Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο Jean-Claude Juncker στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2015.
«Πρέπει να επισπεύσουμε τις εργασίες για τη δημιουργία μιας δίκαιης και αληθινά πανευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. (…) Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, θα ήθελα να δημιουργηθεί ένας ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος να λαμβάνει υπόψη τις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες στις κοινωνίες της Ευρώπης και στον κόσμο της εργασίας. Και ο οποίος μπορεί να χρησιμεύσει ως πυξίδα για την ανανεωμένη σύγκλιση εντός της ευρωζώνης.»
Την Τρίτη, 13 Σεπτεμβρίου 2016 η πανευρωπαϊκή διαβούλευση έρχεται στην Αθήνα.
Δείτε το πρόγραμμα της εκδήλωσης
Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων
Προς έναν ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων — Ερωτήσεις και απαντήσεις
Η Επιτροπή έχει ξεκινήσει τη δημόσια διαβούλευση για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Πώς προέκυψε αυτή η πρωτοβουλία;
Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων ανακοινώθηκε από τον πρόεδρο κ. Juncker στην ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης, που εκφώνησε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 9 Σεπτεμβρίου 2015.
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος κ. Juncker στην ομιλία του: «Πρέπει να επισπεύσουμε τις εργασίες για τη δημιουργία μιας δίκαιης και αληθινά πανευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. (…) Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, θα ήθελα να δημιουργηθεί ένας ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος να λαμβάνει υπόψη τις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες στις κοινωνίες της Ευρώπης και στον κόσμο της εργασίας. Και ο οποίος μπορεί να χρησιμεύσει ως πυξίδα για την ανανεωμένη σύγκλιση εντός της ευρωζώνης. Αυτός ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων θα πρέπει να συμπληρώνει όσα έχουμε ήδη πετύχει από κοινού όσον αφορά την προστασία των εργαζομένων στην ΕΕ. Ευελπιστώ να διαδραματίσουν οι κοινωνικοί εταίροι κεντρικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Πιστεύω ότι είναι σωστό που δρομολογούμε αυτή την πρωτοβουλία στο πλαίσιο της ευρωζώνης, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή, αν το επιθυμούν.»
Τι είναι ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων;
Στις 8 Μαρτίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε ευρεία δημόσια διαβούλευση και παρουσίασε ένα πρώτο, προκαταρκτικό σχέδιο, το οποίο αναμένεται να αποτελέσει τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο των ενεργειών που ανέλαβε η Επιτροπή για μια βαθύτερη και δικαιότερη Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Όπως ανέφερε ο πρόεδρος κ. Juncker, η πρωτοβουλία απευθύνεται στη ζώνη του ευρώ αλλά, παράλληλα, δίνει τη δυνατότητα στα άλλα κράτη μέλη να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή, αν το επιθυμούν.
Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων αναμένεται ότι θα αξιοποιήσει και θα συμπληρώσει το κοινωνικό κεκτημένο της ΕΕ, ώστε να σηματοδοτήσει την κατεύθυνση που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι πολιτικές σε μια σειρά τομέων κρίσιμων για την εύρυθμη και δίκαιη λειτουργία των αγορών εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας εντός των συμμετεχόντων κρατών μελών.
Οι προτεινόμενες αρχές δεν υποκαθιστούν τα ισχύοντα δικαιώματα, αλλά παρέχουν έναν τρόπο για την αξιολόγηση –και, μελλοντικά, τη σύγκλιση προς τα πάνω– των επιδόσεων των εθνικών εργασιακών και κοινωνικών πολιτικών.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016, η Επιτροπή θα συμμετέχει σε συζητήσεις με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τις εθνικές αρχές και τα κοινοβούλια, τους κοινωνικούς εταίρους, την κοινωνία των πολιτών, τους εμπειρογνώμονες από τον ακαδημαϊκό χώρο και τους πολίτες. Το αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης θα συμβάλει στη δημιουργία του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, στις αρχές του 2017.
Ο πυλώνας, μόλις θεσπιστεί, αναμένεται ότι θα αποτελέσει πλαίσιο αναφοράς για τον έλεγχο των εργασιακών και κοινωνικών επιδόσεων των συμμετεχόντων κρατών μελών, για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο και, ειδικότερα, για την καθοδήγηση της ανανεωμένης σύγκλισης εντός της ζώνης του ευρώ.
Ποιος είναι ο λόγος ύπαρξης ενός ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων;
Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών είχε ευρείες κοινωνικές συνέπειες, που μπορούν να υπονομεύσουν τις δυνατότητες μελλοντικής ανάπτυξης και τις οικονομικές επιδόσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ταυτόχρονα, η ταχύτητα και η έκταση των αλλαγών που συντελούνται επί του παρόντος στον κόσμο της εργασίας, σε συνδυασμό με τις δημογραφικές τάσεις, μεταβάλλουν περαιτέρω τους όρους εργασίας.
Ειδικότερα, όσον αφορά τα κράτη μέλη που έχουν κοινό νόμισμα, είναι σαφές ότι η μελλοντική επιτυχία της ζώνης του ευρώ εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την αποτελεσματικότητα των εθνικών αγορών εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και από την ικανότητα της οικονομίας να απορροφά τους κλυδωνισμούς και να προσαρμόζεται.
Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ στον τομέα αυτό;
Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, τα κράτη μέλη είναι κατά κύριο λόγο αρμόδια για τον καθορισμό της εργασιακής και της κοινωνικής πολιτικής τους. Αυτό περιλαμβάνει το εργατικό δίκαιο και την οργάνωση των συστημάτων πρόνοιας. Η αρμοδιότητα αυτή αναγνωρίζεται στις ενωσιακές Συνθήκες, οι οποίες, από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, αναθέτουν επίσης στην ΕΕ να στηρίζει και να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών.
Η δράση σε επίπεδο ΕΕ αντικατοπτρίζει τις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης και βασίζεται στην πεποίθηση ότι η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να συνεπάγεται μεγαλύτερη κοινωνική πρόοδο και συνοχή και ότι η κοινωνική πολιτική θα πρέπει επίσης να εκλαμβάνεται ως παράγοντας που ευνοεί την παραγωγικότητα, μειώνει τις ανισότητες, μεγιστοποιεί τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και παρέχει τα εχέγγυα για την ανέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού της Ευρώπης.
Η πεποίθηση αυτή επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία σχετικά με τις εργασιακές και τις κοινωνικές επιδόσεις, και έχει ενισχυθεί από την κρίση των τελευταίων ετών. Τα κράτη μέλη με τις καλύτερες επιδόσεις από οικονομική άποψη έχουν καταρτίσει πιο φιλόδοξες και αποδοτικές κοινωνικές πολιτικές, όχι μόνο ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και ως βασικό συστατικό του αναπτυξιακού τους μοντέλου.
Ποιες είναι οι βασικές τάσεις που διαγράφονται σήμερα στον κοινωνικό μετασχηματισμό και τον κόσμο της εργασίας στην Ευρώπη;
Η εμβέλεια και η φύση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο κόσμος της εργασίας, και η κοινωνία γενικότερα, έχουν αλλάξει. Ορισμένες τάσεις εμφανίζονται για πρώτη φορά, ενώ άλλες έχουν εδραιωθεί αλλά η αντιμετώπισή τους απαιτεί περαιτέρω ενέργειες. Οι τάσεις αυτές είναι, ενδεικτικά, οι μεταβολές στις κοινωνικές δομές και τα οικογενειακά και εργασιακά πρότυπα· ο μεγαλύτερης διάρκειας και πιο πολύπλευρος επαγγελματικός βίος· η μεγαλύτερη ετερογένεια του εργατικού δυναμικού και η εκτεταμένη χρήση νέων μορφών εργασίας· το παράδοξο μεταξύ του αυξανόμενου εκπαιδευτικού επιπέδου και της εκτεταμένης αναντιστοιχίας σε επίπεδο δεξιοτήτων· οι νέες ανάγκες και ευκαιρίες που προκύπτουν από την πρόοδο που σημειώνεται ως προς το προσδόκιμο ζωής και τη γήρανση του πληθυσμού· και, τέλος, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η ψηφιοποίηση της κοινωνίας και της οικονομίας.
Τι σημαίνει ο όρος «κοινωνικό κεκτημένο της ΕΕ»;
Ως «κοινωνικό κεκτημένο» νοείται το σύνολο των κανόνων κοινωνικού περιεχομένου που ισχύουν σήμερα στην έννομη τάξη της ΕΕ.
Κατά πρώτον, περιλαμβάνει στόχους και αρμοδιότητες στον κοινωνικό τομέα που κατοχυρώνονται στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ, το οποίο αποτελείται από τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και τονΕυρωπαϊκό Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, όπως έχουν ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συνέχεια, οι εν λόγω στόχοι και αρμοδιότητες υλοποιούνται από το παράγωγο δίκαιο της ΕΕ, ιδίως μέσω οδηγιών.
Ενδεικτικά, υπάρχουν ενωσιακοί κανόνες για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, καθώς και για τους όρους εργασίας, π.χ. σχετικά με τα δικαιώματα των νέων εργαζομένων, την προσωρινή απασχόληση μέσω εταιρείας, τη μερική απασχόληση, την εργασία ορισμένου χρόνου, την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη τους, καθώς και τον χρόνο εργασίας. Για να καταπολεμηθούν οι διακρίσεις «λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» (άρθρο 19 της ΣΛΕΕ), έχουν εκδοθεί οδηγίες σχετικά με την απαγόρευση των διακρίσεων στην απασχόληση και την εργασία και σχετικά με τη φυλετική ισότητα.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες της ΕΕ στον τομέα των κοινωνικών δικαιωμάτων;
Η ΕΕ υλοποιεί την κοινωνική αποστολή και τους στόχους της βάσει του άρθρου 153 της ΣΛΕΕ σχετικά με την κοινωνική πολιτική. Η Ένωση έχει την αρμοδιότητα να «υποστηρίζει και συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών» σε διάφορους τομείς που αφορούν άτομα τόσο εντός όσο και εκτός της αγοράς εργασίας: εργαζομένους, αναζητούντες εργασία και ανέργους. Ο στόχος είναι να βελτιωθούν οι όροι εργασίας, η κοινωνική ασφάλιση και η κοινωνική προστασία, η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων, η ενημέρωση και η διαβούλευση με τους εργαζομένους, καθώς και η αφομοίωση των αποκλειομένων από την αγορά εργασίας προσώπων. Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη που θα συμμετέχουν στον πυλώνα θα ενθαρρύνονται να αναλαμβάνουν δράση σε τομείς για τους οποίους είναι τα ίδια κατά κύριο λόγο αρμόδια, ο πυλώνας αφορά επίσης τομείς στους οποίους η ΕΕ δεν έχει την αρμοδιότητα –ούτε και την πρόθεση– να θεσπίζει νομοθεσία, αλλά στους οποίους η καθοδήγηση και η ανταλλαγή πρακτικών θα ήταν επιθυμητές.
Ποιες άλλες δράσεις αναλαμβάνει η Επιτροπή στον κοινωνικό τομέα;
Η Επιτροπή έχει ήδη αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών για την ενίσχυση των προσπαθειών σε τομείς άμεσης προτεραιότητας και για την ανανέωση του κοινωνικού κεκτημένου της ΕΕ, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις με βάση τις αρχές από τις οποίες θα διαπνέεται ο πυλώνας. Για παράδειγμα, η Επιτροπή, κατά τη διάρκεια της τρέχουσας εντολής της, έχει δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις κοινωνικές πτυχές στο πλαίσιο του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της δράσης της για τη βελτίωση της νομοθεσίας· έχει προτάξει την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων (ΠΑΝ), για να προωθήσει την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων· έχει εκδώσει σύσταση για την επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας, με σκοπό να καθοδηγήσει τα κράτη μέλη προς την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών· και έχει υποβάλει την ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, με στόχο να διευκολύνει την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς.
Το κοινωνικό κεκτημένο της ΕΕ συμπληρώνεται επίσης με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), και ιδίως με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το οποίο κάθε χρόνο συνδράμει περισσότερα από 15 εκατομμύρια άτομα βοηθώντας τα να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους, διευκολύνοντας την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, καταπολεμώντας τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη φτώχεια και βελτιώνοντας τη αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης.
Την περίοδο 2014-2020, με 86,4 δισ. ευρώ από το ΕΚΤ, 3,2 δισ. ευρώ από την ΠΑΝ και άλλα 38,5 δισ. ευρώ συγχρηματοδότησης από εθνικά κεφάλαια, το ΕΚΤ συμβάλλει καθοριστικά στην υποστήριξη των επενδύσεων των κρατών μελών σε ανθρώπινο κεφάλαιο και, με τον τρόπο αυτό, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας που εξέρχεται από την κρίση.
Ποιος είναι ο στόχος της διαβούλευσης;
Η διαδικασία διαβούλευσης έχει τρεις στόχους:
- να αξιολογήσει το σημερινό «κοινωνικό κεκτημένο» της ΕΕ, καθορίζοντας τον βαθμό στον οποίο τα υφιστάμενα δικαιώματα ασκούνται και παραμένουν επίκαιρα όσον αφορά τις σημερινές και αυριανές προκλήσεις, και/ή αν θα πρέπει να διερευνηθούν νέοι τρόποι για την εξασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων·
- να εξετάσει τις νέες τάσεις που διαπιστώνονται στα εργασιακά πρότυπα και την κοινωνία λόγω του αντικτύπου των νέων τεχνολογιών, τις δημογραφικές τάσεις ή άλλους παράγοντες που έχουν σημασία για τον επαγγελματικό βίο και τις κοινωνικές συνθήκες·
- να συγκεντρώσει απόψεις και παρατηρήσεις σχετικά με τον ρόλο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η διαβούλευση θα χρησιμεύσει, αφενός, για να συζητηθούν το πεδίο εφαρμογής και το περιεχόμενο του πυλώνα, καθώς και ο ρόλος του στο πλαίσιο της κοινωνικής διάστασης της ΟΝΕ και, αφετέρου, για να αναπτυχθεί προβληματισμός σχετικά με τις ιδιαίτερες ανάγκες της ζώνης του ευρώ.
Τέλος, αυτή η διαδικασία προβληματισμού αναμένεται ότι θα βοηθήσει και τα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ να αποφασίσουν αν επιθυμούν να ενταχθούν στον πυλώνα.
Ποιοι θα συμμετάσχουν στη διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με τον πυλώνα;
Τους προσεχείς μήνες η Επιτροπή θα επιδιώξει ενεργά τη συμμετοχή των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των εθνικών αρχών και των κοινοβουλίων όλων των κρατών μελών, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των επιχειρηματικών ενώσεων, των ΜΚΟ, των παρόχων κοινωνικών υπηρεσιών, των εμπειρογνωμόνων από τον ακαδημαϊκό χώρο, καθώς και των πολιτών. Σε εθνικό επίπεδο, η Επιτροπή θα διευκολύνει τις συζητήσεις μέσω των αντιπροσωπειών της στα κράτη μέλη. Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών θα κληθούν να διατυπώσουν τη γνώμη τους.
Ποιος θα είναι ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη διαμόρφωση του πυλώνα;
Οι κοινωνικοί εταίροι, τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, θα κληθούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του πυλώνα.
Αυτό το πρώτο, προκαταρκτικό σχέδιο του πυλώνα θα παρουσιαστεί στην προσεχή τριμερή κοινωνική σύνοδο κορυφής, στις 16 Μαρτίου 2016. Επιπλέον, θα ζητηθεί η γνώμη των κοινωνικών εταίρων σε αρκετές περιπτώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016.
Πώς θα είναι διαρθρωμένα τα αποτελέσματα της διαβούλευσης;
Για να στηριχθεί η διαβούλευση, εκτός από τη γενική διαβούλευση για το κοινό, θα πραγματοποιηθούν ορισμένες ειδικές δραστηριότητες, με σκοπό να συγκεντρωθούν παρατηρήσεις σε τρία βασικά θέματα:
- Απολογισμός σχετικά με το κοινωνικό κεκτημένο της ΕΕ: Εξακολουθεί να είναι συναφές και επίκαιρο;
- Το μέλλον της εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας: Ποιες είναι οι μελλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες;
- Ο ρόλος του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο μιας βαθύτερης και δικαιότερης Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης: Ποιες είναι οι βασικές απαιτήσεις για την εύρυθμη λειτουργία της ζώνης του ευρώ;
Ποιοι τομείς των κοινωνικών δικαιωμάτων καλύπτονται στο σχέδιο του πυλώνα;
Οι τομείς πολιτικής διαιρούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες:
- ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση στην αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένων της ανάπτυξης δεξιοτήτων, της διά βίου μάθησης και της ενεργού στήριξης της απασχόλησης, με σκοπό την αύξηση των εργασιακών ευκαιριών, την ευχερέστερη μετάβαση από τη μία κατάσταση στην άλλη και τη βελτίωση της απασχολησιμότητας των ατόμων·
- δίκαιοι όροι εργασίας, ώστε να επιτευχθεί πρόσφορη και αξιόπιστη ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων εργαζομένων και εργοδοτών και μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας, να διευκολυνθούν η δημιουργία και η πλήρωση θέσεων εργασίας και η προσαρμοστικότητα των επιχειρήσεων, και να προωθηθεί ο κοινωνικός διάλογος·
- επαρκής και βιώσιμη κοινωνική προστασία και πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, όπως σε υπηρεσίες παιδικής φροντίδας, υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας περίθαλψης, προκειμένου να εξασφαλιστούν η αξιοπρεπής διαβίωση και η προστασία από τους κινδύνους, και να μπορέσουν τα άτομα να συμμετάσχουν πλήρως στην αγορά εργασίας και, γενικότερα, στην κοινωνία.
Εντός των τριών αυτών κατηγοριών προσδιορίστηκαν 20 τομείς πολιτικής, στους οποίους προσιδιάζουν διαφορετικές αρχές. Οι αρχές αυτές διαμορφώνονται με αφετηρία ένα σύνολο δικαιωμάτων που έχουν ήδη εγγραφεί στο ενωσιακό δίκαιο και σε άλλες σχετικές πηγές δικαίου, και καθορίζουν λεπτομερέστερα τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους τα δικαιώματα αυτά μπορούν να καταστούν λειτουργικά.
Γιατί εστιάζεται ο πυλώνας στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ;
Η κατάσταση που επικρατεί σε κάθε κράτος μέλος της ζώνης του ευρώ εξακολουθεί να είναι διαφορετική, και η εμπειρία της προηγούμενης εικοσαετίας έχει δείξει ότι η παρατεταμένη οικονομική και κοινωνική ανισορροπία σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις επιδόσεις της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της και ότι η αδυναμία αποκατάστασης της ισορροπίας μπορεί να επιφέρει ακόμη πιο δαπανηρή απόκλιση.
Η ζώνη του ευρώ αντλεί τα διδάγματα από την κρίση των τελευταίων ετών και έχει δρομολογήσει τη διαδικασία περαιτέρω ολοκλήρωσης και ενοποίησης. Αυτό έχει αναγκαστικά μια κοινωνική διάσταση. Η έκθεση των πέντε Προέδρων σχετικά με την ολοκλήρωση της ΟΝΕ τονίζει ότι «φιλοδοξία της Ευρώπης θα πρέπει να είναι η επίτευξη “κοινωνικού τριπλού Α”» και ότι για «την επιτυχία της ΟΝΕ, οι αγορές εργασίας και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας πρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά και με δίκαιο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ».
Η έκθεση, αν και υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει μοντέλο κατάλληλο για όλες τις περιπτώσεις, υπογραμμίζει ότι όλα τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν συνήθως παρόμοιες προκλήσεις. Επιπλέον, ζητεί να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις εργασιακές και τις κοινωνικές επιδόσεις στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διαδικασίας σύγκλισης προς τα πάνω με στόχο πιο ανθεκτικές οικονομικές δομές εντός της ζώνης του ευρώ.
Η πρωτοβουλία αυτή, αν και εστιάζεται στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, θα παραμείνει ανοικτή στο σύνολο των κρατών μελών που επιθυμούν να προσχωρήσουν σε αυτή.
Ποια θα είναι η νομική μορφή του πυλώνα;
Η ίδια η νομική φύση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων θα πρέπει να λάβει υπόψη το νομικό πλαίσιο στην ΕΕ και να συνυπολογίσει την έμφαση που δίνεται στη ζώνη του ευρώ. Αν και για τη θέσπιση του πυλώνα μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες πράξεις, η Επιτροπή θα θεωρήσει ότι για την εφαρμογή του είναι ουσιώδης η συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, καθώς και άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, όπως και η συγκέντρωση ευρείας υποστήριξης για την εφαρμογή του πυλώνα.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Τους προσεχείς μήνες, η Επιτροπή θα επιδιώξει ενεργά τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μέσω της δημόσιας διαβούλευσης. Η διαδικασία διαβούλευσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2016, ώστε να λειτουργήσει ως βάση για την υποβολή της τελικής πρότασης της Επιτροπής σχετικά με τον πυλώνα στις αρχές του 2017.
Οι παρατηρήσεις που θα συγκεντρωθούν θα αξιοποιηθούν επίσης στο πλαίσιο των εργασιών για τη Λευκή Βίβλο σχετικά με το μέλλον της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της ΕΕ, η οποία προβλέπεται για την άνοιξη του 2017.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή –> Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα
