Ελένη Τομπέα -Το όνομα της Aqeela Asifi, μιας δάσκαλας η οποία έχει βοηθήσει πάνω από 1.000 κορίτσια-πρόσφυγες να ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση τους από τη στιγμή που αναγκάστηκε να διαφύγει από το Αφγανιστάν δύο δεκαετίες πριν, ανακοινώθηκε σήμερα για το βραβείο προσφύγων Νάνσεν 2015.
Το βραβείο προσφύγων Νάνσεν αναγνωρίζει την σημαντική ανθρωπιστική εργασία για λογαριασμό προσφύγων, εκτοπισμένων ή ανθρώπων άνευ υπηκοότητος . Το βραβείο περιλαμβάνει ένα αναμνηστικό μετάλλιο και ένα χρηματικό έπαθλο ύψους 100 χιλιάδων δολαρίων. Σε στενή συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ο βραβευμένος/βραβευμένη χρησιμοποιεί το χρηματικό έπαθλο για τη χρηματοδότηση ενός project του που συμπληρώνει το υπάρχον έργο του.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η οποία παρουσιάζει το βραβείο σε ετήσια βάση, επεσήμανε τη γενναία και ακούραστη επιδίωξη της δασκάλας για την εκπαίδευση των Αφγανών κοριτσιών-προσφύγων στη Mianwali του Πακιστάν, όπου έχει καταφέρει με ελάχιστους πόρους, ξεπερνώντας παράλληλα και τις σημαντικές πολιτιστικές προκλήσεις.
Το Αφγανιστάν αποτελεί τη χώρα που βιώνει τη μεγαλύτερη και πιο παρατεταμένη προσφυγική κρίση στον κόσμο. Πάνω από 2,6 εκατομμύρια Αφγανών ζουν σήμερα σε συνθήκες εξορίας, και πάνω από τα μισά από αυτά είναι παιδιά. Η πρόσβαση στην εκπαίδευση θεωρείται ένα εργαλείο ζωτικής σημασίας που επιτρέπει να γίνει επιτυχώς ο επαναπατρισμός, η επανεγκατάσταση ή η τοπική ένταξη. Παγκοσμίως, όμως, εκτιμάται ότι μόνο ένα στα δύο παιδιά προσφύγων είναι σε θέση να παρακολουθήσει το δημοτικό σχολείο και μόνο ένα στα τέσσερα να παρακολουθήσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η Aqeela δραπέτευσε με τον σύζυγό της και τα δύο μικρά τους παιδιά από την Καμπούλ του Αφγανιστάν το 1992, κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας των mujahedeen (μουτζαχεντίν). Ήταν μόλις 26 ετών όταν έφτασε στο απομακρυσμένο χωριό προσφύγων Kot Chandana στην Mianwali, μια περιοχή στην επαρχία Punjab του Πακιστάν, μη γνωρίζοντας ότι έκει θα περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, ως πρόσφυγας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήταν μία από τους πάνω από 3 εκατομμύρια εξόριστους Αφγανούς στη χώρα. Το χωριό Kot Chandana στη συνέχεια έγινε το σπίτι για περίπου 180.000 άτομα.
Ως δάσκαλα, της Aqeela της έκανε εντύπωση η έλλειψη σχολείων στο χωριό και η πλήρης απουσία μαθησιακών ευκαιριών για τα κορίτσια. Ως πρόσφυγες σε μια συντηρητική κοινωνία, συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε καμία απλή λύση. Στην αρχή, η Κοινότητα δεν ήξερε καν πως να αποκαλεί την Aqeela – δεν γνώριζαν τη λέξη “δασκάλα”. Επέμεινε για μήνες ώστε να κερδίσει την άδεια από τους γέροντες του χωριού για να “ιδρύσει” μια μικρή τάξη για τα κορίτσια. Στη συνέχεια, πήγε από πόρτα σε πόρτα για να πείσει τους απρόθυμους γονείς ώστε να διδάξει τα παιδιά τους. Ξεκίνησε με μόλις 20 μαθητές σε μια δανεική σκηνή.
Η Aqeela προγραμμάτισε προσεκτικά τα μαθήματα, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν τις πολιτιστικές παραδόσεις του Αφγανιστάν, καθώς και μαθήματα αλφαβητισμού και πρακτικά μαθήματα διαχείρισης του σπιτιού. Ήθελε να εξοπλίσει τις μαθήτριες της με βασικές δεξιότητες της ζωής και να τις βοηθήσει να ευδοκιμήσουν μέσα στα περιορισμένα όρια του καταυλισμού. Με έλλειψη ακόμα και στα πιο βασικά σχολικά είδη, περνούσε κάθε βράδυ γράφοντας τις ασκήσεις με το χέρι.
Τα επόμενα δύο χρόνια, το μικρό της σχολείο αυξήθηκε σε έξι σκηνές. Τώρα καταλαμβάνει ολόκληρο κτήριο. Μέσα στα 23 χρόνια που έχει φύγει από το Αφγανιστάν, η Aqeela έχει βοηθήσει πάνω από 1.000 κορίτσια να φτάσουν μέχρι την όγδοη τάξη. Οι προσπάθειές της ενθάρρυναν ώστε να γίνουν περισσότερα σχολεία στο χωριό, και τώρα ακόμη 1.500 παιδιά (900 κορίτσια και 650 αγόρια) είναι εγγεγραμμένα σε έξι σχολεία.
Η Aqeela παραμένει μια έμπιστη σύμβουλος και πρότυπο για δύο γενιές μαθητών που ακόμα την πλησιάζουν για συμβουλές και καθοδήγηση. “Όταν έχεις εκπαιδεύσει μητέρες,” λέει, “τότε σχεδόν σίγουρα έχεις εκπαιδεύσει τις μελλοντικές γενιές. Αν εκπαιδεύεις τα κορίτσια, εκπαιδεύεις γενιές.’‘
Η Aqeela κατάφερε παρά τις αντιξοότητες, με την ηρεμία, την υπομονή και αποφασιστικότητά της, να αλλάξει τις ζωές εκατοντάδων νεαρών προσφύγων προσφέροντάς τους μία οδό καταπολέμησης της φτώχειας καθώς και την ευκαιρία να οικοδομήσουν ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον, μόλις επιστρέψουν στο Αφγανιστάν. «Εύχομαι να έρθει εκείνη η ημέρα όπου οι άνθρωποι θα θυμούνται το Αφγανιστάν, όχι για τον πόλεμο, αλλά για τα πρότυπά της εκπαίδευσης του.»
