70 χρόνια ΟΗΕ: Ορόσημα της Ισότητας των Φύλων (1945-1998)

Ελένη Τομπέα – Από τα πρωτοπόρα ψηφίσματα, μέχρι τις σημαντικές ομιλίες που ενέπνευσαν την κοινωνική αλλαγή, το παρακάτω χρονολόγιο (Α’ Μέρος) σηματοδοτεί επιλεγμένα ορόσημα και αξέχαστες στιγμές για τα δικαιώματα των γυναικών στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, από την ίδρυσή του το 1945.

24 Οκτωβρίου 1945 -Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών “Θεμελιώδεις ελευθερίες για όλους”

Ο ΟΗΕ ιδρύθηκε στις 24 Οκτωβρίου του 1945 για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας μετά τις καταστροφές του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, κατοχυρώνοντας με την ίδρυσή του ίσα δικαιώματα για τους άνδρες και τις γυναίκες. Στο ιδρυτικό καταστατικό του επισημαίνει ότι, μεταξύ των σκοπών του είναι να προωθήσει και να ενθαρρύνει τις θεμελιώδεις ελευθεριες για όλους, χωρίς διάκριση φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας. Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στο Λονδίνο, η Frieda Dalen της Νορβηγίας γίνεται η πρώτη γυναίκα που απευθύνεται σε αυτό και η Eleanor Roosevelt των ΗΠΑ διαβάζει μια «ανοιχτή επιστολή προς τις γυναίκες του κόσμου» προτρέποντας την μεγαλύτερη συμμετοχή τους στις εθνικές και διεθνείς υποθέσεις.

21 Ιουνίου 1946 -Παρακολουθώντας την πρόοδο: Σύνοδος σχετικά με το Καθεστώς των Γυναικών

Μια λειτουργική επιτροπή του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC), η Επιτροπή για το Καθεστώς των Γυναικών (CSW) καθιερώνεται ως το πρώτο παγκόσμιο διακυβερνητικό όργανο αφιερωμένο αποκλειστικά στην προώθηση της ισότητας των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών. Ειδικευμένη στην παρακολούθηση της κατάστασης των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο και στη διαμόρφωση παγκόσμιων προτύπων για την ισότητα των φύλων, η Επιτροπή συγκεντρώνει τα κράτη-μέλη, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και των φορέων των Ηνωμένων Εθνών για να αξιολογήσει τα κενά και την πρόοδο σε ετήσια βάση. Κατά τη Σύνοδο, τα κράτη μέλη συμφωνούν σχετικά με τις δράσεις για να επιταχύνουν την επίτευξη των δικαιωμάτων και της χειραφέτησης των γυναικών.

10 Δεκεμβρίου 1948: -Ένα γιγάντιο άλμα για την ανθρωπότητα: Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1948, είναι η πρώτη παγκόσμια αναγνώριση των βασικών αναφαίρετων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών που ισχύουν για κάθε άνθρωπο. Αναφερόμενο αρχικά ως “ένα κοινό πρότυπο επίτευξης για όλους τους λαούς και τα έθνη” (“a common standard of achievement for all peoples and nations”) η Διακήρυξη εξηγεί για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία τα βασικά ατομικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα όλων των ανθρώπων – ανδρών και γυναικών. Ο ακρογωνιαίος λίθος για τα σύγχρονα ανθρώπινα δικαιώματα, η Διακήρυξη καθώς και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1966) και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (1966) αποτελούν τη Διεθνή Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

8 Μαρτίου 1975 — 31 Δεκεμβρίου 1985 : Διεθνής Ημέρα, Έτος & Δεκαετία της Γυναίκας

Το 1975, κατά τη διάρκεια του έτους της Γυναίκας, ο ΟΗΕ ξεκινά τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας (8 Μαρτίου). Δύο χρόνια αργότερα, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ επισημοποιεί την ημέρα – αν και ο πρώτος εορτασμός χρονολογείται από τις 28 Φεβρουαρίου του 1909, όταν το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής ορίζει την ημέρα για να τιμήσει απεργία εργαζομένων στον τομέα της ένδυσης που είχε πραγματοποιηθεί την προηγούμενη χρονιά στη Νέα Υόρκη. Συμπίπτοντας με το Διεθνές Έτος της Γυναίκας, η πρώτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες λαμβάνει χώρα στο Μεξικό από τις 19 Ιούνιου έως τις 2 Ιουλίου του 1975. Εκεί, σχηματίζεται το 10ετές Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης για την Προώθηση των Γυναικών, κατά το οποίο η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ διακηρύσσει τη Δεκαετία 1976-1985 Δεκαετία του ΟΗΕ για τις Γυναίκες: Ισότητα, Ανάπτυξη και Ειρήνη (the United Nations Decade for Women: Equality, Development and Peace), για την υλοποίηση του σχεδίου δράσης.

18 Δεκεμβρίου 1979- Το χρυσό πρότυπο: Διακήρυξη των Γυναικείων Δικαιωμάτων

Το βίντεο αποτελεί μέρος της Σειράς “CEDAW Quick & Concise” σχετικά με τις τρεις βασικές Αρχές της Σύμβασης CEDAW. Αυτό το βίντεο εξηγεί την αρχή της μη-διάκρισης.

Το 1979, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εγκρίνει τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW). Συχνά αναφερόμενη ως Διακήρυξη των Γυναικείων δικαιωμάτων, η Σύμβαση CEDAW είναι το πιο πλήρες διεθνές όργανο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών. Ορίζει την έννοια των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών και θεσπίζει νομικές υποχρεώσεις για τις χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη (π.χ. τα συμβαλλόμενα κράτη) για τον τερματισμό των διακρίσεων αυτών. Πιο συγκεκριμένα, η Σύμβαση απαιτεί από τα συμβαλλόμενα κράτη την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της οικογένειας, και έχει ως στόχο την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών – όχι μόνο στους νόμους, αλλά και στην πραγματικότητα. Από το 2015, με 189 κράτη-μέλη, είναι η δεύτερη πιο επικυρωμένη συνθήκη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μετά την Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

20 Δεκεμβρίου 1993-Τέλος στη βία κατά των γυναικών

Η Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Βιέννη τον Ιούνιο του 1993, πραγματοποιεί ιστορικά βήματα για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, αναγνωρίζοντας τη βία κατά των γυναικών ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ζητώντας τη λήψη μέτρων για την εξάλειψη αυτών των μορφών βίας. Στη συνέχεια, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθετεί τη Διακήρυξη για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, που αποτελεί την πρώτη διεθνή νομική πράξη για την αντιμετώπιση και τον ρητό καθορισμό των μορφών βίας κατά των γυναικών,  παρουσιάζοντας το πλαίσιο για την ανάληψη δράσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 1994, η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ορίζει την Radhika Coomaraswamy από τη Σρι Λάνκα, ως την πρώτη Ειδική Εισηγήτρια για τη Βία κατά των Γυναικών για την καταγραφή πράξεων έμφυλης βίας και για την πρόταση συστάσεων για την εξάλειψή τους. Ακόμα και σήμερα, μία στις τρεις γυναίκες και κορίτσια θα αντιμετωπίσουν τη βία στη διάρκεια της ζωής τους, καθιστώντας την μία από τις πιο ευρέως διαδεδομένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνεχίζοντας να αποτελεί προτεραιότητα για τον ΟΗΕ.

5 Σεπτεμβρίου 1994 — 13 Σεπτεμβρίου 1994 -Όλοι είναι ίσοι: Γυναίκες, Πληθυσμός και Ανάπτυξη

 Η Διεθνής Διάσκεψη για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου το 1994, γίνεται μια στιγμή-ορόσημο στην ιστορία, όταν η παγκόσμια κοινότητα επιβεβαιώνει την διαπίστωση πως τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών αποτελούν το βασικό μοχλό της αειφόρου ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, το έγγραφο που καταρτίζει το αποτέλεσμα της Διάσκεψης, επίσης γνωστό ως το ICPD 20-ετή πρόγραμμα δράσης ή Cairo Consensus,  αρθρώνει ένα νέο όραμα για τον πληθυσμό, την ανάπτυξη και την ευημερία. Θέτει τη χειραφέτηση των γυναικών στο επίκεντρο της εξέλιξης και τοποθετεί το δικαίωμα των γυναικών και των ζευγαριών για τον έλεγχο της γονιμότητάς τους, στο επίκεντρο των δημογραφικών πολιτικών και προγραμμάτων.

4 Σεπτεμβρίου 1995 — 15 Σεπτεμβρίου 1995 – Εμπνέοντας την αλλαγή: The Beijing Platform for Action

Μια άνευ προηγουμένου συρροή 17.000 συμμετεχόντων και 30.000 ακτιβιστών στο Πεκίνο, πραγματοποιείται για την 4η παγκόσμια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες το Σεπτέμβριο του 1995, όπου προκύπτουν πολιτικές συζητήσεις και debates για τα δικαιώματα των γυναικών. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΟΗΕ πραγματοποιεί μια τέτοια διάσκεψη — με τις προηγούμενες τρεις να έχουν γίνει στην πόλη του Μεξικού (1975), στην Κοπεγχάγη (1980) και στο Ναϊρόμπι (1985) — είναι το 1995 όπου 189 χώρες εγκρίνουν ομόφωνα ένα προοδευτικό σχεδιάγραμμα για την ενδυνάμωση των γυναικών. Όπως περιγράφεται στη Διακήρυξη του Πεκίνου και την Πλατφόρμα Δράσης (Beijing Declaration and Platform for Action), το πλαίσιο δράσης περιλαμβάνει στόχους και δράσεις σε 12 αποφασιστικούς τομείς ενδιαφέροντος, προκειμένου να προωθηθούν τα δικαιώματα της γυναίκας. Κάθε πέντε χρόνια από την έκδοσή της, πραγματοποιείται η παγκόσμια ανασκόπηση για την αξιολόγηση της προόδου καθώς και των κενών στην εφαρμογή της (implementation gaps).

17 Ιουλίου 1998 – Επιζητώντας δικαιοσύνη: Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο

Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) γίνεται πραγματικότητα, όταν 120 κράτη μέλη υπερψηφίζουυν το καταστατικό της Ρώμης. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, με έδρα τη Χάγη, της Ολλανδίας, αποτελεί ένα μόνιμο διεθνές δικαστήριο που ιδρύθηκε για την εκδίκαση των πιο σοβαρών εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονιών. Η ουσιαστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου επί θεμάτων σεξουαλικής και έμφυλης βίας καθώς και εκδίκασης υποθέσεων με άξονα το φύλο, οι κανόνες διαδικασιών και διεξαγωγής αποδείξεων με ευαισθησία ως προς τη διάσταση του φύλου, και η ισχυρή έμφαση στην έννοια της ισορροπίας ως προς το φύλο, θεωρούνται σημαντικά βήματα για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων στον αγώνα κατά της ατιμωρησίας.

Πηγή: unwomen.org

socialpolicy.gr

Κράτα το