του William Lacy Swing*
Σε έναν κόσμο όπου η μετανάστευση αποτελεί ένα φαινόμενο των ημερών μας, και αναμένεται να αυξηθεί, η μεγαλύτερη ανησυχία μου είναι το πώς θα σωθούν οι ζωές των μεταναστών που ακολουθούν επικίνδυνες διαδρομές – μέσω θαλάσσης και στεριάς – για να διαφύγουν από τη βία ή τη φτώχεια.
Σχεδόν 2.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στη Μεσόγειο από τις αρχές του 2015. Αυτός ο αριθμός είναι διπλάσιος από τον αριθμό των θανάτων του προηγούμενου έτους. Αυτό πρέπει ξεκάθαρα να σταματήσει. Η Ευρώπη κάνει μια καταπληκτική δουλειά για τη διάσωση των μεταναστών που επιβιβάζονται σε μη-αξιόπλοα σκάφη για να διασχίσουν τη θάλασσα. Μόνο αυτό το έτος, 150.000 μετανάστες που ήρθαν από τη Συρία, την Ερυθραία, το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, τη Νιγηρία και άλλες χώρες της υπο-Σαχάριας Αφρικής έχουν φθάσει στις ακτές της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Μάλτα, και της Ισπανίας.
Εάν δεν κάνουμε περισσότερα, εάν δεν σταματήσουμε να βλέπουμε αυτή την κατάσταση ως πρόβλημα αλλά αντίθετα ως ευκαιρία, αυτές οι προσπάθειες είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Χτίζοντας περισσότερους “τοίχους”, αυστηροποιώντας την απονομή visa και περιορίζοντας τις κινήσεις πολύ απλά δεν υπάρχει αποτέλεσμα. Αν υπήρχε, δεν θα είχαμε τόσο μεγάλο αριθμό θανάτων. Όχι μόνο γινόμαστε μάρτυρες του μεγαλύτερου εξαναγκαστικού εκτοπισμού στην καταγεγραμμένη ιστορία με 60 εκατομμύρια ανθρώπους να εξαναγκάζονται να μεταναστεύσουν – τον μεγαλύτερο από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – αλλά, επίσης, και την μεγαλύτερη επέκταση του αντι-μεταναστευτικού αισθήματος που έχουμε δει εδώ και δεκαετίες.
Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα αυτά τα ζητήματα προτού να είναι πολύ αργά, για να αποτρέψουμε την κοινωνική αστάθεια και να σώσουμε ζωές. Αλλά πώς;
1. Αντιμετωπίζοντας τους παράγοντες που ωθούν στην παράτυπη μετανάστευση δημιουργώντας περισσότερους νόμιμες οδούς μετανάστευσης
Πλέον, οι μετανάστες που καταφθάνουν στη Μάλτα ή τη Λαμπεντούζα, για παράδειγμα, μεταβαίνουν σε κέντρα καταγραφής μεταναστών. Γιατί να διακινδυνεύσουν να θέσουν τις ζωές τους σε κίνδυνο αν είχαν τη δυνατότητα να καταχωρηθούν προγενέστερα; Το ιδανικό θα ήταν να υπήρχαν κέντρα καταγραφής μεταναστών στην ακτή της Βόρειας Αφρικής, προτού επιβιβαστούν σε μη-αξιόπλοα πλοία για να διασχίσουν τη Μεσόγειο. Ορισμένοι από τους μετανάστες θα εμπίπτουν στην προστασία προσφύγων υπό την Σύμβαση του 1951. Ορισμένοι θα αναγνωριστούν ξεκάθαρα ως οικονομικοί μετανάστες. Ορισμένοι μπορεί να σταλούν πίσω στα σπίτια τους ενώ σε άλλους μπορεί να επιτραπεί να επανενωθούν με τις οικογένειές τους στην Ευρώπη.
Γιατί να μην αυξηθούν οι δυνατότητες νόμιμης μετανάστευσης, ή ακόμη και βραχυχρόνιας προστασίας για τους μετανάστες που τη χρειάζονται; Εάν οι μετανάστες δεν χρειάζονταν, τότε οι εργοδότες δεν θα προσελάμβαναν μετανάστες σε παράτυπες συνθήκες που συχνά πέφτουν θύμα εκμετάλλευσης και κακομεταχείρισης εξαιτίας της παράτυπης μετανάστευσής τους. Αυτές οι δράσεις που μπορούν να επιλύσουν το ζήτημα βραχυχρόνια. Αλλά τίποτα δεν θα αλλάξει στην πραγματικότητα, εκτός και αν αναγνωρίσουμε ότι η κατάσταση έχει μεταβληθεί σε τεράστιο βαθμό, και ότι Ευρώπη, η οποία έχει αποτελέσει την ήπειρο καταγωγής μεταναστών εδώ και αιώνες, έχει αποτελέσει την ήπειρο προορισμού τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
2. Επιστροφή στα βασικά, στην ιστορικά θετική φύση της μετανάστευσης
Η μετανάστευση, ιστορικά, έχει θετική φύση. Οι μετανάστες φέρνουν νέες ιδέες και υψηλά κίνητρα. Συνεισφέρουν στην οικονομία των χωρών υποδοχής τους και ακόμη περισσότερο στις οικονομίες των χωρών καταγωγής τους μέσω της αποστολής εμβασμάτων προς τις οικογένειές τους. Δεν παίρνουν τις δουλειές των άλλων – συχνά δημιουργούν απασχόληση. Στέλνουν στις πατρίδες τους περίπου 450 δισεκατομμύρια δολάρια για την τροφή και την εκπαίδευση των παιδιών τους, για τους ανθρώπους που είναι άρρωστοι, και για τους ηλικιωμένους. Αυτό το ποσό αντιπροσωπεύει δύο με τρεις φορές το ετήσιο ποσό της Παγκόσμιας Αναπτυξιακής Βοήθειας προς τις Υπερπόντιες Χώρες (Overseas Development Assistance (ODA).
Χρειαζόμαστε, επίσης, καλύτερα συστήματα διαχείρισης της μετανάστευσης ώστε οι άνθρωποι να μεταναστεύουν υπό ασφαλέστερες και καλύτερες συνθήκες, επιτρέποντας τους κατ’ αυτό το τρόπο να συνεισφέρουν με τον βέλτιστο τρόπο στην ανάπτυξη των κοινοτήτων που ανήκουν. Αντιλαμβάνομαι τους φόβους, όσους πηγάζουν από την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 2008, από την απώλεια θέσεων εργασίας, από το σύνδρομο πέραν της περιόδου της 9/11, από την απώλεια προσωπικών και εθνικών ταυτοτήτων εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης. Αυτοί οι φόβοι είναι πραγματικοί. Υπάρχουν.. Δεν μπορούμε να τους αρνηθούμε. Αλλά θα πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε.
3. Να διαλύσουμε τα στερεότυπα
Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες έρευνες που να δείχνουν ότι οι μετανάστες έχουν περισσότερη ροπή προς την εγκληματικότητα ή τις εγκληματικές πράξεις από τους γηγενείς. Πολύ συχνά συμβαίνει το αντίθετο. Δεν υπάρχει καταγραφή που να αποδεικνύει ότι οι μετανάστες μεταφέρουν ασθένειες. Αυτές οι αντιλήψεις θα πρέπει να αλλάξουν. Ναι, αυτό απαιτεί χρόνο και θα είναι μια μακρά διαδικασία. Αλλά, θα πρέπει να γίνει πράξη.
Οι χώρες που δεν αποτελούν παραδοσιακούς προορισμούς για μετανάστες θα πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται μία εξαιρετικά αυξανόμενη οικονομική, κοινωνική, θρησκευτική και εθνοτική ποικιλομορφία. Άνθρωποι αναμένεται να καταφθάνουν που δεν μοιάζουν ή μιλούν όπως ακριβώς και εμείς, αλλά που μπορούν να μοιραστούν τις ίδιες αξίες με εμάς αν τους υποδεχτούμε και τους εντάξουμε με τον κατάλληλο τρόπο.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ηγηθούν αυτής της μακράς αλλά κρίσιμης διαδικασίας. Θα πρέπει να εφαρμόσουν προγράμματα δημόσιας εκπαίδευσης και πληροφόρησης. Θα πρέπει να αναλάβουν δράση, προτού να είναι αργά. Χρειάζεται πολιτικό θάρρος. Δυστυχώς, στις μέρες μας δεν υπάρχουν μεγάλα αποθέματα…
Συγγραφέας: William Lacy Swing, Γενικός Διευθυντής, Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM), Γενεύη.
Μετάφραση/ Απόδοση Κειμένου: Ντούνης Ανδρέας.
Πηγή: agenda.weforum.org
