“Αφήνοντας κανέναν πίσω” – Η αναγκαιότητα της Ενταξιακής Ανάπτυξης:
Έκθεση για την Παγκόσμια Κοινωνική Κατάσταση 2016
Κύρια Ευρήματα
• Σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο, ορισμένοι άνθρωποι και ομάδες αντιμετωπίζουν εμπόδια που αποτρέπουν την πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή. Παρά τα φαινόμενα υψηλών ανισοτήτων και κοινωνικού αποκλεισμού, η Ατζέντα του 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη δεσμεύεται να μην “αφήσει κανέναν πίσω”.
• Ο καθορισμός των ανθρώπων που “μένουν πίσω” καθώς και των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι αποκλείονται αποτελούν σημεία-κλειδιά για την εφαρμογή της Ατζέντας 2030. Όμως, η υλοποίηση αυτών των δύο σημείων αποτελεί πρόκληση, καθώς ο κοινωνικός αποκλεισμός έχει πολλές διαστάσεις και η συνάφεια της κάθε διάστασης διαφοροποιείται βάσει του πλαισίου της κάθε χώρας.
• Παρά τους περιορισμούς των δεδομένων, τα υπάρχοντα δεδομένα επιτρέπουν την σημαίνουσα απεικόνιση των κυριότερων διαστάσεων του αποκλεισμού.
• Τα ευρήματα που παρουσιάζονται στην Έκθεση καταδεικνύουν, ειδικότερα, ότι η εθνικότητα, η ηλικία, η αναπηρία και το μεταναστευτικό καθεστώς επηρεάζουν την πρόσβαση σε ευκαιρίες, συμπεριλαμβάνοντας τις υπηρεσίες υγείας και την εκπαίδευση, την απασχόληση, το εισόδημα και τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή και στη ζωή στην κοινότητα. Τα παιδιά με αναπηρίες και όσα ανήκουν σε εθνικές μειονότητες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα εμπόδια πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα, λόγου χάρη, στις αγροτικές περιοχές. Στην αγορά εργασίας, η νεολαία, οι μετανάστες και οι εργαζόμενοι που ανήκουν σε ιθαγενείς πληθυσμιακές ομάδες πολύ συχνά υπο-αμείβονται ή δεν αμείβονται καθόλου για την εργασία τους σε σχέση με εργαζόμενους που ανήκουν σε άλλες ομάδες.
• Αυτές οι μεονεξίες “ενισχύουν” η μία την άλλη. Πιο συγκεκριμένα, το χαμηλότερο επίπεδο υγείας και εκπαίδευσης συμπλέει με τα υψηλότερα επίπεδα φτώχειας και ανεργίας, που παράλληλα συνδυάζεται με τη “σίγαση της φωνής” για ζητήματα πολιτικής ζωής και ζωής στην κοινότητα. Αντίστοιχα, η κατάσταση απασχόλησης επηρεάζει όχι μονάχα το εισόδημα ενός ατόμου αλλά και την συμμετοχή του/ της στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Έτσι, η πρόοδος στο ένα πεδίο, και μόνο, δεν θα είναι επαρκής για τον τερματισμό του κοινωνικού αποκλεισμού.
• Παρόλα αυτά, οι ανισότητες που βασίζονται σε ομάδες δεν είναι ενιαίες μεταξύ των χωρών. Το κατά πόσον η ανάπτυξη “αφήνει πίσω” ορισμένους ανθρώπους βασίζεται στο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών και τοπικών θεσμών, των νορμών, των στάσεων καθώς και των ισχύοντων νόμων και πολιτικών.
• Οι διακριτικές πρακτικές συνεχίζουν να αποτελούν ένα εμπόδιο-κλειδί για την κοινωνική ένταξη. Ενώ πολλές κυβερνήσεις έχουν αποσύρει διακριτικές πολιτικές και νομοθεσίες, η προκατάληψη και οι διακριτικές πρακτικές παραμένουν εκτεταμένες στην καθημερινή ζωή και συνεχίζουν να επηρεάζουν τις ευκαιρίες που έχουν οι άνθρωποι, την αίσθηση δράσης τους καθώς και την συνολική τους ευημερία.
• Οι κοινωνίες δεν μπορούν να θεωρηθούν ενταξιακές εάν η φτώχεια παραμένει εκτεταμένη και οι ευκαιρίες για αξιοπρεπή εργασία εκλείπουν. Αν και ο κόσμος έχει πραγματοποιήσει μεγάλη πρόοδο στη μείωση της εισοδηματικής φτώχειας, πολλοί άνθρωποι παραμένουν ευάλωτοι σε αυτό το φαινόμενο και όσοι διαβιούν υπό τις πλέον ακραίες συνθήκες φτώχειας “μένουν πίσω”. Επιπρόσθετα, η παραγωγική απασχόληση και η αξιοπρεπής εργασία δεν είναι διαθέσιμη για όλους. Η αντιμετώπιση των κενών στην πρόσβαση σε αξιοπρεπή εργασία θα αποτελέσει καθοριστικό βήμα για την προώθηση της “οδού” της ενταξιακής ανάπτυξης.
• Η καθολική προσέγγιση στην κοινωνική πολιτική αποτελεί σημείο-κλειδί για την αντιμετώπιση των υπόρρητων αιτιών του κοινωνικού αποκλεισμού και της κοινωνικής αδικίας. Βοηθά στην εξισορρόπηση των κοινωνικών αδικιών και επεκτείνει τις ανθρώπινες δυνατότητες. Η βασική, καθολική κοινωνική προστασία και η καθολική πρόσβαση σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ειδικότερα, αποτελούν αναγκαία και οικονομικώς προσιτά μέσα για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και της ενίσχυσης του κοινωνικού συμβολαίου.
• Για να μην μείνει κανένας πίσω απαιτείται επίσης οι καθολικές κοινωνικές πολιτικές να συμπληρώνονται από ειδικά ή στοχευμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των διακριτών εμποδίων που αντιμετωπίζουν τα άτομα και οι ομάδες σε υψηλό κίνδυνο αποκλεισμού.
• Για να μην μείνει κανένας πίσω απαιτείται εξίσου και θεσμική αλλαγή. Η διασφάλιση ότι οι θεσμοί είναι ενταξιακοί μπορεί να συνεισφέρει στην μεγαλύτερη ισότητα και στην παροχή προς όλους τους πολίτες τις ευκαιρίες συμμετοχής στη δημόσια ζωή υπό ισότιμους όρους.
• Η αλλαγή των κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών νορμών οι οποίες υποστηρίζουν ή διαιωνίζουν τις σχέσεις εξουσίας και ισχύος και της μειονεξίας που βιώνουν ορισμένες κοινωνικές ομάδες αποτελεί συχνά μια μακρόχρονη διαδικασία, που εξαρτάται από εθνικές και τοπικές συνθήκες. Παρά ταύτα αν υπάρχει πολιτική βούληση, οι κυβερνήσεις μπορούν να επηρεάσουν και να βοηθήσουν στον μετασχηματισμό τους.
Απόδοση/ Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας
un.org
socialpolicy.gr