Η φρίκη του πολέμου: Νέα ιταλική ταινία εξερευνά τη βία κατά των αμάχων

Ελένη Τομπέα

Το ντοκιμαντέρ “La Linea Sottile” (The Thin Line), επικεντρώνεται σε δύο ανθρώπους που ήταν μάρτυρες των φρικαλεοτήτων του πολέμου. Οι δύο σκηνοθέτιδες – Paola Sangiovanni και Nina Mimica, δημιούργησαν το ντοκιμαντέρ μετά από εκτενή έρευνα σε αρχειακό υλικό. Η πλοκή της ταινίας διαρθρώνεται γύρω από τις μαρτυρίες των δύο ανθρώπων με άμεσο ενδιαφέρον το ζήτημα των εγκλημάτων πολέμου.

Η ταινία αφηγείται την ιστορία της Bakira και του Michele. Η Bakira είναι θύμα του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990, και αποτελεί μάρτυρας της βίας που ασκήθηκε από τις σερβικές παραστρατιωτικές δυνάμεις εναντίον των αμάχων.

Ο Michele είναι πρώην Ιταλός στρατιώτης που πήρε μέρος στην διεθνή ειρηνευτική αποστολή στη Σομαλία κατά την ίδια περίοδο, και του οποίου η ομάδα ήταν άμεσα υπεύθυνη για αποτρόπαιες βιαιότητες κατά του άμαχου πληθυσμού.

Το “La Linea Sottile” είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό ντοκιμαντέρ, καθώς στοχεύει να ενισχύσει το διάλογο σχετικά με πολύπλοκα και κρίσιμα ζητήματα.

«Νιώσαμε μεγάλη ανάγκη να μιλήσουμε για τις πολλές σημασίες της βίας-τα ψέμματα και τη διατρέβλωση της αλήθειας από τους ισχυρούς στους ασθενέστερους, τα ζητήματα που σχετίζονται με τις κακοποιήσεις του πολέμου, το δράμα της βίας απέναντι στις γυναίκες» εξήγησαν οι δύο σκηνοθέτιδες.

Μία από τις κύριες πτυχές της ταινίας είναι η κατανόηση της ψυχικής διαδικασίας των δύο μαρτύρων. Με την Bakira, προσπάθησαν να καταλάβουν τις “ατελείωτες” συνέπειες της εμπειρίας της και τη “δυσκολία στο να συνεχίσει να ζει με τη φρίκη που χαράκτηκε στη μνήμη της “είπε η Mimica.

Κατοικημένες περιοχές, όπως αυτή εδώ στο Σεράγεβο, βομβαρδίστηκαν κατά κόρον κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας.

Με τον Michele, προσπάθησαν να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους σχετικά με την άλλη πλευρά της ιστορίας, δίνοντάς του την ευκαιρία να μιλήσει για το τι είχε κάνει η ομάδα του στους αμάχους, καθώς και για τη μακρά διαδικασία μέσω της οποίας απέκτησε επίγνωση για τη σοβαρότητα της κατάστασης που είχε συμβεί.

Υπάρχει μια σωστή ισορροπία μεταξύ των δύο μαρτυριών: εκείνη του (γυναικείου) θύματος και εκείνη του (άντρα) θύτη — και αυτό είναι επειδή ο στόχος του ντοκιμαντέρ δεν είναι απλά να παρουσιάσει τις ιστορίες στην οθόνη, αλλά και να τις κατανοήσει.

Κατανόηση της βίας δεν σημαίνει να την αποδεχτείς ή να την δικαιολογήσεις — χάρη όμως στη μαρτυρία του Michele, η ταινία υπογραμμίζει πώς τα σύνορα μεταξύ του καλού και του κακού θολώνουν κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς η βία γίνεται ακριβώς ένα στοιχείο της καθημερινής ζωής για τους στρατιώτες και τους πολίτες.

Οι δύο σκηνοθέτιδες της ταινίας επηρεάστηκαν πολύ και ενεπλάκησαν συναισθηματικά στην ταινία τους, οι οποίες την χαρακτήρισαν ως «ένα ταξίδι στην καρδιά του σκότους».

Πέρα από τη βούληση τους να καταγγείλουν τις φρικαλεότητες που υπέστη ο άμαχος πληθυσμός κατά τη διάρκεια του πολέμου, υπάρχει μια βαθύτερη πρόθεση να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση. Πρόκειται για ένα ταξίδι που στόχο έχει να ανακαλύψει τη σχέση μεταξύ της βίας κατά των γυναικών, των πατριαρχικών τελετών στις στρατιωτικές κοινότητες, των βαθιών πολιτιστικών ριζών της βίας και της ανθρώπινης ικανότητας να την προκαλέσουν.