Χιλιάδες αιτούντες άσυλο – συμπεριλαμβανομένων και ασυνόδευτων παιδιών – είναι θύματα βίαιων μορφών κακοποίησης, παράνομων απωθήσεων και αθέμιτης κράτησης στα χέρια των Ουγγρικών αρχών, ενώ έχει ολοφάνερα σχεδιαστεί ένα σύστημα αποτροπής τους, αποκαλύπτει η Διεθνής Αμνηστία σε νέα έκθεσή της.
Η έκθεση Χαμένη ελπίδα: Η παρατεταμένη επίθεση της Ουγγαρίας στα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών, που δημοσιεύθηκε από την Διεθνή Αμνηστία στο φόντο της τοξικής εκστρατείας που βρίσκεται σε εξέλιξη ενόψει του δημοψηφίσματος σχετικά με την ποσοστιαία κατανομή των προσφύγων, αναδεικνύει τους εκατοντάδες αιτούντες άσυλο που βρίσκονται σε εξευτελιστικές συνθήκες εν αναμονή για πολλούς μήνες. Πολλοί εξ’ αυτών που κατάφεραν να εισέλθουν στην Ουγγαρία απωθήθηκαν προς τη Σερβία ή παραμένουν φυλακισμένοι παρανόμως σε κέντρα κράτησης.
«Ο πρωθυπουργός Orban έχει αντικαταστήσει τους κανόνες δικαίου με τους κανόνες του φόβου. Οι προσπάθειές του να αποτρέψει εσκεμμένα τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να φτάσουν στην Ουγγαρία, συνοδεύονται από μια -ακόμη πιο συνταρακτική- σειρά επιθέσεων εναντίον τους», δήλωσε για την Ευρώπη ο John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη.
“Η απαράδεκτη μεταχείριση και οι λαβυρινθώδεις διαδικασίες ασύλου αποτελούν ένα κυνικό τέχνασμα που έχει στόχο να αποτρέψει τους αιτούντες άσυλο από το προσεγγίσουν τα όλο και πιο στρατιωτικοποιημένα σύνορα της Ουγγαρίας. Στο πλαίσιο της τοξικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, η δηλητηριώδης ρητορική κατά των προσφύγων κορυφώνεται” John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη
Η έκθεση βασίζεται σε έρευνα που διεξήχθη στη Σερβία, την Ουγγαρία και την Αυστρία και σε συνεντεύξεις με 143 ανθρώπους, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν πρόσφυγες και μετανάστες. Οι μαρτυρίες τους αποκαλύπτουν τις συγκλονιστικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν όσοι επιχειρούν να εισέλθουν και να ταξιδέψουν δια μέσου της Ουγγαρίας, όπου η παράτυπη είσοδος έχει ποινικοποιηθεί και το δικαίωμα στο άσυλο είναι εξαιρετικά περιορισμένο.
Τον Σεπτέμβριο του 2015 η Ουγγαρία ολοκλήρωσε την κατασκευή ενός πελώριου φράχτη κατά μήκος των συνόρων της με τη Σερβία (που αργότερα επεκτάθηκε μέχρι την Κροατία) και θέσπισε νόμο για ταχύρρυθμες διαδικασίες εξέτασης αιτήσεων ασύλου. Δημιουργήθηκαν «ζώνες διέλευσης» – κάποια μεταλλικά containers όπου εξετάζονται οι αιτήσεις και κρατούνται όσοι γίνονται αποδεκτοί ως αιτούντες άσυλο- σε δύο σημεία των συνόρων. Συνολικά σε αυτές τις ζώνες γίνονται καθημερινά αποδεκτές οι αιτήσεις ασύλου μόνο για 30 ανθρώπους, ενώ εκατοντάδες παραμένουν σε αναμονή σε εξευτελιστικές συνθήκες στα σύνορα ή σε υπερπληθή κέντρα στη Σερβία. Την περίοδο που η Διεθνής Αμνηστία επισκέφτηκε τα Ουγγρο- Σερβικά σύνορα, περισσότεροι από 600 ανθρώπους έμεναν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς, πολλοί εξ αυτών ξέμεναν εκεί για μήνες.
Ένας αιτών άσυλο στον καταυλισμό Horgoš, του οποίου η ηλικιωμένη σύζυγος έπρεπε να μετακινηθεί υποβοηθούμενη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους από το Αφγανιστάν, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Βρισκόμαστε ήδη 22 ημέρες εδώ και δεν πρόκειται να περάσουμε σύντομα τα σύνορα». Άλλος ένας αιτών άσυλο που βρισκόταν στον ίδιο καταυλισμό για 18 ημέρες, μας είπε: «Τρέχουμε να ξεφύγουμε από τον πόλεμο, τρέχουμε να ξεφύγουμε από τον πόνο. Τότε γιατί οι άνθρωποι στα σύνορα μας συμπεριφέρονται σαν να είμαστε ζώα;»
Με την επίσημη διαδικασία να είναι εξαιρετικά αυστηρή, κάποιοι από τους αιτούντες άσυλο προσπαθούν να περάσουν παράτυπα τα σύνορα στην Ουγγαρία. Ένας νόμος, που θεσπίστηκε τον Ιούνιο του 2016, επιτρέπει την άμεση επιστροφή στη Σερβία των αιτούντων άσυλο που βρίσκονται σε απόσταση 8 χλμ. από τον συνοριακό φράχτη της Ουγγρικής περιοχής. Όσοι έχουν συλληφθεί έχουν απωθηθεί παρανόμως, χωρίς καμία περαιτέρω μέριμνα ως προς την ανάγκη τους για προστασία ή την εξέταση ευαλωτότητας. Από τότε που έχει τεθεί αυτός ο νόμος σε εφαρμογή, οι επίσημες στατιστικές δείχνουν ότι η νέα πρακτική απώθησης έχει αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις τυπικές ποινικές διαδικασίες σχετικά με την παράτυπη είσοδο.
Μερικοί από τους ερωτώμενους στο πλαίσιο της έρευνας, δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι χρησιμοποιήθηκε εξαιρετική βία κατά τη διάρκεια των εν λόγω απωθήσεων εναντίων τους.
Ένας αιτών άσυλο υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας ενός περιστατικού όπου αστυνομικός χτυπούσε έναν άντρα τον οποίο είχαν εντοπίσει στα σύνορα. Άλλος αστυνομικός τους απειλούσε πως: «Μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε, αν παραπονιέσαι, κανείς δεν θα σε ακούσει».
Ένα ασυνόδευτο 17χρονο αγόρι περιέγραψε πώς πιάστηκε από την αστυνομία σε απόσταση περίπου 10 χλμ. από την Ουγγαρία. «Κλώτσησαν έναν άνδρα από την ομάδα τόσο δυνατά που του έσπασαν το πόδι».
Μέσα στις ζώνες διέλευσης, άντρες που ταξιδεύουν χωρίς οικογένεια συχνά φυλακίζονται παράνομα έως και τέσσερις εβδομάδες. Η αίτηση ασύλου των περισσότερων κρίνεται ως μη αποδεκτή, με την αιτιολογία ότι ήρθαν μέσω της Σερβίας που είναι μια «ασφαλής τρίτη χώρα». Εφόσον η Σερβία δεν τους δέχεται επίσημα πίσω και δεν παρέχει πρόσβαση σε μια δίκαιη και εξατομικευμένη διαδικασία ασύλου, όσοι εκδιώχθηκαν από τις ζώνες διέλευσης δεν έχουν άλλη επιλογή, από το να επιχειρήσουν να βρουν μια διαφορετική διαδρομή προς την Ε.Ε.
Οι αιτούντες άσυλο που διασχίζουν επιτυχώς τις «ζώνες διέλευσης» μεταφέρονται είτε σε κλειστά είτε σε ανοιχτά κέντρα εγκατάστασης ασύλου, όπου οι συνθήκες είναι φριχτές. Στα κέντρα δεν υπάρχουν βασικές υπηρεσίες, σπάνια παρέχουν εκπαίδευση και δραστηριότητες για παιδιά ή περίθαλψη. Η Διεθνής Αμνηστία εντόπισε επίσης αποδεικτικά στοιχεία με βάση τα οποία κάποια ασυνόδευτα παιδιά φιλοξενούνται μαζί με ενήλικους άντρες.
Η έλλειψη μεταφραστών και η μακρόχρονη, περίπλοκη διαδικασία ασύλου δημιουργεί συχνά αδιαπέραστα εμπόδια στις αιτήσεις ασύλου.
Οι κρατήσεις αποτελούν ρουτίνα και κατά την περίοδο της έρευνας, σχεδόν το 60% των 1.200 ατόμων που έχουν καταγραφεί ως αιτούντες άσυλο στην Ουγγαρία, βρίσκονται υπό κράτηση-ασύλου.
“Όταν ήρθα, σκέφτηκα πως η Ουγγαρία είναι Ευρώπη, ίσως να είναι καλά. Αλλά συνειδητοποίησα ότι εδώ μας μισούν” Αιτών άσυλο από το Αφγανιστάν
Παρά τα επανειλημμένα αιτήματα, δεν επετράπη στη Διεθνή Αμνηστία να επισκεφτεί το κέντρο κράτησης – ασύλου Kiskunhalas. Ωστόσο, η οργάνωση πήρε συνέντευξη από αρκετούς πρώην κρατούμενους που κατήγγειλαν ξυλοδαρμούς και απειλές βίας από την αστυνομία και τους φύλακες εκεί. Ένας Αφγανός αιτών άσυλο, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι γνώριζε περίπου τριάντα άτομα που υπέστησαν ξυλοδαρμούς κατά τη διάρκεια των τεσσάρων μηνών που κρατήθηκε εκεί. Ένας Παλαιστίνιος αιτών άσυλο που υπέστη ξυλοδαρμό στο Kiskunhalas είπε: « Η αστυνομία και οι φύλακες γνωρίζουν ότι υπάρχουν πολλές βιντεοκάμερες, γι’ αυτό σε απομακρύνουν σε μέρη που δεν μπορούν να τους δουν».
Τον Δεκέμβρη του 2015, οι κακουχίες των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στα Ουγγρικά σύνορα και στο εσωτερικό της χώρας, καθώς και η ανανεωμένη νομοθεσία της χώρας για το άσυλο, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την έναρξη κάποιας διαδικασίας ως προς τις παραβάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτές οι διαδικασίες μένει ακόμα να ολοκληρωθούν.
«Αντί να ντρέπεται από την έκθεση των κατάφωρων παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου στις οποίες προβαίνει η Ουγγαρία, ο Πρωθυπουργός Orbán τις εκθειάζει περήφανα ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλες χώρες. Επιτρέποντας κάτι τέτοιο να περνάει χωρίς αντίλογο, θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω εξαθλίωση αυτών των ευάλωτων ανθρώπων», δήλωσε ο John Dalhuisen.
“Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χρειάζεται να οργανωθούν και όχι να «Orban-οποιηθούν»” John Dalhuisen
“Η αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών να αντιτεθούν με σθένος στις Ουγγρικές παραβιάσεις του ευρωπαϊκού δικαίου, θα ενδυναμώσει τη δράση των ξενόφοβων και των λαϊκιστών και θα μπορούσε να καταλήξει σε μια σοβαρή διαρθρωτική απειλή ως προς τους κανόνες δικαίου και ως προς τον σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα”.
