Η εξάρτηση από ουσίες «αγκάθι» στη στέγαση των αστέγων και το ζήτημα των χώρων ιατρικώς εποπτευόμενης χρήσης

Γιατί τελικά οι άστεγοι δεν πηγαίνουν σε κοινωνικές δομές; Το ερώτημα αυτό κυριάρχησε στην ημερίδα που διοργάνωσε ο δήμος Αθηναίων για τους άστεγους και την εξάρτηση από ουσίες.

Η απάντηση δεν είναι απλή αλλά οι απόψεις της πλειονότητας των συμμετεχόντων συνέκλιναν στο γεγονός ότι σε ποσοστό άνω του 50% οι άστεγοι δηλώνουν εξαρτημένοι από κάποια ουσία, ενώ ο συνδυασμός νομοθετικού πλαισίου και διαχείρισης στην πράξη έχει τόσο μεγάλα κενά, που ουσιαστικά δεν επιτρέπει τη φιλοξενία τους σε κάποια δομή.

«Είναι δυνατόν να βλέπουμε ανθρώπους να τρυπιούνται στο δρόμο και να μην συζητάμε το θέμα της εποπτευμένης χρήσης;» τόνισε στην ομιλία του ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης. Λίγο πριν, από το βήμα της ημερίδας, η Ineke Baas από τους Γιατρούς του Κόσμου Ολλανδίας, μεταφέροντας το Ολλανδικό παράδειγμα, είχε τονίσει ότι η δημόσια χρήση ναρκωτικών στη χώρα της έχει εξαλειφθεί, λόγω της λειτουργίας χώρων εποπτευόμενης χρήσης, εντός των δομών στέγασης. «Σε αυτό ήταν προϋπόθεση η συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων φορέων υγείας με την Αστυνομία» υπογράμμισε η κυρία Baas.

«Πραγματικά είναι ντροπή οι άνθρωποι να κοιμούνται  στο δρόμο. Όμως τους ανθρώπους αυτούς δεν μπορείς με το ζόρι να τους σηκώσεις χωρίς τουλάχιστον να έχεις διασφαλίσει τις αναγκαίες συνθήκες» είπε επίσης στην ομιλία του ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, προσθέτοντας ότι «κάποια στιγμή πρέπει και να προχωρήσουμε σε πράξεις και να πειραματιστούμε». Και ο δήμαρχος Αθηναίων διαμήνυσε: «Αν η κεντρική διοίκηση δεν μπορεί να το κάνει, ας αποκεντρώσει την αρμοδιότητα στους ΟΤΑ και ας κρατήσει το σχεδιασμό».

Την ανάγκη διασύνδεσης μεταξύ των θεραπευτικών προγραμμάτων τόνισε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Βασίλης Γκιτάκος, προσθέτοντας ότι η λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης, αν υπάρξει, είναι σημαντικό να λάβει μορφή δομής στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.

Την έμφαση στις επιτόπιες παρεμβάσεις (streetwork) υπογράμμισε ανέφερε ο Πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Ευάγγελος Καφετζόπουλος προκειμένου να ανακουφιστεί το κέντρο της πόλης από τα προβλήματα της συνάθροισης των αστέγων και των χρηστών σε συγκεκριμένα σημεία.

Στην ανάγκη λειτουργίας χώρων εποπτευόμενης χρήσης ουσιών αναφέρθηκε η καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μένη Μαλλιώρη. Εξήγησε ότι απαιτείται τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας.

Στη σημασία κοινών πρωτοβουλιών από τον δήμο Αθηναίων, την περιφέρεια Αττικής, το ΚΕΘΕΑ και τον ΟΚΑΝΑ αναφέρθηκε η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών Ερμίνα Κυπριανίδου.  Πρόσθεσε ότι το project έχει εκπονηθεί για περιοχές του δήμου Αθηναίων με στόχο την προάσπιση της υγείας και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων που στοχεύουν στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών του πληθυσμού.

Η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας Μαρία Στρατηγάκη επισήμανε ότι το πρόβλημα του συνδυασμού έλλειψης στέγης και της εξάρτησης από τις ναρκωτικές ουσίες δεν μπορεί να λυθεί μόνο από έναν φορέα.

Η πρόεδρος του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων Ελένη Κατσούλη σημείωσε ότι πρέπει να δοθεί βάρος στην πρόληψη προκειμένου να αποφευχθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και η περαιτέρω περιθωριοποίηση αυτών των ανθρώπων.

Την άρνησή τους να στεγαστούν, σε ένα μεγάλο ποσοστό, παρουσίασε σε έρευνα για τους άστεγους και τους εξαρτημένους η streetworker του ΚΥΑΔΑ Χαρά Μουρτέζου.  Επιπλέον,   τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το 30% θέλει να στεγαστεί σε Ξενώνα, οι περισσότεροι βρίσκονται στο Εμπορικό Τρίγωνο, το 85% είναι άντρες, ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι τα 45 έτη, ενώ το 62% είναι Έλληνες. Ακόμα, η κ.Μουρτέζου τόνισε ότι η έρευνα έδειξε ότι το 70% των ανθρώπων έμειναν άστεγοι τα τελευταία πέντε χρόνια.

Την πρωτοφανή αύξηση της στεγαστικής επιβάρυνσης στα νοικοκυριά επεσήμανε ο  Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Βασίλης Αράπογλου. Ο κ.Αράπογλου πρόσθεσε ότι η ιδιαιτερότητα του δήμου Αθηναίων είναι ότι συγκεντρώνει περισσότερο από άλλους δήμους όλη την ποικιλία των μορφών έλλειψης στέγης.

Ο μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Νίκος Κουραχάνης αναφέρθηκε στη σημασία του προγράμματος του δήμου Αθηναίων για την Κοινωνική Κατοικία, καθώς και στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος στέγασης και επανένταξης.

Το θέμα των αστέγων πρέπει να παραμένει ψηλά στην ατζέντα και να πιέζει προς πάσα κατεύθυνση ανέφερε ως στόχο ο πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου για το Δικαίωμα στη Στέγη και στην Κατοικία Σπύρος Ψύχας. Ανέφερε ως παράδειγμα την Κοπεγχάγη στην οποία οι άστεγοι τα τελευταία οχτώ χρόνια έχουν αυξηθεί κατά 75%.

Η εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης των ανθρώπων που φιλοξενούνται στις δομές τους επεσήμανε ως στόχο ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Περικλής Τζιάρας, εξηγώντας ότι περιλαμβάνει μια σταθερή κατοικία με τους πόρους του ίδιου του ατόμου που προκύπτουν από την εργασία του ή με την υποστήριξη προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής.

Σε μήνυμά του ο πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ ανέφερε το σημαντικό ποσοστό των άστεγων χρηστών που είναι θετικοί στον ιό HIV καθώς και ποσοστό αδιάγνωστων οροθετικών, προσθέτοντας ότι το Κέντρο υιοθετεί ένα πρόγραμμα ανώνυμου ελέγχου των ανθρώπων που ζουν στο δρόμο.