Η εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές λόγω του αυξημένου αριθμού κρατουμένων και των δυσμενών συνθηκών διαβίωσης, καταλήγει συχνά σε παραβίαση βασικών δικαιωμάτων, όπως η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ή η προστασία της αξιοπρέπειας. Με τους μισούς κρατούμενους να αντιμετωπίζουν προβλήματα εξάρτησης, βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αποτελεί το νομοσχέδιο «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση καταστημάτων κράτησης Γ’ τύπου και άλλες διατάξεις», το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή και συζητείται αυτές τις μέρες στην αρμόδια επιτροπή.
Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει και σειρά διατάξεων που διευκρινίζουν ή βελτιώνουν σημεία του καινοτόμου νόμου 4139/2013 για τα ναρκωτικά, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένες δυσκολίες ή ασάφειες που εντοπίστηκαν κατά τα δύο πρώτα έτη εφαρμογής του σε ό,τι αφορά την ποινική μεταχείριση των εξαρτημένων και των απεξαρτημένων.
Με μια σειρά από διατάξεις, που σχετίζονται με θέματα αναστολής εκτέλεσης των ποινών, την αναγνώριση του τεκμηρίου της εξάρτησης, την υφ’ όρον απόλυση κ.ά., το άρθρο 4 του νομοσχέδιου διευκολύνει την επιλογή της απεξάρτησης έναντι της φυλακής και υποστηρίζει τη θεραπευτική προσπάθεια και την κοινωνική επανένταξη. Οι τροποποιήσεις που γίνονται μειώνουν τον κίνδυνο επανάληψης αρνητικών φαινομένων που αντιστρατεύονται το πνεύμα του νόμου 4139, όπως η πρόσφατη καταδίκη και φυλάκιση αποφοίτου του ΚΕΘΕΑ για αδίκημα που είχε διαπράξει όσο ήταν στη χρήση, παρά το γεγονός ότι είχε προσκομίσει βεβαίωση αποφοίτησης από τον οργανισμό. Επιπλέον, πολύ θετική είναι και η πρόβλεψη του άρθρου 2 για επέκταση του ευεργετικού υπολογισμού των ημερών ποινής σε όσους παρακολουθούν πρόγραμμα ψυχικής απεξάρτησης μέσα στη φυλακή.
Οι τροποποιήσεις ικανοποιούν τα αιτήματα των φορέων απεξάρτησης και των Συλλόγων Οικογενειών για καλύτερη εφαρμογή των ευεργετικών διατάξεων για τους εξαρτημένους και τους απεξαρτημένους. Η ψήφιση του νομοσχεδίου θα ενισχύσει το κίνητρο για θεραπεία και θα διευκολύνει την ομαλή κοινωνική επανένταξη προς όφελος τόσο των ίδιων των εξαρτημένων όσο και της κοινωνίας. Η θεραπεία ενισχύει την κοινωνική ένταξη και τη δημόσια ασφάλεια ενώ η φυλακή αναπαράγει την παραβατικότητα και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Προϋπόθεση, ωστόσο, για να γίνει πράξη το δικαίωμα στη θεραπεία και την επανένταξη, παραμένει η ενίσχυση των φορέων, ώστε να είναι σε θέση, μετά την ψήφιση του νόμου, να υποστηρίξουν τους αποφυλακισμένους με προβλήματα χρήσης ουσιών και να συνεχίσουν να παρέχουν αποτελεσματικές υπηρεσίες εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων.
