Απόδοση/ Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας
Η έλλειψη στέγης βρίσκεται σε αύξηση στην Ευρώπη, φθάνοντας σε αρνητικά επίπεδα-ρεκόρ σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Οι άστεγοι άνθρωποι έχουν μείνει στο περιθώριο εντός ενός πλαισίου του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού προγράμματος που “περηφανεύεται” ότι δεν “αφήνει κανέναν πίσω”. Οι άνθρωποι που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας τίθενται σε εξαιρετική πίεση από την στεγαστική αγορά. Ολοένα και περισσότερο περιθωριοποιούνται από μία ιδιωτική αγορά ενοικίασης κατοικιών που τροφοδοτείται από την συστηματική έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγασης – η οικονομική ασφάλεια και ευημερία τους τίθεται σε κίνδυνο από τις στεγαστικές δαπάνες οι οποίες καταλαμβάνουν ένα ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο του προϋπολογισμού τους.
Οι πλέον ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού αγνοούνται δίχως να έχουν κανένα πεδίο διαφυγής. Ένας σημαντικός αριθμός νέων ανθρώπων εγκαταλείπεται, οικογένειες αποσταθεροποιούνται, και οι μετανάστες στιγματίζονται. Ο αριθμός των εξώσεων εκτοξεύθηκε σε ορισμένες χώρες ως αποτέλεσμα της κρίσης των στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου του έτους 2008 (subprime crisis).
Η έξωση αποτελεί δίχως άλλο ένα εξαιρετικά τραυματικό γεγονός αλλά συχνά δικαιολογείται από τους νομικούς εμπειρογνώμονες και τους ιδιοκτήτες ακινήτων ως ένα “αναγκαίο κακό”. Η δραματική κατάσταση στην Ελλάδα καταδεικνύει την πλέον βίαιη πλευρά της συνεχιζόμενης κρίσης. Το 2017 σηματοδοτεί την έβδομη χρονιά από την στιγμή σύναψης του πρώτου Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ της Τρόικα και της Ελλάδας, χρονικό σημείο που σηματοδότησε την υιοθέτηση μίας σειράς μέτρων λιτότητας. Ο κοινωνικός αντίκτυπος, αυτών, και άλλων μέτρων αναδεικνύεται μέσω της συγκεκριμένης έκθεσης.
Όπως διαφαίνεται και από τα ανωτέρω, σημαντικό βήμα είναι η εστίαση όχι μονάχα στην έλλειψη στέγης αλλά και στις συνθήκες στέγασης και στον στεγαστικό αποκλεισμό υπό ολιστικότερη προσέγγιση. Έτσι, για την περίπτωση της Ελλάδας μπορούμε να παρατηρήσουμε πως:
Προφίλ Έλλειψης Στέγης στην Ελλάδα
I) Κόστη Στέγασης
Ανησυχητικά ποσοστά υπερχρέωσης από κόστη στέγασης, τα υψηλότερα στην Ευρώπη:
>> 42% επί του συνολικού πληθυσμού
>> και 95% (+28 ποσοστιαίες μονάδες από το 2009) μεταξύ των φτωχών νοικοκυριών.
— Στην Ελλάδα, σχεδόν όλα τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούν περισσότερο από το 40% του εισοδήματός τους για την στέγαση.
— Πολύ υψηλός είναι και ο αριθμός των νοικοκυριών με ανεξόφλητες οφειλές σε ενοίκια και στεγαστικά δάνεια: 14,6% επί του συνολικού πληθυσμού και 27,1% επί των φτωχών νοικοκυριών.
II) Ακατάλληλες συνθήκες στέγης – Ελλάδα
Άνθρωποι που ζούν υπό συνθήκες συνωστισμού:
27,4% επί του συνολικού πληθυσμού.
Η δυσκολία στη διατήρηση επαρκούς θέρμανσης των οικιών έχει αυξηθεί σημαντικά από το 2009, για ολόκληρο τον πληθυσμό (+17,2 ποσοστιαίες μονάδες)
11,9% των νέων ανθρώπων (ηλικίας 20-24 ετών) ζουν υπό συνθήκες σοβαρής στεγαστικής αποστέρησης, συγκριτικά με το 6% του συνολικού πληθυσμού.
52,1% των νέων ανθρώπων (20-24 ετών) διαβιούν υπό συνθήκες συνωστισμού, ποσοστό διπλάσιο από τον υπόλοιπο πληθυσμό.
> Αύξηση του φαινομένου της έλλειψης στέγης
Η έκθεση αποτελεί μία ευκαιρία προειδοποίησης. Σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση στον αριθμό των άστεγων ανθρώπων παρατηρείται τόσο βραχυχρόνια όσο και μακροχρόνια. Και αυτό το στοιχείο υφίσταται παρότι η συλλογή δεδομένων πολύ συχνά θεωρείται ελλιπής και πραγματοποιούμενη από επαγγελματίες του τομέα. Στην Γαλλία, ο αριθμός των άστεγων ανθρώπων έχει αυξηθεί κατά 50% μεταξύ 2001 και του 2012, σύμφωνα με το INSEE (Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικών και Οικονομικών Μελετών της Γαλλίας). Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας, παρότι μεροληπτική, δείχνει μία αύξηση κατά 6% στους άστεγους ανθρώπους μεταξύ του 2011 και του 2014. Στη Δανία, ο αριθμός των άστεγων ανθρώπων μετράται πιο ολοκληρωμένα με ευρύτερο ορισμό της έλλειψης στέγης, και ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 23% μεταξύ του 2009 και του 2015, σύμφωνα με το Δανικό Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. Στην Ολλανδία, όπου ο ορισμός περιλαμβάνει μία πλειάδα καταστάσεων στεγαστικής αποστέρησης και αποκλεισμού, ο αριθμός των άστεγων ανθρώπων αυξήθηκε κατά 24% μεταξύ του 2013 και του 2016.
* Μεθοδολογική υποσημείωση: Οι δείκτες/ ποσοστά έλλειψης στέγης των χωρών δεν πληρούν κριτήρια συγκρισιμότητας. Διαφέρουν σε πολλά πεδία (πηγές, μεθοδολογία μέτρησης κ.ο.κ.).
**Από το 2015, η FEANTSA και το Ίδρυμα Abbe Pierre (Fondation Abbé Pierre) δημοσιεύουν ετήσια Επισκόπηση για τον Στεγαστικό Αποκλεισμό στην Ευρώπη. Οι ετήσιες αυτές εκθέσεις εξετάζουν τα πρόσφατα δεδομένα μέσω Eurostat (έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης – EU – SILC) και αξιολογούν την ικανότητα των χωρών της Ε.Ε. να στεγάσουν με επάρκεια τους πληθυσμούς τους.
Full Report: English and French
feantsa.org
socialpolicy.gr
