Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ξανά και ξανά ότι οι εισοδηματικές ανισότητες εντός ενός δεδομένου πληθυσμού οδηγούν σε αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία. Έχει βρεθεί ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ανισότητα των εισοδημάτων σε μια κοινωνία, τόσο πιο πιθανό είναι οι άνθρωποι της να νοσούν από ασθένειες, με εκείνους που πλήττονται περισσότερο να βρίσκονται χαμηλά στην κοινωνικοοικονομική κλίμακα, η κατάσταση υγείας των οποίων είναι σημαντικά χειρότερη σε σύγκριση με όσους βρίσκονται υψηλότερα στην εισοδηματική κλίμακα.
Εισοδηματική ανισότητα και Σωματική Υγεία
Τα αποτελέσματα της παρακάτω έρευνας δείχνουν μια σχέση αιτιότητας μεταξύ του εισοδήματος και της σωματικής υγείας:
Ο καθηγητής Michael Marmot του Τμήματος Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου διηύθυνε δύο σημαντικές μελέτες που αφορούσαν στην σύνδεση της κοινωνικής κατάστασης με την υγεία. Χρησιμοποιώντας το βρετανικό σύστημα δημόσιων υπηρεσιών, ως βασική ερευνώμενη ομάδα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διαβάθμιση της ποιότητας της υγείας στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες δεν είναι απλά θέμα κακής υγείας για τους οικονομικά μειονεκτούντες και καλής υγείας για όλους τους άλλους. Οι μελέτες έδειξαν ότι υπήρχε επίσης μια κοινωνική κατανομή της νόσου, από την κορυφή της κοινωνικοοικονομικής ιεραρχίας προς τα κάτω και τα είδη των ασθενειών με τα οποία οι άνθρωποι θα νοσήσουν άλλαζαν κατά μέσο όρο. Για παράδειγμα, οι χαμηλότερες βαθμίδες της ιεραρχίας είχαν τετραπλάσια αύξηση των καρδιακών παθήσεων με βάση τη θνησιμότητα, σε σύγκριση με τις υψηλότερες βαθμίδες. [1]
Αυτή δεν είναι η μόνη μελέτη που βρήκε μια τέτοια σύνδεση. Αξίζουν να αναφερθούν και οι ακόλουθες:
Μελέτη του 2009, που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Epidemiology με τίτλο “Life-Course Socioeconomic Position and Incidence of Coronary Heart Disease”, διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο ένα άτομο παραμένει μέσα στη φτώχεια, το πιο πιθανό είναι αυτός ή αυτή να αναπτύξει καρδιακές παθήσεις. [2]
Σε μια προηγούμενη μελέτη από τον επιδημιολόγο Δρ. Ralph R. Frerichs, με ιδιαίτερη έμφαση στο κοινωνικοοικονομικό χάσμα στην πόλη του Λος Άντζελες, της Καλιφόρνια, διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό θνησιμότητας από καρδιακή νόσο ήταν 40% υψηλότερο για τους φτωχούς άνδρες από ότι για τους πλουσιότερους. [3]
Δεν είναι όμως μόνο οι καρδιακές ασθένειες που επηρεάζουν κυρίως τα άτομα χαμηλότερης κοινωνικοοικονομικής τάξης. Στην πραγματικότητα, έρευνα δείχνει ότι υπάρχει μια πληθώρα ασθενειών που είναι πιο πιθανό να τους πλήξουν.
Εκτός της καρδιαγγειακής νόσου, ορισμένες μορφές καρκίνου, η χρόνια πνευμονική νόσος, η γαστρεντερική νόσος, ο πόνος στη μέση, η παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, το χαμηλό προσδόκιμο ζωής και πολλά άλλα προβλήματα υγείας, βρέθηκαν να συνδέονται επίσης με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση υπό μια ευρύτερη οπτική, και όχι απλώς ως μοναδιαίοι παράγοντες κινδύνου. [4]
Γιατί όμως οι άνθρωποι των κατώτερων τάξεων διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης αυτών των ασθενειών, σε σύγκριση με εκείνους των ανώτερων τάξεων;
[…] Σαφώς, κακές συνήθειες υγείας εμφανίζονται σε περιβάλλοντα χαμηλότερου εισοδήματος λόγω της έλλειψης κονδυλίων για καλύτερη διατροφή [5], ιατρική φροντίδα [6] και εκπαίδευση [7]. Για παράδειγμα, πολλά από τα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και νάτριο τρόφιμα, παράγοντας υψηλού κινδύνου που οδηγεί σε καρδιακή νόσο, τείνουν να είναι τα πιο φθηνά τρόφιμα που μπορεί να βρει κανείς στα καταστήματα.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς η φτώχεια επηρεάζει αρνητικά την υγεία, ας σκεφτούμε το εξής:
[…] Το κοινωνικοοικονομικό μας μοντέλο παράγει προϊόντα με βάση τις ικανότητες αγοραστικής δύναμης των στοχευμένων δημογραφικών στοιχείων. Η απόφαση για την παραγωγή κακής ποιότητας προϊόντων τροφίμων γίνεται για το συμφέρον του κέρδους και δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα του πλανήτη είναι σχετικά φτωχή, δεν αποτελεί έκπληξη ότι, προκειμένου να ανταποκριθούν στην εν λόγω αγορά, η ποιότητα πρέπει να μειωθεί για να επιτρέψει την ανταγωνιστική αγορά. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια αγορά για κάθε κοινωνική τάξη και φυσικά όσο κατώτερη η τάξη, τόσο χαμηλότερη είναι η ποιότητα. Η πραγματικότητα αυτή είναι ένα παράδειγμα μιας άμεσης σχέσης του κοινωνικού συστήματος με την αιτιότητα για μια τέτοια ασθένεια. Ενώ η εκπαίδευση σχετικά με τη διαφορά μεταξύ της ποιότητας των προϊόντων διατροφής θα μπορούσε να βοηθήσει τη διαδικασία επιλογής ενός φτωχού ατόμου για να τρώει καλύτερα, οι οικονομικοί περιορισμοί που είναι εγγενείς με την κατάστασή του, θα μπορούσαν εύκολα να καταστήσουν την απόφαση δύσκολη, αν όχι αδύνατη, καθώς, και πάλι, τα εμπορεύματα αυτά είναι ακριβότερα κατά μέσο όρο.
Εισοδηματική ανισότητα και Ψυχική Υγεία
Τα παρακάτω ερευνητικά ευρήματα δείχνουν πώς η αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα στη Βρετανία και στις ΗΠΑ έχουν επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων:
- Βρετανική έρευνα που εξέτασε την κατάθλιψη μεταξύ ανθρώπων στην ηλικία των 20 ετών, διαπίστωσε ότι ήταν δύο φορές πιο συχνή το 1970 σε σχέση με το 1958 [8]
- Μια αμερικανική μελέτη περίπου 63.700 φοιτητών κολεγίου διαπίστωσε ότι πέντε φορές περισσότεροι νεαροί ενήλικες εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους από ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1930. [9]
- Μια μελέτη του 2011 που παρουσιάστηκε στο American Psychological Association έδειξε ότι η ψυχική ασθένεια ήταν συχνότερη μεταξύ των φοιτητών κολεγίου από ό, τι ήταν πριν από μια δεκαετία. [10]
- Η ψυχολόγος Jean Twenge του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο εντόπισε 269 σχετικές μελέτες μέτρησης του άγχους στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ του 1952 και του 1993 και η συνολική αξιολόγηση έδειξε μια εντυπωσιακά σαφή ανοδική τάση του άγχους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με ένα συμπέρασμα, για παράδειγμα, ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1980 το μέσο παιδί στην Αμερική είχε περισσότερο άγχος από ότι τα παιδιά που ήταν ψυχικά ασθενείς στη δεκαετία του 1950. [11]
- Μια έκθεση του NCHS (National Center for Health Statistics) του 2011 αποκάλυψε ότι το ποσοστό της χρήσης αντικαταθλιπτικών στην Αμερική μεταξύ των εφήβων και των ενηλίκων (άτομα ηλικίας 12 ετών και άνω) αυξήθηκε κατά σχεδόν 400% μεταξύ των ετών 1988-1994 και 2005-2008. Τα αντικαταθλιπτικά ήταν τα τρίτα πιο κοινά συνταγογραφούμενα φάρμακα που λαμβάνονταν από τους Αμερικανούς για την περίοδο 2005-2008. [12]
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε εδώ ότι, σε αντίθεση με ό, τι πιστεύουν οι περισσότεροι, στατιστικά οι άνθρωποι που ζουν στις αναπτυγμένες χώρες δεν είναι αρκετά πιο ευτυχισμένοι ή πιο υγιείς από τους ανθρώπους που ζουν στις «αναπτυσσόμενες» χώρες, ανεξάρτητα από ότι διαθέτουν περισσότερο υλικό πλούτο. [13]
Όσον αφορά τη διαφορετική γενετική σύνθεση των ανθρώπων που μπορεί να τους οδηγεί στο να αναπτύσσουν κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές διαταραχές, ο Βρετανός κοινωνικός επιδημιολόγος Richard Wilkinson επισημαίνει:
“Αν και τα άτομα με ψυχικές ασθένειες έχουν μερικές φορές αλλαγές στα επίπεδα ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο, κανείς δεν έχει αποδείξει ότι αυτά είναι τα αίτια της κατάθλιψης, παρά αλλαγές που προκαλούνται από την κατάθλιψη … Παρόλο που κάποια γενετική ευπάθεια μπορεί να κρύβεται πίσω από κάποια ψυχική ασθένεια, αυτό δεν μπορεί από μόνo του να εξηγήσει τις τεράστιες αυξήσεις του επιπολασμού της ασθένειας κατά τις τελευταίες δεκαετίες – τα γονίδιά μας δεν μπορούν να αλλάζουν τόσο γρήγορα “[14]
Κοινωνική Κατάσταση και Ψυχική ευεξία
Η έρευνα έχει δείξει κατ ‘επανάληψη ότι η ψυχική μας υγεία μπορεί να επηρεαστεί από την κοινωνική θέση των συγγενών μας. Αλλά δεν είμαστε μόνο εμείς οι άνθρωποι που είμαστε τόσο ευαίσθητοι σχετικά με την κοινωνική κατάσταση – και άλλοι πρωτεύοντες συγγενείς μας είναι.
Μια μελέτη του 2002 σε μακάκους πιθήκους διαπίστωσε ότι εκείνοι που ήταν υποδεέστεροι / σε χαμηλότερη θέση σε μια δεδομένη κοινωνική ιεραρχία είχαν μικρότερη δραστηριότητα της ντοπαμίνης από τους πιθήκους που ήταν κυρίαρχοι και αυτή η σχέση άλλαζε, καθώς διαφορετικές ομάδες ενοποιούνταν. Με άλλα λόγια, δεν είχε τίποτα να κάνει με τη συγκεκριμένη βιολογία τους – μόνο η κοινωνική τους θέση μείωνε ή αύξανε τα επίπεδα της ντοπαμίνης τους. Αυτό είναι αποκαλυπτικό, καθώς τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης στα πρωτεύοντα (συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου) βρίσκονται να έχουν άμεση συσχέτιση με την κατάθλιψη. [15]
———————–
Παραπομπές
1. Whitehall Study I & II, (http://www.ucl.ac.uk/whitehallII/) Also see: Epidemiology of socioeconomic status and health, M. Marmot (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10681885)
2. Life-Course Socioeconomic Position and Incidence of Coronary Heart Disease, American Journal of Epidemiology, April 1, 2009. (http://aje.oxfordjournals.org/content/early/2009/01/29/aje.kwn403)
3. Heart Disease Tied to Poverty, New York Times, 1985 (http://www.nytimes.com/1985/02/24/us/heart-disease-tied-topoverty.html)
4. A qualifier here to note is that this phenomenon relates more so to relatively wealthy societies in general than it does to inherently poverty stricken societies.
5. Quote from the study Can Low-Income Americans Afford a Healthy Diet?: “Many nutritional professionals believe that all Americans, regardless of income, have access to a nutritious diet of whole grains, lean meats, and fresh vegetables and fruit. In reality, food prices pose a significant barrier for many consumers who are trying to balance good nutrition with affordability.” (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2847733/)
6. Reference: Medical costs push millions of people into poverty across the globe, WHO (http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2005/pr65/en/index.html)
7. Reference: Education Gap Grows Between Rich and Poor, Studies Say, New York Times, 2012 (http://www.nytimes.com/2012/02/10/education/education-gap-growsbetween-rich-and-poor-studies-show.html?pagewanted=all)
8. Time Trends in child and adolescent mental health, Maughan, Collishaw, Goodman & Pickles, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2004
9. Sourcing the Anxiety Disorders Association of America, this article is a recommend summation: http://www.msnbc.msn.com/id/39335628/ns/health-mental_health/t/whyare-anxiety-disorders-among-women-rise/#.UI9PRoUpzZg
10. Depression On The Rise In College Students, NPR, 2011 (http://www.npr.org/2011/01/17/132934543/depression-on-the-rise-incollege-students)
11. The age of anxiety? Birth cohort change in anxiety and neuroticism, J.M. Twenge, Journal of Personality and Social Psychology, 2007
12. Antidepressant Use in Persons Aged 12 and Over: United States, 2005– 2008, Laura A. Pratt, NCHS, Oct 2011
13. Reference: The Dramatic Rise of Anxiety and Depression in Children and Adolescents, Peter Gray, 2012
14. The Spirit Level by Richard Wilkinson and Kate Pickett, Penguin, March 2009, p.65
15. Social dominance in monkeys: dopamine D2 receptors and cocaine self-administration, Morgan & Grant, Nature Neuroscience, 2002 5(2): p.169-74
Πηγή: theunboundedspirit.com
Μετάφραση/Απόδοση: Ελένη Τομπέα
socialpolicy.gr
