Οι σύγχρονες πολιτικές υγείας μπροστά σε νέες προκλήσεις

Αθανασόπουλος Γιώργος,

Απόφοιτος Κοινωνικής Πολιτικής

Παντείου Πανεπιστημίου

Η Υγεία αποτελεί θέμα που δεν έχει πάψει να εγείρει το ενδιαφέρον τόσο των επιστημόνων και αυτών που ασχολούνται επαγγελματικά με το αντικείμενό της, όσο και των απλών πολιτών που είναι δέκτες των παροχών της. Όπως είναι φυσικό, ο χώρος της υγείας δεν είναι ομοιογενής ούτε σε εθνικό-τοπικό αλλά ούτε και σε ευρωπαϊκό-διεθνές επίπεδο και αυτό γιατί κάθε χώρα, ακόμα και κάθε πόλη μιας χώρας, δεν παρουσιάζει τους ίδιους ρυθμούς κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και, επομένως δεν έχει τις ίδιες ανάγκες.

Οι διάφορες πολιτικές υγείας δεν έχουν καταφέρει έως τώρα να επιλύσουν προβλήματα και να εξαλείψουν επαρκώς τις κοινωνικές ανισότητες εντός του χώρου αυτού. Η αναφορά μου στις πολιτικές υγείας με οδηγεί, προτού μιλήσω για  ο,τιδήποτε έχει σχέση με αυτές, στο να προσεγγίσω σε αρχικό στάδιο όσο το δυνατόν εννοιολογικά ακριβώς τον όρο της πολιτικής υγείας

Ως πολιτική υγείας, λοιπόν, εννοούμε το σύνολο των μέτρων και των αποφάσεων που λαμβάνει κάθε κυβέρνηση για την προώθηση και την ανάπτυξη του τομέα υγείας της χώρας της, με γνώμονα τις ανάγκες του πληθυσμού, τους διαθέσιμους πόρους και τους υπάρχοντες πολιτικούς περιορισμούς.

Παράγοντες που επηρεάζουν το έργο μιας τέτοιου είδους πολιτικής είναι η δομή ή ανάπτυξη της οικονομίας, ο καταμερισμός εργασίας, οι δαπάνες υγείας, η παραοικονομία και οι περιορισμοί από διεθνείς οργανισμούς. Σε όλα αυτά θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την γήρανση του πληθυσμού, την μετανάστευση, την κοινωνική διαστρωμάτωση, καθώς επίσης το φυσικό περιβάλλον, τους τρόπους ζωής, το Σύνταγμα, την γραφειοκρατία και πλειάδα άλλων παραγόντων.

Οι επιβαλλόμενες  πολιτικές προσπαθούν να προσαρμοστούν στα διάφορα συστήματα υγείας των κρατών. Η Αμερική, για παράδειγμα ακολουθεί ένα εντελώς διαφορετικό Σύστημα Περίθαλψης, χαρακτηριζόμενο ως «ιδιωτικό» ή «φιλελεύθερο», όπου οι δυνάμεις της Αγοράς παίζουν καταλυτικό ρόλο στο εσωτερικό του, όσον αφορά στην εξυπηρέτηση των πελατών και στις παροχές του. Δίκτυ ασφαλείας για τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες παρέχεται μέσω του Medicare ή του Medicaid. Αντίθετα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν το μικτό Σύστημα, το οποίο χαρακτηρίζεται από την μία πλευρά από κρατικό παρεμβατισμό και άρα τις αυξημένες δημόσιες δαπάνες, και από την άλλη πλευρά από τις Αγορές σε διάφορους τομείς αυτού.

Με την έλευση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που χρονολογείται από το 2007 έως και σήμερα, κύριο χαρακτηριστικό των περισσότερων αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων κοινωνιών είναι η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των ιατρικών δαπανών, κάτι που έχει στρατηγική σημασία για τις δημόσιες  πολιτικές πλέον.

Σε χώρες που υφίστανται πολιτικές λιτότητας και δέχονται άμεσα τις συνέπειες των Συμφώνων Δημοσιονομικής Προσαρμογής, η κατάσταση στους χώρους υγείας έχει επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό. Η σημαντικότερη εξέλιξη είναι  πως ο ερχομός του νεοφιλελευθερισμού έχει συμβάλει, ώστε η Υγεία να γίνεται όλο και περισσότερο αγαθό για τους «λίγους», παίγνιο εκμετάλλευσης για τους κερδοσκόπους και να εμφανίζει σχεδόν σε όλες τις χώρες ιδιωτικό χαρακτήρα, είτε έχουν ξεπεράσει την οικονομική κρίση και άρα εξέλθει από διαφόρων ειδών Μνημόνια είτε όχι.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως οι σύγχρονες πολιτικές υγείας έχουν αποκτήσει διαφορετικά χαρακτηριστικά, φύση, χαρακτήρα και στόχους. Η εύρεση μιας Παγκόσμιας Πολιτικής Υγείας, αν και γίνονται ύστατες απόπειρες να επιτευχθεί, εντούτοις συναντά μια ποικιλία προβλημάτων και εμποδίων που την αποδυναμώνουν ώστε να καρποφορήσει στους κόλπους της Παγκόσμιας Κοινότητας.