερο πυλώνα της παγκόσμιας ατζέντας για την κοινωνική εργασία και την κοινωνική ανάπτυξη. Το θέμα εστιάζει στις κοινές εργασίες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κοινωνικής Εργασίας (Κοινωνικών Λειτουργών), της Διεθνούς Ένωσης των Σχολών Κοινωνικής Εργασίας και του Διεθνούς Συμβουλίου για την Κοινωνική Πρόνοια. Οι τρεις οργανώσεις έχουν δεσμευτεί να συνεργάζονται ούτως ώστε να επηρεάζουν τις διεθνείς, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές και τις κυβερνητικές ενέργειες και να αναδεικνύουν την αξία και την προσφορά των κοινωνικών λειτουργών καθημερινά σε όλο τον κόσμο.
Πηγές: ifsw.org, theguardian.com
socialpolicy.gr
