Αποδοχή και αυτοεκτίμηση: Δύο έννοιες που συνδέονται και μας δείχνουν πόσο αξίζουμε και πώς αξιολογούμε τον εαυτό μας

Ελένη Κολτσίδα – Ψυχολόγος, Σύμβουλος Προσωποκεντρικής Προσέγγισης

«Το παράδοξο είναι, ότι όταν αποδεχτώ τον εαυτό μου γι αυτό που είμαι, τότε ακριβώς μπορώ να αλλάξω» Carl Rogers

«Εγώ είμαι αυτός που είμαι. Δεν είμαι αυτός που θα ήθελα να είμαι. Δεν είμαι αυτός που θα έπρεπε να είμαι. Δεν είμαι αυτός που η μαμά μου θα ήθελε να είμαι. Είμαι αυτός που είμαι» Χόρχε Μπουκάι.

Αποδοχή του εαυτού μας και η τεράστια σημασία της
Η αποδοχή είναι μία έννοια που μας απασχολεί πολύ στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στην καθημερινότητα μας σε πολλά επίπεδα. Το ένα είναι η αποδοχή του εαυτού μας, και το άλλο η αποδοχή των γύρω μας. Δύο διαστάσεις οι οποίες αλληλοεπηρεάζονται και καθορίζουν την συμπεριφορά μας.

Καταρχήν, η αυτό-αποδοχή δηλώνει την αποδοχή του εαυτού μας όπως είναι, με τα ελαττώματα που έχουμε καθώς και την επίγνωση των δυνατών και αδύναμων μας σημείων. Αποδεχόμαστε λοιπόν ότι είμαστε ατελείς, χωρίς να κατακρίνουμε συνέχεια τον εαυτό μας και χωρίς να επιδιώκουμε συνεχώς να «διορθωθούμε».

Σε γενικές γραμμές, η έννοια του εαυτού περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου, τις αναμνήσεις του, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του καθώς και τις αξίες του οι οποίες σχετίζονται με όλα τα προηγούμενα. Θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τρείς βασικές συνιστώσες του «εαυτού». Α) την αυτογνωσία (επίγνωση του εαυτού, αυτοεκτίμηση) Β) τον «κοινωνικό» εαυτό (κοινωνικούς ρόλους που υιοθετούμε, σχέσεις με τους γύρω μας) Γ) εαυτός που σχετίζεται με την λήψη των αποφάσεων και την συμπεριφορά μας. Πρόκειται για ένα ρευστό και όχι σταθερό σύνολο, από την άποψη ότι επηρεάζει και επηρεάζεται από το περιβάλλον και μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τις εμπειρίες και το πώς τις διαχειρίζεται.

Στην ανάπτυξη της αποδοχής έχει τονιστεί ο ρόλος που παίζουν οι εμπειρίες μας στην παιδική ηλικία. Με βάση τον Rogers, παιδιά τα οποία τα οποία έπρεπε να ικανοποιούν αυστηρές προϋποθέσεις των γονιών για να λάβουν την αγάπη και την αποδοχή τους, τείνουν να συνδέουν την αυτό-αποδοχή τους με την θετική αξιολόγηση των γύρω τους και οι προσδοκίες τους επηρεάζονται έντονα από τις επιθυμίες των άλλων.

Αυτό-αποδοχή και αποδοχή των άλλων
Όταν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι και τις εμπειρίες μας, τότε δείχνουμε μεγαλύτερη κατανόηση στις αδυναμίες των υπολοίπων και είμαστε πιο «ανοιχτοί» να ακούσουμε ακόμα και τις πιο δύσκολες πλευρές τους. Γινόμαστε πιο αυθεντικοί και βοηθητικοί αναγνωρίζοντας την δική μας διαφορετικότητα καθώς και των υπολοίπων χωρίς να κατακρίνουμε συνεχώς. Επίσης, κάποιοι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι άνθρωποι που δυσκολεύονται να αποδεχτούν τους άλλους, ίσως να είναι απορριπτικοί και με τον εαυτό τους.

Αυτοεκτίμηση και αξιολόγηση του εαυτού μας
Πολλές θεωρίες υπάρχουν σε σχέση με τον ορισμό της αυτοεκτίμησης και τις διάφορες πτυχές της. Εντούτοις, πολλοί ερευνητές επικεντρώνονται σε δύο συνιστώσες, ο συνδυασμός των οποίων περιγράφει την ουσία της έννοιας της αυτοεκτίμησης.

Έτσι, θα λέγαμε ότι η αυτοεκτίμηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τηνικανότητα μας να ενεργούμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιφέρουμε αποτελέσματα που εκπληρώνουν τους στόχους μας και είναι υψηλή όταν νιώθουμε ότι τα καταφέρνουμε στους τομείς που είναι σημαντικοί για εμάς προσωπικά. Αυτό σχετίζεται με την επίτευξη της επιτυχίας και παράλληλα την αποφυγή της αποτυχίας σε σχέση με τα ενδιαφέροντα μας, χωρίς να σημαίνει απαραιτήτως ότι η αυτοεκτίμηση ενός ατόμου θα έπρεπε να καθορίζεται ακριβώς από αυτές. Αντιθέτως, άτομα τα οποία κρίνουν την αξία τους αποκλειστικά από την απαρίθμηση των επιτυχιών τους, έχουν πιο εύθραυστη αυτοεκτίμηση και αδυνατούν να αντλήσουν ικανοποίηση από τα λάθη που όλοι κάνουμε, να «διδαχθούν» από αυτά αλλά και να αξιολογήσουν εποικοδομητικά τα αποτελέσματα των επιλογών τους.

Η άλλη διάσταση που συνδέεται στενά με την αυτοεκτίμηση είναι η αίσθηση που έχουμε για το κατά πόσο αξίζουμε σαν άτομα. Πρόκειται περισσότερο για ένα συναίσθημα που μας δείχνει το πόσο καλά νιώθουμε για τον εαυτό μας, για το κατά πόσο τον αποδεχόμαστε ή τον απορρίπτουμε χωρίς αυτό να σημαίνει απαραιτήτως ότι τον αξιολογούμε ως ανώτερο σε σχέση με τους άλλους. Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η απόκλιση που εντοπίζουμε ανάμεσα στον «ιδανικό εαυτό», σε αυτά που θα επιθυμούσαμε να είμαστε και στον εαυτό που βιώνουμε ως πραγματικότητα. Όσο πιο κοντά βρίσκονται αυτά τα δύο, τόσο υψηλότερη η αυτοεκτίμηση μας.

Η αυτοεκτίμηση λοιπόν, είναι μία σημαντική διάσταση της ανθρώπινη συμπεριφοράς και σχετίζεται με την ταυτότητα που δομούμε ως άτομα καθώς και τα κίνητρα και τις εμπειρίες που έχουμε. Μάλιστα, όσο πιο «εσωτερική» και λιγότερο επιρρεπής στην εξωτερική αξιολόγηση είναι η αυτοεκτίμηση μας, τόσο πιο ισχυρή και σταθερή παραμένει!

Σε αποδέχομαι άνευ όρων αλλά όχι άνευ ορίων
Επειδή η αποδοχή των άλλων μπορεί να οδηγήσει στην παρερμηνεία ότι μπορούμε να καταπατούμε τα προσωπικά μας όρια ή τα όρια των άλλων, καλό είναι να τονίσουμε την σημασία της επίγνωσης τους αλλά και του σεβασμού των ορίων μας και των γύρω μας. Αποτελούν ένα «τοίχος προστασίας» και μας επιτρέπουν να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τους άλλους, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, από τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων.

Συνεπώς, η αποδοχή του εαυτού μας και η αυτοεκτίμηση που αναπτύσσουμε αν και δεν ταυτίζονται, είναι δύο διαστάσεις της ψυχικής μας υγείας οι οποίες αλληλοεπηρεάζονται και σχετίζονται με την εκπλήρωση των δυνατοτήτων μας στο έπακρο από την αποδοχή και των ορίων που έχουμε. Δεν είναι κάτι που επιτυγχάνουμε στιγμιαία ή όχι, αλλά ένας τρόπος ζωής, μία διαδικασία που στοχεύει σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής.

Πηγή: elenikoltsida.wordpress.com/2016/02/