Για να καλλιεργήσουμε την αυτοεκτίμηση τη δική μας και των παιδιών χρειάζονται κάποιες συνθήκες.
Πρώτα από όλα χρειάζεται παραδοχή της μοναδικότητάς της δικής μας και του κάθε ανθρώπου. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε κάποιες ομοιότητες και παράλληλα κάποια στοιχεία που μας κάνουν μοναδικούς. Δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να συναντήσουμε ακριβώς τον ίδιο άνθρωπο. Και βέβαια αυτό σημαίνει ότι είναι αδύνατο και καταστροφικό ένας γονιός να επιμένει να θέλει να διαπλάσει το παιδί του σύμφωνα με το πρότυπο που φαντάζεται δίχως να υπολογίζει τα ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού του. Ο ρόλος του χρειάζεται να επικεντρώνεται κυρίως στο να διευκολύνει το παιδί ώστε να μπορέσει να ξεδιπλώσει το δυναμικό του και να ανακαλύψει τον εαυτό του. Η παραδοχή της μοναδικότητάς των ανθρώπων μας γλιτώνει από τη σύγκριση. Η σύγκριση αποτελεί ένα σίγουρο τρόπο για να αποθαρρύνουμε έναν άνθρωπο. Οδηγεί σχεδόν πάντα στη έλλειψη αυτοσεβασμού μιας και καταργεί την παραδοχή του εαυτού έτσι όπως αυτός είναι.
Μια ακόμη ικανότητα που χρειάζεται να αναπτύξουμε για εμάς και τους άλλους είναι η ενθάρρυνση. Για να ενθαρρύνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους χρειάζεται να αναγνωρίζουμε και να στρέφουμε την προσοχή μας στα θετικά σημεία. Αντιθέτως δίνοντας έμφαση στα αρνητικά τείνουμε να τα ενισχύουμε. Ειδικά στα παιδιά τα οποία τείνουν να πιστεύουν ό,τι τους λένε οι μεγάλοι. Ωστόσο, αποφεύγουμε τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς και τις «ταμπέλες» που συχνά λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
Δείχνουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες και να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας ως υπεύθυνου για τη διαμόρφωση της ζωής μας. Η αναγνώριση της ευθύνης του ανθρώπου για τα συναισθήματά, τις πεποιθήσεις και τις πράξεις του τον καθιστά αυτόνομο, γεμάτο δύναμη και θάρρος να επιλέγει και να διαχειρίζεται τη ζωή του. Είναι σημαντικό να θέτουμε πραγματοποιήσιμους και ρεαλιστικούς στόχους και να αναγνωρίζουμε την προσπάθεια ή τη βελτίωση όσο μικρή και αν είναι ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα.
Η επιδίωξη της τελειότητας είναι σίγουρος δρόμος προς την αποθάρρυνση. Είναι χρήσιμο να αντιμετωπίζουμε τα λάθη ως ευκαιρίες για μάθηση και όχι για τιμωρία και επίκριση. Χρειάζεται να αποφεύγουμε να ταυτιζόμαστε με τα λάθη μας. Η αξία της ύπαρξής μας δεν εξαρτάται από τα λάθη που κάνουμε.
Παρατηρούμε τις φράσεις που χρησιμοποιούμε και αποκτάμε επίγνωση του πώς αποθαρρύνουμε και αποδυναμώνουμε εμάς και τους άλλους. Όταν λέμε «δεν μπορώ..» γινόμαστε αδύναμοι, όταν λέμε «πρέπει να…» γινόμαστε υποταγμένοι, όταν λέμε «χρειάζομαι…» γινόμαστε ημιτελείς και αβοήθητοι. Αλλάζουμε τις παραπάνω φράσεις με «θα ήθελα…» και «επιλέγω…». Με αυτόν τον τρόπο μετακινούμαστε από μια στάση παθητικότητας, ανικανότητας και ανημπόριας σε μια στάση ενεργητικότητας, υπευθυνότητας και εσωτερικής πίστης στις ικανότητές μας.
Τέλος, είναι σημαντικό να κάνουμε μια αναφορά στη διάκριση του επαίνου και της ενθάρρυνσης. Ο έπαινος αφορά ένα εξωτερικό κίνητρο. Αναφέρεται στο αποτέλεσμα, στο στόχο, σε μια επιτυχή έκβαση. Η ενθάρρυνση αποτελεί εσωτερικό κίνητρο και αφορά την προσπάθεια και τη βελτίωση. Δίνεται ελεύθερα στον άνθρωπο ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Ενισχύει την προσωπική αξία και ενεργοποιεί τις εσωτερικές δυνάμεις και ικανότητες που έχει ο κάθε άνθρωπος. Η πράξη της ενθάρρυνσης δείχνει εμπιστοσύνη.
Από την Ανδριανή Σκλιάμη, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας
Πρώην εθελόντρια στη Γραμμή 115 25 του «Μαζί για το παιδί»
