Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την τελευταία έκθεση προόδου σχετικά με τα προγράμματα επείγουσας μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, η οποία αξιολογεί τα μέτρα που έχουν ληφθεί από τις 28 Σεπτεμβρίου 2016.
09/11/2016
Με την επανεγκατάσταση 1.157 επιπλέον ατόμων μετά την τελευταία έκθεση, τα κράτη-μέλη συνέχισαν να ανταποκρίνονται στη δέσμευσή τους για παροχή νόμιμων διαύλων στους χρήζοντες προστασίας, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός τους να φθάσει τα 11.852 άτομα — άνω του ημίσεως των συμφωνηθέντων 22.504 στο πλαίσιο του προγράμματος του Ιουλίου 2015. Όσον αφορά την μετεγκατάσταση, η γενικότερη θετική τάση κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών επιβεβαιώνεται με επιπλέον 1.212 μετεγκαταστάσεις στη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Ωστόσο, μολονότι πρόκειται για βραχυπρόθεσμη πτώση λόγω ειδικών περιστάσεων, η έκτακτη μείωση σε σύγκριση με τον μεγάλο αριθμό των μετεγκαταστάσεων τον Σεπτέμβριο αποδεικνύει ότι πρέπει τα κράτη μέλη να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για να διατηρηθεί η μέχρι σήμερα θετική τάση.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τη μετανάστευση, τις εσωτερικές υποθέσεις και την ιθαγένεια, κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε: «Τώρα είναι η στιγμή να διατηρήσουμε τις θετικές τάσεις που παρατηρήσαμε τόσο στη μετεγκατάσταση όσο και στην επανεγκατάσταση μετά το καλοκαίρι,. Αισθάνομαι ικανοποίηση για το έργο που επιτελούν τα κράτη μέλη με τις συλλογικές τους προσπάθειες σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, μέχρι στιγμής. Θα ήθελα να δω σταθερό αριθμό δεσμεύσεων, ταχύρρυθμες διαδικασίες και σταθερό αριθμό μετεγκαταστάσεων κάθε εβδομάδα. Πρέπει να γίνουν περισσότερα, και γρήγορα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες αφίξεις στην Ιταλία και οι πολλές χιλιάδες εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα. Μετά ένα έτος εφαρμογής των προγραμμάτων, προσδοκούμε ότι τα κράτη μέλη θα εντείνουν τις προσπάθειές τους για να τηρήσουν τη δέσμευσή τους και να συμμορφωθούν πλήρως προς τις υποχρεώσεις τους.»
Μετεγκατάσταση
Μετά το ρεκόρ των 1.372 μεταφορών που σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο, ο Οκτώβριος αποδείχθηκε μεταβατικός μήνας με βραδύτερο ρυθμό μετεγκαταστάσεων από ό,τι κατά τις προηγούμενες περιόδους αναφοράς. Από τις 28 Σεπτεμβρίου έως τις 8 Νοεμβρίου, μετεγκαταστάθηκαν 1212 άτομα, ήτοι 921 από την Ελλάδα και 291 από την Ιταλία. Η μείωση του αριθμού των μεταφορών τον Οκτώβριο (779 άτομα, εκ των οποίων 549 από την Ελλάδα και 230 από την Ιταλία) αντικατοπτρίζει ιδίως τον μικρό αριθμό των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν τον Αύγουστο, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερους ρυθμούς μεταφορών. Ωστόσο, ο αριθμός των μετεγκαταστάσεων που έχουν προγραμματιστεί και εκτελεστεί μέχρι στιγμής τον Νοέμβριο υποδηλώνει ότι η μείωση αυτή μάλλον αποτελεί εξαίρεση — παροδική μείωση και όχι μακροπρόθεσμη πτώση. Ωστόσο, αυτή η προσωρινή οπισθοδρόμηση σε μία κατά τα άλλα θετική τάση επιβεβαιώνει ότι χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες για να αυξηθεί ο αριθμός των μεταφορών ανά μήνα και να διατηρηθεί σταθερός ρυθμός μετεγκαταστάσεων. Επιπλέον, μολονότι η μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων έχει αρχίσει να αυξάνεται, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση μεταφέρονται σε σύντομο διάστημα.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 24.000 άτομα εθνικοτήτων επιλέξιμων για μετεγκατάσταση στην Ελλάδα και περίπου 20.400 άτομα εθνικοτήτων επιλέξιμων για μετεγκατάσταση, τα οποία έφθασαν στην Ιταλία από τον Ιανουάριο του 2016. Εάν οι σχετικές προσπάθειες ενταθούν, θα είναι δυνατόν να μετεγκατασταθούν όλοι όσοι είναι επιλέξιμοι εντός της περιόδου μετεγκατάστασης (μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017).
Με τη συνεχιζόμενη άφιξη μεταναστών στην Ιταλία, ήτοι 29.844 ατόμων από τις 26 Σεπτεμβρίου, καθώς και τη συνεχιζόμενη δυσχερή ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα που φιλοξενεί σήμερα πάνω από 61.700 μετανάστες, η μετεγκατάσταση παραμένει ζωτικής σημασίας για την ανακούφιση της πίεσης που ασκείται στις εν λόγω χώρες. Η Επιτροπή επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς τα κράτη μέλη που δεν έχουν αναλάβει δεσμεύσεις ή δεν έχουν μετεγκαταστήσει κανέναν αιτούντα άσυλο να το πράξουν χωρίς καθυστέρηση.
Επίσης, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη που έχουν ήδη συμμετάσχει στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης να εξακολουθήσουν να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και να προχωρούν στη μετεγκατάσταση σε τακτική βάση και σε συνάρτηση με το ποσοστό που τους αναλογεί, να επιταχύνουν τους χρόνους απόκρισης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης, να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τους λόγους απόρριψης μέσω του ασφαλούς διαύλου που προσφέρει η Europol και να αυξήσουν τη δυναμικότητα υποδοχής που διαθέτουν για να στεγάσουν τους αιτούντες μετεγκατάσταση.
Η Επιτροπή καλεί επίσης την Ελλάδα και την Ιταλία να εξακολουθήσουν να ενισχύουν την ικανότητα διεκπεραίωσης. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή ενθαρρύνει την Ελλάδα να δημιουργήσει τα υπόλοιπα κέντρα μετεγκατάστασης, την δε Ιταλία να υλοποιήσει τις ρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν με την Europol, καθώς και τις πρώτες μεταφορές ασυνόδευτων ανηλίκων για λόγους μετεγκατάστασης.
Επανεγκατάσταση
Η υλοποίηση εξακολουθεί να είναι σε καλό δρόμο στο πλαίσιο του ενωσιακού προγράμματος επανεγκατάστασης του Ιουλίου 2015, δεδομένου ότι περισσότερο από το ήμισυ του συμφωνηθέντος αριθμού των 22.504 ατόμων έχουν επανεγκατασταθεί μέχρι σήμερα. Με βάση τις πληροφορίες που ελήφθησαν από τα συμμετέχοντα κράτη, έως τις 7 Νοεμβρίου 11.852 άτομα είχαν επανεγκατασταθεί, σύμφωνα με το πρόγραμμα επανεγκατάστασης, σε 21 κράτη (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο). Η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Φινλανδία, καθώς και οι συνδεδεμένες χώρες Ελβετία, Λιχτενστάιν και Ισλανδία, έχουν ήδη εκπληρώσει τις δεσμεύσεις τους.
Ο αριθμός των περιπτώσεων επανεγκατάστασης από την Τουρκία βάσει της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, ο οποίος περιλαμβάνεται στον συνολικό αριθμό των επανεγκαταστάσεων, συνέχισε να αυξάνεται, καθώς τα κράτη μέλη προχωρούν στην εξέταση των φακέλων που διαβιβάζονται από την Τουρκία μέσω της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Από τις 4 Απριλίου 2016, 2.217 Σύροι έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων 603 μετά την προηγούμενη έκθεση. Ο ρυθμός της επανεγκατάστασης έχει διατηρηθεί και, εκτός από το Βέλγιο, την Εσθονία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία, επανεγκατάσταση πραγματοποιήθηκε επίσης και στη Νορβηγία. Τα κράτη μέλη οφείλουν να συνεχίσουν να υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά την επανεγκατάσταση, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.
Ιστορικό
Το προσωρινό πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης θεσπίστηκε με δύο αποφάσεις του Συμβουλίου τον Σεπτέμβριο του 2015, στις οποίες τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν για τη μετεγκατάσταση μέχρι και 160.000 ατόμων από την Ιταλία και την Ελλάδα (και κατά περίπτωση από άλλα κράτη μέλη) έως τον Σεπτέμβριο του 2017.
Στις 8 Ιουνίου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επανεγκατάστασης. Ακολούθησε η συμφωνία της 20ής Ιουλίου 2015 μεταξύ των κρατών μελών για την επανεγκατάσταση 22.504 ατόμων τα οποία είχαν σαφώς ανάγκη διεθνούς προστασίας.
Μετά τη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ με την Τουρκία στις 29 Νοεμβρίου 2015, εγκρίθηκε το σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας. Το εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Δεκεμβρίου 2015 είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του προγράμματος, με στόχο τη στήριξη της Τουρκίας για τη διαχείριση των προσφύγων, καθώς και την παροχή νόμιμης και ασφαλούς διόδου για τα άτομα που έχουν πραγματική ανάγκη προστασίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 7ης Μαρτίου 2016 ζήτησε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της μετεγκατάστασης, προκειμένου να βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα. Στα συμπεράσματά του της 20ής και 21ης Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την έκκλησή του για περαιτέρω δράση για την επιτάχυνση της εφαρμογής των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, υπό το πρίσμα της επείγουσας ανάγκης για την παροχή στήριξης προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Η σημερινή έκθεση απαντά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου και στη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του χάρτη πορείας «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν».
Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, της 18ης Μαρτίου 2016, προβλέπει ότι για κάθε Σύρο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, θα γίνεται επανεγκατάσταση ενός Σύρου από την Τουρκία στην ΕΕ. Η αρχή αυτή ισχύει από τις 4 Απριλίου 2016. Προτεραιότητα δίνεται στους μετανάστες που δεν είχαν προηγουμένως εισέλθει ούτε είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στην ΕΕ παράτυπα.
Μετά τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, το Συμβούλιο ενέκρινε στις 29 Σεπτεμβρίου τροποποίηση της 2ης απόφασης του Συμβουλίου για την μετεγκατάσταση, με στόχο τη διάθεση 54.000 θέσεων που δεν είχαν ακόμη κατανεμηθεί από τις 160.000 θέσεις που προβλέπονταν για μετεγκαταστάσεις, για τη νόμιμη εισδοχή Σύρων από την Τουρκία στην ΕΕ.
Η Επιτροπή στις 13 Ιουλίου πρότεινε ένα μόνιμο πλαίσιο επανεγκατάστασης της ΕΕ με στόχο να θεσπιστεί ένα κοινό σύνολο τυποποιημένων διαδικασιών για την επιλογή των υποψηφίων προς επανεγκατάσταση και ένα κοινό καθεστώς προστασίας των προσώπων που επανεγκαταστάθηκαν στην ΕΕ, έτσι ώστε οι ευρωπαϊκές προσπάθειες επανεγκατάστασης να εξορθολογιστούν και να είναι καλύτερα εστιασμένες μελλοντικά.
Η Επιτροπή εξέδωσε στις 16 Μαρτίου 2016 την πρώτη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση. Η δεύτερη, η τρίτη, η τέταρτη, η πέμπτη και η έκτη έκθεση εκδόθηκαν στις 12 Απριλίου, στις 18 Μαΐου, στις 15 Ιουνίου, στις 13 Ιουλίου και στις 28 Σεπτεμβρίου 2016, αντιστοίχως.
