Ντούνης Ανδρέας — Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης για τα συνεκτικά συστήματα παιδικής προστασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέδειξαν για μία ακόμη φορά μέσα από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων τα «κενά», τις ελλείψεις, τα προβλήματα και την προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την οικοδόμηση ολοκληρωμένων και συνεκτικών συστημάτων παιδικής προστασίας. Αναλύονται επίσης ζητήματα χρηματοδότησης, και συντονισμού τόσο σε εθνικό όσο και δια-συνοριακό επίπεδο ως επιτυχημένα παραδείγματα υπέρβασης αυτών των προκλήσεων.
Μέσα από τις συμμετοχές στη διαβούλευση αναδείχθηκαν «κοινές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν με στόχο την οικοδόμηση ενός συνεκτικού συστήματος παιδικής προστασίας». Βάσει των απαντήσεων των συμμετεχόντων σε αυτές συγκαταλέγονται το ανεπαρκές νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο, η έλλειψη ποιοτικών στοιχείων και δεδομένων καθώς και γνωσιακής βάσης, η ανεπάρκεια και έλλειψη επίβλεψης και λογοδοσίας, η έλλειψη σεβασμού ως προς το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης της γνώμης του[1] παιδιού η μη-δυνατότητα να ακούγεται το παιδί σε οποιαδήποτε διοικητική ή δικαστική διαδικασία το αφορά, η έλλειψη συντονισμού, η έλλειψη υπηρεσιών πρόληψης και ανταποκρισιμότητας, η έλλειψη και ανεπάρκεια πόρων – είτε σε επίπεδο προσωπικού, οικονομικών δυνατοτήτων είτε σε υποδομές και η έλλειψη συμμετοχής των οικογενειών και των κοινοτήτων.
Πέραν όμως των κοινών προκλήσεων τις οποίες υποσημειώνει το ερωτηματολόγιο της διαβούλευσης, έτερες προκλήσεις αποτελούν το δικαστικό σύστημα, η εφαρμογή των αποφάσεων ειδικότερα σε ότι αφορά τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας, η μη-ανάπτυξη πολιτικών και αποκρίσεων που να είναι ευαίσθητες και εξειδικευμένες σε ζητήματα φύλου, καθώς και η παρωχημένη νομολογία σχετικά με την κατανομή του χρόνου που περνάει το παιδί με τον γονέα που δεν συγκατοικεί με αυτό, και που αποτελεί ένα υποτιμημένο πρόβλημα που πλήττει δεκάδες χιλιάδες παιδιά.
Το ερώτημα 4 της Διαβούλευσης, αν και όχι το μοναδικό με αυξημένο ενδιαφέρον, εντούτοις αναδεικνύει μία σημαντική πτυχή, που αφορά στην πρόληψη των περιστατικών βίας κατά των παιδιών μέσω εξειδικευμένων μέτρων:
Ερ. 4: Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας μερικά παραδείγματα αποτελεσματικών μέτρων για την πρόληψης της βίας κατά των παιδιών; Τα παραδείγματα καλών πρακτικών θα πρέπει να πληρούν ένα ή περισσότερα από αυτά τα κριτήρια: να προωθούν τη συμμετοχή των παιδιών (Άρθρο 12 – UNCRC), να καθιστούν πιο ανεκτικά τα παιδιά και τις οικογένειές τους, να ενισχύουν την ευαισθητοποίηση, να προωθούν και να διευκολύνουν το συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Παρακαλώ εστιάστε σε παραδείγματα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ή συνάφεια και με άλλες χώρες, επεξηγήστε την πρακτική και γιατί θεωρείται ότι είναι καλή [2].
Παράδειγμα 1: «Στηρίζουμε την εκπαίδευση των γονέων συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της βίας, μέσω εντεταγμένων υπηρεσιών Πρώιμης Παρέμβασης, τα οποία ενσωματώνονται μέσω των κέντρων υγείας. Η ομάδα-στόχος είναι οι οικογένειες με μικρά παιδιά που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Πέραν της γονεϊκής εκπαίδευσης και των υπηρεσιών κατ’ οίκον επισκέψεων, που αποτελούν τα ισχυρά και σημαντικά στοιχεία των υπηρεσιών πρώιμης παρέμβασης (IECD services), που παρέχονται σε αυτές τις οικογένειες, αυτός είναι ο πλέον κατάλληλος τρόπος ώστε να παρατηρηθεί στο οικιακό περιβάλλον ενός παιδιού οποιοσδήποτε κίνδυνος βίαιου περιστατικού και η πρόληψη και η κατάλληλη απόκριση/αντίδραση σε αυτό».
Παράδειγμα 2: «Έπειτα από 5 χρόνια άμεσης εμπειρίας, μπορούμε να πούμε ότι ένα πολύ συχνό φαινόμενο (που συχνά υποτιμάται) είναι η παρωχημένη νομολογία σχετικά με την κατανομή του χρόνου που περνάει το παιδί με τον γονέα που δεν συγκατοικεί με αυτό. Έπειτα από τον χωρισμό των γονέων, πολύ συχνά το παιδί χωρίζεται από τον ένα γονέα και το εκτεταμένο οικογενειακό δίκτυο του/της. Η νομοθεσία είναι «σιωπηλή» αναφορικά με τον ελάχιστο χρόνο που πρέπει να περνά το παιδί με τους γονείς του. Υπό αυτό το νομοθετικό πλαίσιο, και την απουσία νόμων, οι δικαστές λαμβάνουν αποφάσεις που ακυρώνουν ολοκληρωτικά τις ψυχολογικές ανάγκες των παιδιών, όπως συμπέραναν γνωστοί ψυχολόγοι». Διαθέτουμε, ήδη, ορισμένες δικαστικές αποφάσεις που «οδηγούν» τα παιδιά να δαπανούν περισσότερο χρόνο με τον γονέα που δεν συγκατοικεί μαζί τους. Παρόλα αυτά αυτές απέχουν πολύ από το να αποτελούν το γενικό κανόνα. Συνηθέστερα, στη Ρουμανία (αλλά και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες) το παιδί συναντά τον γονέα που δεν μένει μαζί του μόνο κάθε 2 εβδομάδες. Επίσης οι δικαστικές αποφάσεις δεν αναφέρονται καν στο ζήτημα της επικοινωνίας και συνάντησης του παιδιού με το εκτεταμένο οικογενειακό δίκτυο του γονέα που δεν συγκατοικεί πλέον με το παιδί {..} Οι δικαστικές αποφάσεις, αν και αποτελούν «καλές πρακτικές», δεν πραγματοποιούνται αρκετές προσπάθειες σε εθνικό επίπεδο στη Ρουμανία ώστε αυτές να επεκταθούν και να ενσωματωθούν στη νομολογία».
Θεωρώντας ότι τα αποτελέσματα της διαβούλευσης παρουσιάζουν αρκετά αυξημένο ενδιαφέρον για τους εμπλεκόμενους φορείς και στην Ελλάδα, παραθέτουμε τον σύνδεσμο, ώστε να πραγματοποιηθεί αναλυτικότερη και πιο ενδελεχή μελέτη αυτών: https://ec.europa.eu/eusurvey/publication/EU-guidance-on-integrated-Child-Protection-Systems?language=en
socialpolicy.gr
————————
[1] 1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη εγγυώνται στο παιδί που έχει ικανότητα διάκρισης το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της γνώμης του σχετικά με οποιοδήποτε θέμα που το αφορά, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του παιδιού ανάλογα με την ηλικία του και με το βαθμό ωριμότητάς του.
2. Για το σκοπό αυτόν θα πρέπει ιδίως να δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να ακούγεται σε οποιαδήποτε διοικητική ή δικαστική διαδικασία που το αφορά, είτε άμεσα είτε μέσω ενός εκπροσώπου ή ενός αρμόδιου οργανισμού, κατά τρόπο συμβατό με τους διαδικαστικούς κανόνες της εθνικής νομοθεσίας –– Άρθρο 12 – Διεθνής Σύμβαση Για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
[2] Q4: Can you share any examples of effective measures to prevent violence against children? Good practice examples should meet one or more of these criteria: promote child participation (UNCRC Article 12), make children and their families more resilient, raise awareness, promote and facilitate coordination among actors. Please focus on examples that could be of interest or relevance to other countries, explain the practice and why you think it is good.
