Η κοινωνιολογική προσέγγιση

Ελένη Τομπέα-

Η κοινωνιολογία μπορεί να ορίζεται απλά ως η μελέτη της κοινωνίας, όμως η πρακτική της είναι κάτι περισσότερο από έναν τομέα μελέτης, είναι ένας τρόπος αντίληψης του κόσμου. Η κατανόηση της κοινωνιολογικής προσέγγισης είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του ίδιου του πεδίου, της κοινωνικής θεωρίας, και πώς και γιατί οι κοινωνιολόγοι διεξάγουν τις έρευνες τους.

Όταν οι κοινωνιολόγοι εξετάζουν τον κόσμο και προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι, διερευνούν τις σχέσεις, και όχι μόνο εκείνες μεταξύ των ανθρώπων. Κοιτάζουν για σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων που μπορεί να προσδιορίζουν ή να ταυτίζονται, όπως τη φυλή, την τάξη, το φύλο, τη σεξουαλικότητα και εθνικότητα, μεταξύ άλλων, τις σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των κοινοτήτων όπου ζουν ή σχετίζονται και τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών και θεσμών, όπως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τη θρησκεία, την οικογένεια και την επιβολή του νόμου.

Εντός της κοινωνιολογίας, η εξέταση των σχέσεων μεταξύ των επιμέρους πτυχών της κοινωνικής ζωής ονομάζεται μικρο-κοινωνιολογία και μακρο-κοινωνιολογία η εξέταση ομάδων μεγάλης κλίμακας, οι σχέσεις και οι τάσεις που συνθέτουν την κοινωνία.

Οι κοινωνιολόγοι αναζητούν σχέσεις, επειδή θέλουν να κατανοήσουν τις αιτίες των τάσεων και των προβλημάτων της κοινωνίας, ώστε να μπορούν να κάνουν προτάσεις για τον τρόπο αντιμετώπισης τους. Στο επίκεντρο της κοινωνιολογίας είναι η αναγνώριση ότι οι κοινωνικές δομές και δυνάμεις, όπως αυτές που περιγράφησαν παραπάνω και άλλες πολλές, σχηματίζουν την κοσμοθεωρία ενός ατόμου, τις πεποιθήσεις, τις αξίες, τις προσδοκίες, την αίσθηση του τι είναι φυσιολογικό, το σωστό και το λάθος. Επιδρώντας με αυτό τον τρόπο, οι κοινωνικές δομές και δυνάμεις σχηματίζουν τις εμπειρίες μας, το πώς αλληλεπιδρούμε με τους άλλους ανθρώπους, και τελικά, την πορεία μας και τα αποτελέσματα της ζωής μας.

Οι περισσότερες κοινωνικές δομές και δυνάμεις δεν είναι άμεσα ορατές σε μας, αλλά μπορούμε να τις βρούμε όταν κοιτάξουμε κάτω από την επιφάνεια της καθημερινής ζωής. Η κοινωνιολογική προσέγγιση μας προτρέπει να κάνουμε εκείνες τις ερωτήσεις σχετικά με τα πράγματα που θεωρούμε κανονικά, φυσικά και αναπόφευκτα, προκειμένου να φωτίσουμε τις υποβόσκουσες κοινωνικές δομές και τις δυνάμεις που τις παράγουν. 

Οι κοινωνιολόγοι αναζητούν πολύπλοκες απαντήσεις σε ό, τι πολλοί θα θεωρούσαν απλές ερωτήσεις. Ο Peter Berger, υπέδειξε πως υπάρχουν τέσσερις βασικές ερωτήσεις στο επίκεντρο της κοινωνιολογίας που μας επιτρέπουν να δούμε τις συνδέσεις μεταξύ της καθημερινής ζωής και των κοινωνικών δομών και δυνάμεων:

1. Τι κάνουν οι άνθρωποι μεταξύ τους εδώ; 

2. Ποιες είναι οι σχέσεις τους με τους άλλους;

3. Πώς οργανώνονται αυτές οι σχέσεις μέσα στους θεσμούς;

4. Ποιες είναι οι συλλογικές ιδέες που κινούν τους ανθρώπους και τους θεσμούς;

Ο Berger υπέδειξε ότι κάνοντας αυτές τις ερωτήσεις, μετατρέπεται το οικείο σε κάτι που διαφορετικά θα ήταν αόρατο, οδηγεί σε “μια μεταμόρφωση της συνείδησης”.

Ο C. Wright Mills ονόμασε αυτή τη μεταμόρφωση της συνείδησης ως “κοινωνιολογική φαντασία”.  Όταν εξετάζουμε τον κόσμο μέσα από αυτό το φακό, βλέπουμε πώς η τρέχουσα στιγμή μας και οι προσωπικές μας βιογραφίες εφάπτονται με την τροχιά της ιστορίας. Χρησιμοποιώντας την κοινωνιολογική φαντασία για να εξετάσουμε τη δική μας ζωή, μπορούμε να αμφισβητήσουμε το πώς οι κοινωνικές δομές, οι δυνάμεις και οι σχέσεις,  μας έδωσαν ορισμένα προνόμια, όπως την πρόσβαση στον πλούτο και σε σχολεία κύρους ή πως οι κοινωνικές δυνάμεις, όπως ο ρατσισμός μπορεί να μας φέρουν σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους άλλους.

Η κοινωνιολογική προσέγγιση περιλαμβάνει πάντα το ιστορικό πλαίσιο στην θεώρηση της κοινωνίας, διότι αν θέλουμε να κατανοήσουμε γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι, πρέπει να κατανοήσουμε πώς έφτασαν σε εκείνο το σημείο. Έτσι, οι κοινωνιολόγοι συχνά εξετάζουν μακροπρόθεσμα, για παράδειγμα, κοιτάζοντας τη μετατόπιση της φύσης της ταξικής δομής με την πάροδο του χρόνου, το πώς η σχέση μεταξύ της οικονομίας και του πολιτισμού έχει εξελιχθεί με την πάροδο των αιώνων, ή πώς η περιορισμένη πρόσβαση σε δικαιώματα και πόρους στο παρελθόν συνεχίζει να επηρεάζει τους ιστορικά περιθωριοποιημένους ανθρώπους έως σήμερα.

Ο Mills πίστευε ότι η κοινωνιολογική φαντασία μπορεί να ενισχύσει τους ανθρώπους να φέρουν την αλλαγή στη ζωή τους και στην κοινωνία, διότι τους επιτρέπει να δουν ότι αυτό που συχνά αντιλαμβάνονται ως προσωπικά προβλήματα, όπως το ότι δεν έχουν αρκετά χρήματα για να στηρίξουν τους εαυτούς μας και τις οικογένειές τους, είναι στην πραγματικότητα ” δημόσια ζητήματα “- προβλήματα που ρέουν μέσα στην κοινωνία και αποτελούν προϊόν των ατελειών της κοινωνικής δομής, όπως τα ανεπαρκή επίπεδα κατώτατων μισθών.

Αυτή η φύση της κοινωνιολογικής φαντασίας που ενθαρρύνει, υποδεικνύει μια ακόμη ουσιαστικά σημαντική πτυχή της κοινωνιολογικής άποψης: ότι η κοινωνία και όλα όσα συμβαίνουν μέσα σε αυτήν δημιουργούνται από τους ανθρώπους. Η κοινωνία είναι ένα κοινωνικό προϊόν, και ως εκ τούτου, οι δομές και οι θεσμοί της, οι κανόνες, οι τρόποι ζωής, και τα προβλήματα είναι ευμετάβλητα. Ακριβώς όπως ενεργούν οι κοινωνικές δομές και οι δυνάμεις επάνω μας και διαμορφώνουν τις ζωές μας, ενεργούμε και εμείς πάνω τους με τις επιλογές και τις δράσεις μας. Καθ ‘όλη την καθημερινή μας ζωή, η συνηθισμένη μας συμπεριφορά και μερικές φορές με μνημειώδεις τρόπους, είτε επικυρώνει και αναπαράγει την κοινωνία όπως είναι ή την αμφισβητεί και την ανακατασκευάζει.

sociology.about.com

socialpolicy.gr