Ο Αντρέι Ζαχάρωφ είναι γνωστός από το ομώνυμο βραβείο που απονέμει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάθε χρόνο σε άτομα που μάχονται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο. Λίγοι όμως γνωρίζουν πολλά για τη ζωή αυτού του διεθνούς φήμης πυρηνικού φυσικού, υπέρμαχου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατόχου νόμπελ Ειρήνης, που έγραψε σε δοκίμιό του για την ειρήνη το 1968 ότι “η πνευματική ελευθερία είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη κοινωνία”.
-Μια ματιά στη ζωή του εμπνευστή του βραβείου Ζαχάρωφ-
1921: Ο Αντρέι Ζαχάρωφ γεννιέται στη Μόσχα, στις 21 Μαΐου. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος Φυσικής.
1942-47: Αποκτά πτυχίο Φυσικής (με διάκριση) και κάνει διδακτορικό.
1948: Γίνεται μέλος μιας ομάδας διακεκριμένων σοβιετικών επιστημόνων, δουλειά των οποίων είναι η ανάπτυξη της ατομικής βόμβας (βόμβας υδρογόνου).
Τέλη του 1950: Αρχίζει να ανησυχεί για τις ηθικές επιπτώσεις του έργου του και υποστηρίζει τη συνθήκη του 1963 περί μερικής απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών.
1967-68: Το 1967 γράφει επιστολή προς τη σοβιετική ηγεσία για να την παροτρύνει να δεχθεί την πρόταση των ΗΠΑ για την απόρριψη της αντι-πυραυλικής άμυνας, που αναμένεται να οδηγήσει σε μια κούρσα εξοπλισμών και εγκυμονεί κίνδυνο πολεμικής σύρραξης. Καθώς το αίτημά του αγνοείται, το επόμενο έτος εκφράζει τους φόβους αυτούς στο δοκίμιο “Σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την πνευματική ελευθερία”, σύμφωνα με το οποίο “η ελευθερία της σκέψης είναι η μόνη εγγύηση ότι μια επιστημονική και δημοκρατική προσέγγιση στην πολιτική, την οικονομία και τον πολιτισμό είναι δυνατή”.
Το -απαγορευμένο- δοκίμιό του δημοσιεύεται παράνομα στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να χάσει ο Ζαχάρωφ ορισμένα προνόμια, αλλά και το δικαίωμα να εργάζεται σε απόρρητα θέματα.
1970: Βοηθά στην ίδρυση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας.
1975: Βραβεύεται με το νόμπελ Ειρήνης. Η σύζυγός του Elena Bonner εκφωνεί την ομιλία με την οποία αποδέχεται το βραβείο.
1979-80: Λόγω της κριτικής που ασκεί στη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, εξορίζεται μαζί με τη γυναίκα του στην κλειστή πόλη Νίζνι Νόβγκοροντ μέχρι το 1985.
1986: Ο Mikhail Gorbatchev τον απελευθερώνει από την κατ’οίκον εξορία.
1988: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ιδρύει προς τιμήν του ένα βραβείο που επιβραβεύει τον αγώνα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (“βραβείο Ζαχάρωφ”).
Μάρτιος του 1989: Εκλέγεται μέλος του νέου σοβιετικού κοινοβουλίου.
Δεκέμβριος του 1989: Πεθαίνει από καρδιακή προσβολή στο διαμέρισμά του.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ανθρώπινα δικαιώματα
- Με τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τον κόσμο ασχολούνται η επιτροπή Εξωτερικών και η υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
- Κάθε χρόνο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημοσιεύσει δύο εκθέσεις, για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκτός, αλλά και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Κατά τη διάρκεια των Συνόδων Ολομέλειας, οι ευρωβουλευτές εγκρίνουν συχνά ψηφίσματα κατά της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο.
- Πολλά μέλη επιτηρούν την ορθή διεξαγωγή των εκλογών σε χώρες εκτός ΕΕ.
- Το Κοινοβούλιο λαμβάνει συχνά πρωτοβουλίες σε τομείς, όπως είναι η πρόληψη των βασανιστηρίων, η προστασία των μειονοτήτων, η αποφυγή συγκρούσεων, η προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών και η προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.[/box]
europarl.europa.eu
