Έκθεση UNICEF: Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2015

Η Ετήσια Έκθεση “Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2015” που συντάχθηκε για λογαριασμό της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής της UNICEF σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Τα βασικά σημεία της Έκθεσης
«Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2015» είναι τα εξής:

• Ο αριθμός των παιδιών που βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας στην Ελλάδα για το έτος 2013 ανήλθε σε 556.000 και αναλογεί στο 28,8% του συνόλου των παιδιών, έναντι 23,7% το 2009. Από το 2009 ο αριθμός των παιδιών αυτών αυξήθηκε κατά 104.000 άτομα.
• Το όριο της φτώχειας, οριζόμενο στο 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου εισοδήματος του νοικοκυριού, για δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά έως 14 ετών ανερχόταν στα 10.547€ για το 2013, από 14.484€ το 2009. Μεταξύ 2009 και 2013 σημειώθηκε μείωση κατά 3.937€ ή 27%.
• Το μέσο ετήσιο ατομικό ισοδύναμο εισόδημα των παιδιών (ηλικίες έως 18 ετών) στην Ελλάδα για το 2013 ανερχόταν στα 8.500€, παρουσιάζοντας μείωση 33% από το 2009. Αναλογεί στο 46,3% του μέσου όρου του εισοδήματος των παιδιών της Ε.Ε. για το 2013, από το 71,2% το 2009.
• Η φτώχεια στα παιδιά των μεταναστών (παιδιά με ξένη υπηκοότητα γονέων) έφτασε το 2013 το 61,1% από 41,5% το 2009, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 20 ποσοστιαίων μονάδων  μεταξύ 2009 και 2013.
• Η ηλικιακή ομάδα των παιδιών που επηρεάζεται περισσότερο από την φτώχεια είναι οι έφηβοι (ηλικίες 12-17 ετών). Το 2013 το 32,5% του συνόλου των εφήβων βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας από το αντίστοιχο 24,7% του 2009 ενώ ο αριθμός τους μεταξύ 2009 και 2013 αυξήθηκε κατά 42,3%.
• Οι νέοι ηλικίας 18-24 ετών αποτελούν την ηλικιακή ομάδα που πλήττεται περισσότερο από τη φτώχεια με το 38,1% αυτών να βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας για το 2013 από 22,3% το 2009. Το 18,1% του συνόλου των απασχολούμενων ηλικίας 18-24 ετών κατατάσσονται στους φτωχούς εργαζόμενους για το 2013, από το 11,6% το 2009, σημειώνοντας αύξηση 6,5 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ 2009-2013.
• Τα φτωχά νοικοκυριά με παιδιά στην Ελλάδα το 2013 αναλογούν στο 28,9% του συνόλου των νοικοκυριών με παιδιά από 22,3% το 2009, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. για το 2013.

• Στην Ελλάδα τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανέρχονταν σε 734.000 ή στο 38,1% το 2013 από 572.000 ή 30% το 2009. Μεταξύ 2009 και 2013 ο αριθμός των παιδιών αυτών αυξήθηκε κατά 162.000 άτομα ή κατά 28,3%.
• Ο αριθμός των παιδιών που διαβιούν σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική στέρηση για το 2013 έφθασε τις 449.000 ή το 23,3% του συνόλου των παιδιών από τις 232.000 ή 12,2% το 2009 αντιστοίχως, σημειώνοντας αύξηση την πενταετία (2009-2013) κατά 217.00 άτομα.
• Το 83,8% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά το 2013, δήλωναν αδυναμία πληρωμής μιας εβδομάδας διακοπών, από 72,6% το 2009. Το 77,3% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά και το 35,5% των μη φτωχών δυσκολευόταν να αντιμετωπίσουν έκτακτες αλλά καθημερινές δαπάνες ύψους σχεδόν 540€ το 2013 από 55% και 17,4% αντιστοίχως το 2009. Το 75,1% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά και το 42,5% των μη φτωχών δήλωναν αδυναμία πληρωμής πάγιων λογαριασμών, δόσεων δανείων ή πιστωτικών καρτών το 2013, από το 49,7% των φτωχών και το 29,4% των μη φτωχών νοικοκυριών με παιδιά το 2009.
• Το 47,5% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά και το 21,6% των μη φτωχών νοικοκυριών με παιδιά δήλωναν το 2013 οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση.
• Στα μη φτωχά νοικοκυριά με παιδιά μεταξύ 2009 και 2013 σημειώθηκε αύξηση 10,3 ποσοστιαίων μονάδων και στα φτωχά νοικοκυριά με παιδιά 9,1 ποσοστιαίων μονάδων.
• Το 45,5% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά δήλωνε το 2013 οικονομική αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη μέρα κρέας, ψάρι, κοτόπουλο ή λαχανικά ίσης θρεπτική αξίας, μειωμένο από το 52,6% του 2012, αλλά παραμένοντας σε πολύ υψηλά επίπεδα συγκριτικά προς το 21,6% του 2009.
• Στα φτωχά νοικοκυριά με παιδιά οι συνολικές δαπάνες στέγασης αναλογούν στο 71,8% του μέσου εισοδήματός τους για το 2013, από 56,3% το 2009. Η αντίστοιχη αναλογία, το 2013, στον μέσο όρο των χωρών μελών της Ε.Ε. είναι 38,3%.
• 265.000 παιδιά διαβιούν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας, για το 2013, που αναλογούν στο 13,8% του συνόλου των παιδιών. Από το 2012 αυξήθηκαν κατά 118.000 άτομα, σημειώνοντας αύξηση 80,3% μεταξύ 2012 και 2013.
• Το 13,9 των εξαρτώμενων παιδιών στην Ελλάδα για το 2013 ζουν σε νοικοκυριά που κανένας ενήλικας δεν εργάζεται και υπερδιπλασιάστηκαν από το 2009 που το αντίστοιχο ποσοστό κυμαινόταν στο 5,2%.
• Τα 2/3 (66,8%) των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά και το 1/3 (34,5%) των μη φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, δήλωναν το 2013 μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση συνήθων αναγκών του νοικοκυριού τους. Τα αντίστοιχα ποσοστά το 2009 ήταν 36,4% για τα φτωχά νοικοκυριά με παιδιά και 18,8% για τα μη φτωχά νοικοκυριά με παιδιά.
• Τα φτωχότερα παιδιά που ζουν σε νοικοκυριά σε κίνδυνο φτώχειας κάτω του ορίου του 40% του μέσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος ξεπέρασαν τις 300.000 και ανέρχονταν το 2013 σε 318.000 ή 16,5%, σημειώνοντας αύξηση 15,2% σε σχέση με το 2012, υπερδιπλάσια από το ποσοστό αύξησης του επίσημου ορίου της φτώχειας που προσδιορίζεται με βάση το 60% του μέσου εισοδήματος. Τα παιδιά αυτά όχι μόνο αυξήθηκαν περισσότερο αλλά οι συνθήκες διαβίωσής τους επιδεινώθηκαν αφού το αντίστοιχο μηνιαίο εισόδημα για μια τετραμελή οικογένεια με δυο παιδιά κάτω των 14 ετών κυμαινόταν, για το 2013, σε 586€, από 665€ το 2012.
• Τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού (δηλαδή, διαβιούν σε νοικοκυριά τα οποία αθροιστικά αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας και υλικές στερήσεις και χαμηλή ένταση εργασίας) ανέρχονται σε 142.000 ή στο 7,4% του συνόλου των παιδιών στην Ελλάδα. Συγκριτικά προς το 2012 (που τα αντίστοιχα παιδιά έφταναν τα 77.000) υπήρξε αύξηση κατά 84,4%, ενώ στις μετρήσεις πριν τη κρίση (2009) αυτή η κατηγορία παιδιών δεν ξεπερνούσε τις 30.000 ή ποσοστό μόλις 1,5%. Τα παιδιά αυτά ίσως αντιμετωπίζουν σοβαρότερο κίνδυνο από την ακραία φτώχεια.
• Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού είναι υπαρκτό στην Ελλάδα αφού, σύμφωνα με τα δεδομένα διαφόρων ερευνών, το ποσοστό των θυμάτων κυμαίνεται από 8% έως 35%. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών είναι φυσιολογικό να ποικίλουν, εξαιτίας των διαφορετικών ερευνητικών μεθοδολογιών και των διαφορετικών δημογραφικών χαρακτηριστικών του δείγματός τους. Ωστόσο, σε ίδιες έρευνες με συγκριτικά στοιχεία μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών και όχι μόνο χωρών, η Ελλάδα εμφανίζεται συνήθως με αρκετά υψηλότερα ποσοστά. Για τον παραπάνω λόγο οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το Υπουργείο Παιδείας τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση του φαινομένου κρίνεται ότι είναι απολύτως αναγκαίες και προς τη σωστή κατεύθυνση.
• Το υπό κατάρτιση Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί ίσως μία από τις πιο ενθαρρυντικές ενέργειες που έχει επιδείξει ποτέ η Ελλάδα σε επίπεδο συστηματικής άσκησης πολιτικής για την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού και ικανοποιεί τις πάγιες απαιτήσεις τα τελευταία χρόνια της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού του Ο.Η.Ε., η οποία από το 2002 τόνιζε την αναγκαιότητα ύπαρξής του.