Έκθεση για την Παγκόσμια Κοινωνική Προστασία 2014/15

Μετάφραση-Απόδοση: Ελένη Τομπέα

Πάνω από το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν καλύπτεται από επαρκή κοινωνική προστασία, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Όπως αναφέρει η έκθεση “World Social Protection Report 2014/15: Building economic recovery, inclusive development and social justice” (Έκθεση για την Παγκόσμια Κοινωνική Προστασία 2014/15: Οικοδομώντας την οικονομική ανάκαμψη, την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και την κοινωνική δικαιοσύνη),  μόλις το 27% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει πρόσβαση σε ολοκληρωμένη κοινωνική ασφάλεια.

“Η παγκόσμια κοινότητα συμφώνησε το 1948 ότι η κοινωνική ασφάλεια και η υγειονομική περίθαλψη για τα παιδιά, τους ανθρώπους σε ηλικία εργασίας που αντιμετωπίζουν την ανεργία ή καποιο πρόβλημα υγείας και για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αποτελεί ένα καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα,” ανέφερε η Αναπληρώτρια  Γενική Διευθύντρια της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασία Sandra Polaski. “Και όμως το 2014, η υπόσχεση της καθολικής κοινωνικής προστασίας παραμένει μη-πραγματοποιήσιμη για την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού”.

Η κοινωνική προστασία αποτελεί ένα βασικό εργαλείο πολιτικής για τη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας, ενώ τονώνει την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς ενισχύοντας την υγεία και την ικανότητα των ευάλωτων τμημάτων της κοινωνίας, αυξάνοντας την παραγωγικότητά τους, υποστηρίζοντας την εγχώρια ζήτηση και διευκολύνοντας την αναδιάρθρωση των εθνικών οικονομιών.

“Η περίπτωση της κοινωνικής προστασίας είναι ακόμη πιο επιβλητική, σε αυτούς τους καιρούς της οικονομικής αβεβαιότητας, της χαμηλής ανάπτυξης και της αύξησης της ανισότητας. Είναι επίσης ένα θέμα που η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να βάλει σε περίοπτη θέση στην αναπτυξιακή της ατζέντα για το 2015”, πρόσθεσε η Polaski.

Κοινωνική ασφάλεια και κρίση

Η πολύπλευρη λειτουργία της κοινωνικής προστασίας στις οικονομίες και κοινωνίες έγινε ιδιαίτερα εμφανής κατά την πρόσφατη παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Στην πρώτη φάση της κρίσης (2008-09), τουλάχιστον 48 υψηλού και μέσου εισοδήματος χώρες έθεσαν πακέτα στήριξης συνολικού ποσού 2.4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, αφιερώνοντας περίπου το ένα τέταρτο σε μέτρα κοινωνικής προστασίας. Αυτή η υποστήριξη ενήργησε ως ένας αυτόματος σταθεροποιητής που βοήθησε τις οικονομίες να επανακτήσουν την ισορροπία τους, προστατεύοντας τους ανέργους και τους ευάλωτους από την οικονομική καταστροφή στις χώρες όπου ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος και παρατεταμένος. Στη δεύτερη όμως φάση της κρίσης, από το 2010 και μετά, πολλές κυβερνήσεις αντέστρεψαν την πορεία και ξεκίνησαν πρόωρα τη δημοσιονομική εξυγίανση, παρά την επείγουσα ανάγκη να συνεχιστεί η υποστήριξη του ευπαθούς πληθυσμού και η σταθεροποίηση της κατανάλωσης.

Οι τελευταίες τάσεις δείχνουν ότι ορισμένες χώρες υψηλού εισοδήματος συρρικνώνουν τα συστήματά κοινωνικής ασφάλειας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι περικοπές στον τομέα της κοινωνικής προστασίας έχουν ήδη συμβάλει στην αύξηση της φτώχειας, η οποία επηρεάζει τώρα 123 εκατομμύρια ανθρώπους ή το 24% του πληθυσμού, πολλοί από τους οποίους είναι παιδιά, γυναίκες, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Από την άλλη πλευρά, πολλές χώρες μεσαίου εισοδήματος επεκτείνουν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας,  υποστηρίζουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών και αυξάνουν την ανάπτυξη με γνώμονα τη ζήτηση και την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Η Κίνα, για παράδειγμα, είναι κοντά στην επίτευξη σύνταξης με καθολική κάλυψη, αύξησε κατά πολύ τους κατώτατους μισθούς, όπως και η Βραζιλία, έχει επιταχύνει την επέκταση της κάλυψης της κοινωνικής προστασίας και των κατώτατων μισθών από το 2009.

Ορισμένες χώρες χαμηλού εισοδήματος, για παράδειγμα η Μοζαμβίκη, επέκτεινε επίσης την κοινωνική προστασία της, αλλά συχνά μέσω προσωρινών διχτυών ασφαλείας με όφελη σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Πολλές από αυτές τις χώρες βρίσκονται τώρα στη διαδικασία προσπάθειας να οικοδομήσουν  κατώτατα επίπεδα κοινωνικής προστασίας ως μέρος πιο ολοκληρωμένων συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

Στοιχεία της Έκθεσης

Η έκθεση εξετάζει τις διαφορετικές τάσεις της κοινωνικής προστασίας, ακολουθώντας μια προσέγγιση του κύκλου της ζωής.

Για παράδειγμα, δείχνει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κυβερνήσεις αποδίδουν μόνο 0,4% του ΑΕΠ για το παιδί και τις οικογενειακές παροχές, δαπάνες που κυμαίνονται από 2,2% στη Δυτική Ευρώπη έως 0,2% στην Αφρική και στην Ασία/Ειρηνικό. Αυτές οι επενδύσεις πρέπει να αυξηθούν, λαμβάνοντας υπόψη ότι περίπου 18.000 παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα και ότι πολλοί από τους θανάτους αυτούς θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω επαρκών συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

Οι δαπάνες για την κοινωνική προστασία ανθρώπων σε “εργάσιμη ηλικία” (για παράδειγμα, σε περίπτωση ανεργίας, μητρότητας, αναπηρίας ή εργασιακού ατυχήματος) ποικίλλουν ευρέως μεταξύ περιοχών και κυμαίνονται από 0,5%  στην Αφρική σε 5,9% στη Δυτική Ευρώπη. Παγκοσμίως, μόνο το 12% των ανέργων λαμβάνουν παροχές ανεργίας, που κυμαίνονται από το 64% στη Δυτική Ευρώπη σε λιγότερο από 3% στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Σχετικά με τις συντάξεις γήρατος, σχεδόν οι μισοί (49%) από όλα τα άτομα που βρίσκονται πάνω από το συνταξιοδοτικό όριο ηλικίας, δεν λαμβάνουν σύνταξη. Και για πολλούς από εκείνους που λαμβάνουν κάποια σύνταξη, τα επίπεδα των συντάξεων μπορεί να τους φέρουν κατά πολύ, κάτω από τα όρια της φτώχειας. Οι μελλοντικοί συνταξιούχοι θα λαμβάνουν χαμηλότερες συντάξεις σε τουλάχιστον 14 χώρες της Ευρώπης.

Η έκθεση δείχνει επίσης ότι περίπου το 39% του παγκόσμιου πληθυσμού στερείται οποιαδήποτε σύνδεση με ένα (το) σύστημα υγείας.  Ο αριθμός φτάνει πάνω από το 90% στις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι υπάρχει μια παγκόσμια έλλειψη 10,3 εκατομμυρίων επαγγελματιών υγείας που απαιτούνται για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας. Παρά αυτές τις προκλήσεις, ορισμένες χώρες-συμπεριλαμβανομένης της Ταϊλάνδης και της Νότιας Αφρικής-έχουν επιτύχει την καθολική κάλυψη υγείας μέσα σε λίγα χρόνια, δείχνοντας ότι αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί.

Πηγή: ilo.org

socialpolicy.gr