Η φετινή έκδοση της Έκθεσης Παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση και την κατάρτιση δείχνει σημαντική πρόοδο στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ· επισημαίνει, όμως, ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη καταλληλότητα και χωρίς αποκλεισμούς λειτουργία των εκπαιδευτικών τους συστημάτων, ιδίως όσον αφορά την ένταξη των νεοαφιχθέντων προσφύγων και μεταναστών.
Η Ευρώπη στηρίζεται σε αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα ώστε να αποκτήσουν οι νέοι τις δεξιότητες που χρειάζονται για να διαμορφώσουν τη ζωή τους ως πολίτες και να αναπτύξουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης αποτελούν τα θεμέλια της ανάπτυξης, της απασχόλησης, της καινοτομίας και της κοινωνικής συνοχής. ΣτηνΈκθεση Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης και της Κατάρτισης για το 2016 που δημοσιεύτηκε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλύει την εικόνα που παρουσιάζουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα εθνικά συστήματα, και δείχνει ότι τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν τη διττή υποχρέωση να εξασφαλίζουν επαρκείς οικονομικές επενδύσεις και να παρέχουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση στους νέους από όλα τα κοινωνικά στρώματα, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων και των μεταναστών.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, η έκθεση αναφέρει ότι τα ποσοστά της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και της ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σημείωσαν σημαντική βελτίωση και είναι πλέον καλύτερα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Παράλληλα όμως, οι επιδόσεις είναι απογοητευτικές όσον αφορά την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων από τους νέους και τους ενήλικες, τη συμμετοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς επίσης και την εκπαίδευση των ενηλίκων.
Ο κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη νεολαία και τον αθλητισμό, δήλωσε τα εξής: «Τα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο υποστηρίζοντας τις προσπάθειές μας να διαχειριστούμε σοβαρά ζητήματα, όπως η επίμονη ανεργία των νέων και η αργή οικονομική ανάπτυξη, καθώς και νέες προκλήσεις όπως η προσφυγική κρίση. Για να μπορέσει, όμως, η εκπαίδευση να εκπληρώσει τον ρόλο της, θα πρέπει να επιτύχει καλά αποτελέσματα. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η εκπαίδευση δίνει τη δυνατότητα στους νέους να γίνουν ενεργοί, ανεξάρτητοι πολίτες και να βρουν μια ικανοποιητική απασχόληση. Δεν είναι απλώς θέμα βιώσιμης ανάπτυξης και καινοτομίας. Είναι θέμα δικαιοσύνης.»
Η Επιτροπή στηρίζει τα κράτη μέλη στη μεταρρύθμιση και τη βελτίωση των εκπαιδευτικών τους συστημάτων μέσω προγραμμάτων συνεργασίας σε θέματα πολιτικής, προγραμμάτων συγκριτικής αξιολόγησης και προγραμμάτων χρηματοδότησης όπως το Erasmus+. Η έκθεση παρακολούθησης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εργασιών αυτών: παρουσιάζοντας πλήθος μέτρων πολιτικής που έχουν δοκιμαστεί στην πράξη και προάγοντας τον διάλογο, βοηθά τα κράτη μέλη να επιφέρουν βελτιώσεις στα εκπαιδευτικά τους συστήματα.
Όσον αφορά τις επενδύσεις στην παιδεία, τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της έκθεσης παρακολούθησης (2014) δείχνουν ότι οι σχετικές δημόσιες δαπάνες στην ΕΕ έχουν αρχίσει να αυξάνονται και πάλι, μετά από τρία διαδοχικά έτη συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Σε ολόκληρη την ΕΕ οι δημόσιες επενδύσεις για την εκπαίδευση αυξήθηκαν κατά 1,1 % ετησίως. Στα δύο τρίτα περίπου των κρατών μελών καταγράφεται αύξηση. Σε έξι χώρες, η αύξηση αυτή ήταν μεγαλύτερη από το 5 % (Βουλγαρία, Λετονία, Μάλτα, Ουγγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία), Αντιθέτως, δέκα κράτη μέλη μείωσαν τις δαπάνες τους για την παιδεία το 2014 σε σύγκριση με το 2013 (Αυστρία, Βέλγιο, Ελλάδα, Εσθονία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Σλοβενία και Φινλανδία).
Ταυτόχρονα, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την χωρίς αποκλεισμούς λειτουργία των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η εκπαίδευση αποτελεί ισχυρό μέσο για την ένταξη των νέων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Ωστόσο, οι νέοι αυτοί εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες από εκείνους που έχουν γεννηθεί στη χώρα. Το 2015 οι νέοι από οικογένειες μεταναστών παρουσίαζαν υψηλότερα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (19 %) και χαμηλότερα ποσοστά αποφοίτησης από την τριτοβάθμια εκπαίδευση (36,4 %) σε σύγκριση με τον γηγενή πληθυσμό (10,1 % και 39,4 % αντίστοιχα).
Αυτό δείχνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ιδιαίτερα καθώς αυξάνεται ο αριθμός των προσφύγων και των μεταναστών που εισέρχονται στην ΕΕ (1,25 εκατομμύρια το 2015, έναντι 400 000 το 2013). Περίπου το 30 % των νεοαφιχθέντων είναι κάτω των 18 ετών, και οι περισσότεροι από αυτούς είναι κάτω των 34 ετών. Δεδομένης της μικρής τους ηλικίας, η εκπαίδευση είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό μέσο για την προώθηση της ένταξής τους στην κοινωνία.
Όπως προκύπτει από την έκθεση παρακολούθησης, αρκετά κράτη μέλη εργάζονται για να διαχειριστούν το εν λόγω ζήτημα. Η έκθεση επισημαίνει σειρά μέτρων, από την ουσιαστική δημοσιονομική στήριξη έως τις συγκεκριμένες και καινοτόμες δράσεις ώστε να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις σε δεξιότητες. Η Αυστρία, για παράδειγμα, διοργανώνει μαθήματα μετάβασης σε σχολές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) και στη γενική εκπαίδευση. Η Γερμανία συζητά την πρόσληψη περισσότερων από 40 000 εκπαιδευτικών και χιλιάδων κοινωνικών λειτουργών για να υποστηρίξει τη δημιουργία περίπου 300 000 νέων θέσεων εργασίας στο εκπαιδευτικό της σύστημα, από το προσχολικό στάδιο ως την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Η Σουηδία έχει προβεί σε μεταρρύθμιση των κανόνων που διέπουν την υποδοχή και τη φοίτηση των νεοαφιχθέντων μαθητών, με τη δημιουργία συστήματος έγκαιρης αξιολόγησης των δεξιοτήτων (εντός διμήνου από την άφιξη στα σχολεία). Η Φινλανδία έχει ενισχύσει την οικονομική στήριξη προς τους δήμους για να διοργανώνουν προπαρασκευαστικά μαθήματα. Η Γαλλία σκοπεύει να εφαρμόσει, μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών, πρόγραμμα «ανοίγματος των σχολείων στους γονείς για επιτυχημένη ένταξη»· και το Βέλγιο έχει αυξήσει τις υποδομές των τάξεων υποδοχής και τον αριθμό των καθηγητών γλωσσών.
Ιστορικό
>> Η ετήσια έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για το 2016 είναι η πέμπτη που δημοσιεύεται, αποτυπώνει την εξέλιξη των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων και την τεκμηριώνει με πλήθος στοιχείων. Εκτιμά την πρόοδο της Ευρώπης όσον αφορά τους πρωταρχικούς στόχους για την εκπαίδευση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της ΕΕ για την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας.
Η έκθεση παρακολούθησης αναλύει τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα και παρουσιάζει τα απαιτούμενα μέτρα πολιτικής για να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας. Περιλαμβάνει διακρατικές συγκρίσεις, είκοσι οκτώ διεξοδικές ανά χώρα εκθέσεις, καθώς και ειδική ιστοσελίδα με πρόσθετα στοιχεία και πληροφορίες.
Το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, το πρόγραμμα Erasmus+, τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβουλίας για την απασχόληση των νέων, καθώς και το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», συμβάλλουν στην τόνωση των επενδύσεων και υποστηρίζουν τις προτεραιότητες πολιτικής στον τομέα της εκπαίδευσης.
ec.europa.eu/greece
