Ντούνης Ανδρέας
Η θέση της συμβολικής αλληλεπίδρασης ή συμβολικής διαντίδρασης, αποτελεί μία εκ των κύριων κοινωνιολογικών θεωριών. Η συγκεκριμένη οπτική βασίζεται στο συμβολικό νόημα που οι άνθρωποι αναπτύσσουν και στο οποίο στηρίζονται κατά τη διαδικασία της κοινωνικής τους διάδρασης. Παρόλο που η συμβολική αλληλεπίδραση εντοπίζεται στη θέση του Weber ότι τα άτομα δρουν σύμφωνα με την ερμηνεία που δίδουν στο νόημα του κόσμου τους, ο Αμερικανός φιλόσοφος George Herbert Mead εισήγαγε αυτή την οπτική στην Αμερικανική κοινωνιολογία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920.
Η επιρροή του Weber
Το έργο του Max Weber ήταν εξαιρετικά επιδραστικό στις τάξεις των πρώτων κοινωνικών επιστημόνων που ήθελαν να αποφύγουν τη χρησιμοποίηση του μοντέλου των φυσικών επιστημών στις κοινωνικές επιστήμες. Ο Weber υποστήριζε ότι η προσπάθεια να μετατραπούν τα εμπειρικά ευρήματα σε κοινωνικούς νόμους ήταν δίχως νόημα. Σύμφωνα με τον Weber, οι νόμοι αποτελούν μονάχα εννοιολογικά “βοηθήματα” για την κατανόηση της πραγματικότητας. O Weber (1978) υποστήριξε ότι η γνώση των πολιτισμικών διεργασιών είναι ικανή μόνο μέσα από την κατανόηση των νοημάτων που υφίστανται μεταξύ της ειδικής και κοινής πραγματικότητας για όσους εμπλέκονται. Χρησιμοποιώντας τον όρο verstehen, χαρακτήρισε το επίπεδο βαθιάς κατανόησης που είναι απαραίτητο με στόχο την ερμηνευτική ανα-δημιουργία (και όχι απλώς την ακολουθία) των πολιτισμικών διεργασιών. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά του έργου του Weber αποδείχθηκαν εξόχως επιδραστικά μεταξύ των πρώτων προσπαθειών των κοινωνικών επιστημόνων να μελετήσουν την κοινωνική αλληλεπίδραση.
Οι (Αμερικανοί) πραγματιστές φιλόσοφοι
Η εξής φράση: “η ατομική νόηση μπορεί να υπάρξει μόνο σε συσχέτιση με άλλες νοήσεις που μοιράζονται κοινά νοήματα” αντιπροσωπεύει το έργο των πραγματιστών φιλοσόφων. Οι πραγματιστές φιλόσοφοι όπως ο Mead εστιάζουν στην ανάπτυξη του εαυτού και στην αντικειμενικότητα του κόσμου σε συνάρτηση με το κοινωνικό γίγνεσθαι
Η φιλοσοφική σχολή των Αμερικανών πραγματιστών επηρέασε σε πολύ σημαντικό βαθμό την ανάπτυξη της θεωρίας της συμβολικής αλληλεπίδρασης. Επηρεασμένοι από τον Κάρολο Δαρβίνο, το έργο των Αμερικανών πραγματιστών ήταν αντίθετο με τις θέσεις του έργου του Descartes. Οι πραγματιστές ισχυρίζονταν ότι η πραγματικότητα δεν είναι δεδομένη – σταθερή και έτοιμη προς ανακάλυψη. Αντιθέτως, η διαδικασία απόκτησης γνώσης αποτελεί την ενεργητική διαδικασία ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της ζωής και εξου πάντα “υπό διαμόρφωση”.
Υπό αυτές τις φιλοσοφικές ρίζες – απαρχές, η συμβολική αλληλεπίδραση είχε ως κύρια θέση ότι το άτομο και η κοινωνία είναι αλληλοεξαρτώμενα και αδιαχώριστα – και τα δύο θεμελιώνονται πάνω σε κοινά νοήματα. Η συμβολική αλληλεπίδραση αναδύθηκε ως μία προσπάθεια να κατανοηθεί η κοινωνική ζωή δια μέσου προσπαθειών που θα απομακρύνονταν από τις εργαστηριακές έρευνες και τις συμπεριφοριστικές θέσεις ερεθίσματος – απόκρισης.
Έτσι, ως κοινωνιολογική θεωρία έστρεψε τους στόχους της κοινωνικής έρευνας από την αντικειμενική μελέτη μίας εμπειρικής πραγματικότητας σε μια βαθιά κατανόηση των συμβολικών πρακτικών που καθιστούν δυνατή μία κοινή πραγματικότητα.
—-
Πηγές:
(1) http://sociology.about.com/od/Sociological-Theory/a/Symbolic-Interaction-Theory.htm
(2) Βικιπαίδεια, Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ.
(3) Cartographies of Knowledge – Chapter 4: Symbolic Interaction, http://www.sagepub.com/upm-data/37833_Chapter4.pdf
—
socialpolicy.gr
