Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος 2015: Πρωτόκολλο για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού

Απόδοση-Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη

Το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού θέτει σοβαρές ανησυχίες για την υγεία, την οικονομία και την ασφάλεια σε όλο τον κόσμο. Υπολογίζεται ότι 1 στα 10 τσιγάρα και προϊόντα καπνού που καταναλώνονται παγκοσμίως είναι παράνομα. Για το λόγο αυτό, η καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού αποτελεί το θέμα της ετήσιας Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καπνίσματος  από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για το 2015.

Η εξάλειψη του παράνομου εμπορίου καπνού θα δημιουργήσει ένα ετήσιο έκτακτο φόρο ύψους 31 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τις κυβερνήσεις, θα συμβάλλει στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, στη μείωση της εγκληματικότητας και θα σταματήσει μια σημαντική πηγή εσόδων για τον κλάδο του καπνού. Αυτά είναι τα βασικά θέματα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καπνίσματος για το 2015, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να καλεί τα κράτη-μέλη να υπογράψουν το “Πρωτόκολλο για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού”.

Μέχρι στιγμής, 8 χώρες έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο, πολύ μακριά από το στόχο των 40 χωρών που απαιτούνται για να ενσωματωθεί στο διεθνές δίκαιο. Μόλις συμβεί αυτό, οι διατάξεις του πρωτοκόλλου για τη διασφάλιση της αλυσίδας εφοδιασμού, την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας και άλλες εγγυήσεις θα τεθούν σε ισχύ.

Το πρωτόκολλο είναι μια διεθνής συνθήκη διαπραγμάτευσης μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της Σύμβασης -Πλαίσιο του Π.Ο.Υ. για τον Έλεγχο του Καπνού (WHO FCTC )[1], η οποία έχει επικυρωθεί από 180 συμβαλλόμενα μέρη. Το άρθρο 15, δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη για την εξάλειψη όλων των μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού.

Το πρωτόκολλο απαιτεί ένα ευρύ φάσμα μέτρων που αφορούν την αλυσίδα εφοδιασμού του καπνού, συμπεριλαμβανομένης της χορήγησης αδειών για τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και την κατασκευή των προϊόντων καπνού, τη δημιουργία των συστημάτων παρακολούθησης και εντοπισμού και την επιβολή των ποινικών κυρώσεων κατά των υπευθύνων για παράνομο εμπόριο. Το πρωτόκολλο θα ποινικοποιεί επίσης την παράνομη παραγωγή και το διασυνοριακό λαθρεμπόριο.

“Το Πρωτόκολλο αντιμετωπίζει απροκάλυπτη και συγκαλυμμένη αντίσταση από τη βιομηχανία καπνού” ανέφερε η Δρ Vera da Costa e Silva, επικεφαλής της FCTC Γραμματείας του Π.Ο.Υ. “Οι κατασκευαστές γνωρίζουν ότι μόλις τεθεί σε εφαρμογή, θα γίνει πολύ πιο δύσκολο για αυτούς να ωθήσουν τους νέους και τους φτωχούς στην εξάρτηση από τον καπνό.”

Το παράνομο εμπόριο καπνού προσφέρει προϊόντα σε χαμηλότερες τιμές, κυρίως με την αποφυγή των κυβερνητικών φόρων μέσω του λαθρεμπορίου, της παράνομης κατασκευής και της πλαστογραφίας. Ο φθηνότερος καπνός ενθαρρύνει τους νεότερους χρήστες καπνού (που γενικά έχουν χαμηλότερα εισοδήματα) και μειώνει τα κρατικά έσοδα, μειώνοντας έτσι τους διαθέσιμους πόρους για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, ειδικά σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους φόρους κατανάλωσης. Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν αλλιώς να δαπανηθούν για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης.

Ενώ δηλώνοντας δημοσίως την υποστήριξή της για την ανάληψη δράσης κατά του παράνομου εμπορίου, η παρασκηνιακή συμπεριφορά της καπνοβιομηχανίας ήταν πολύ διαφορετική. Εσωτερικά έγγραφα της βιομηχανίας που κυκλοφόρησαν ως αποτέλεσμα δικαστικών υποθέσεων καταδεικνύουν ότι η βιομηχανία καπνού έχει ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη του παράνομου εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπρόσθετα, λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να εμποδίζει την εφαρμογή των μέτρων ελέγχου του καπνίσματος, όπως τις αυξήσεις φόρων και τις εικονογραφικές προειδοποιήσεις για την υγεία, με το επιχείρημα ότι θα τροφοδοτήσουν το παράνομο εμπόριο.

“Η δημόσια υγεία έχει εμπλακεί σε μια μάχη εναντίον μιας αδίστακτης βιομηχανίας” , λέει ο δρ Douglas Bettcher, Διευθυντής του Τμήματος του Π.Ο.Υ. για την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών. “Στη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, ο Π.Ο.Υ. και οι συνεργάτες του, επισημαίνουν ότι  η βιομηχανία καπνού φτάνει στα άκρα αναζητώντας το κέρδος, συμπεριλαμβανομένης της μαύρης αγοράς, καθώς και παγιδεύοντας νέους στόχους, συμπεριλαμβανομένων των μικρών παιδιών, ώστε να επεκτείνει το θανατηφόρο της εμπόριο”.

[box type=”info”] Οι ασθένειες που σχετίζονται με τα προϊόντα καπνού είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία. Περίπου ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του από νόσο που σχετίζεται με το κάπνισμα κάθε έξι δευτερόλεπτα, που ισοδυναμεί με περίπου 6.000.000 ανθρώπους το χρόνο. Αυτός ο αριθμός προβλέπεται να αυξηθεί σε περισσότερα από 8.000.000 άτομα το χρόνο μέχρι το 2030, με μεγαλύτερο ποσοστό από το 80% αυτών των αποτρέψιμων θανάτων να συμβαίνει μεταξύ των ανθρώπων που ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.[/box]  

[1] Η Σύμβαση-Πλαίσιο του ΠΟΥ για τον Έλεγχο του Καπνού (WHO FCTC) τέθηκε σε ισχύ το 2005. Τα συμβαλλόμενα μέρη υποχρεούνται με την πάροδο του χρόνου να λαμβάνουν μια σειρά από μέτρα για τη μείωση της ζήτησης και της προσφοράς των προϊόντων καπνού, συμπεριλαμβανομένων: της προστασίας των ανθρώπων από την έκθεση στον καπνό, καταπολέμησης του παράνομου εμπορίου, απαγόρευσης της διαφήμισης, προώθησης και χορηγίας, απαγόρευση της πώλησης σε ανηλίκους, βάζοντας μεγάλες προειδοποιήσεις για την υγεία στις συσκευασίες των προϊόντων καπνού, της αύξησης των φόρων καπνού και τη δημιουργία ενός εθνικού συντονιστικού μηχανισμού για τον έλεγχο του καπνού. Τη Σύμβαση αυτή έχουν επικυρώσει 180 συμβαλλόμενα μέρη.

socialpolicy.gr