Stephanie Schmit, Olivia Golden, and William Beardslee
Μετάφραση/ Απόδοση: Ντούνης Ανδρέας
Η μητρική κατάθλιψη αποτελεί ένα μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας το οποίο παρεμποδίζει την ικανότητα βοήθειας ενός γονέα για την ανάπτυξη του παιδιού του και περιορίζει τις προσπάθειες για την έξοδο τους από τη φτώχεια. Στη συγκεκριμένη σύντομη παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί μία ανασκόπηση των αιτιών για τις οποίες οι υποστηρικτές της παρέμβασης σε πρώιμο παιδικό στάδιο για την καταπολέμηση της φτώχειας θα πρέπει να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα και να δημιουργούν διόδους για την διαφυγή από τη φτώχεια και για τις δύο γενιές.
Η κατάθλιψη εμφανίζει αυξημένο επιπολασμό μεταξύ των φτωχών μητέρων και των μητέρων με χαμηλό εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων των μητέρων με μικρά παιδιά. Ένα στα εννέα φτωχά βρέφη ζει με μία μητέρα που πάσχει από μείζονα κατάθλιψη [τα στοιχεία της παρουσίασης αφορούν τις Η.Π.Α.] και περισσότερα από τα μισά βρέφη ζουν με μητέρα που βιώνει σε ορισμένο βαθμό συμπτώματα κατάθλιψης [1].
Ενώ η κατάθλιψη είναι σε μεγάλο ποσοστό θεραπεύσιμη [2] πολλές μητέρες χαμηλού-εισοδήματος δεν λαμβάνουν θεραπεία — ακόμη και για περιπτώσεις μείζονος κατάθλιψης. Πράγματι, αναλογία μεγαλύτερη του ενός τρίτου των μητέρων με χαμηλό εισόδημα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή δεν λαμβάνουν καμία θεραπεία [3].
Δυστυχώς, η μητρική κατάθλιψη δίχως θεραπευτική παρέμβαση είναι επιζήμια για τα παιδιά, και ειδικότερα για τα μικρά παιδιά, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια και τη γνωσιακή και συμπεριφορική τους ανάπτυξη. Παρόλα αυτά, υπάρχουν σημαντικά ευρήματα που υποδεικνύουν πώς συνδυασμό με την ενίσχυση της ευημερίας των μητέρων, οι σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις στο προνοιακό σύστημα των Η.Π.Α. μπορούν να ενισχύσουν την συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη και τις μαθησιακές διαδικασίες των παιδιών – βοηθώντας τις οικογένειες σε ολόκληρη την χώρα να ξεφύγουν από την κατάσταση της φτώχειας.
Η θεραπεία της μητρικής κατάθλιψης βοηθά τα παιδιά να ξεφύγουν από τη φτώχεια
Ισχυρά και συνεπή ευρήματα καταδεικνύουν πώς η μητρική κατάθλιψη δίχως θεραπεία θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη των μικρών παιδιών, συμπεριλαμβανομένων κινδύνων στο μαθησιακό επίπεδο, στο επίπεδο της σχολικής επιτυχίας, και της επιτυχίας στο ενήλικο στάδιο της ζωής. Οι επιδράσεις μπορεί να είναι διά βίου, συμπεριλαμβανομένων «συνεχιζόμενων επιδράσεων στην αρχιτεκτονική του παιδικού εγκεφάλου και επίμονων διαταράξεων στα επίπεδα απόκρισης στο stress» [4]
Μία αναλυτική ανασκόπηση αυτής της έρευνας από το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών {National Research Council} και το Institute of Medicine είχε ως εύρημα πώς η μητρική κατάθλιψη θέτει σε κίνδυνο την γνωσιακή, κοινωνικο-συναισθηματική και συμπεριφορική ανάπτυξη των μικρών παιδιών, καθώς και των μαθησιακών επιτευγμάτων και της σωματικής και ψυχικής τους υγείας σε μακρο-πρόθεσμο επίπεδο [5]
Η θεραπεία της μητρικής κατάθλιψης είναι κρίσιμη για τη βελτίωση των γονεϊκών ικανοτήτων και την επαναφορά της αναπτυξιακής «τροχιάς» των παιδιών για τη σχολική και ενήλικη επιτυχία τους, συμπεριλαμβανομένης της διαφυγής από τη φτώχεια. Υφίστανται ισχυρά ευρήματα πώς μία πλειάδα ασφαλών και αποτελεσματικών μεθόδων υφίστανται για την θεραπεία των ενηλίκων που πάσχουν από κατάθλιψη, συμπεριλαμβανομένης της φαρμακευτικής αγωγής, της ψυχοθεραπείας, και των θεραπειών γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης [6].
Tόσο η φαρμακευτική αγωγή όσο και οι γνωσιακές-συμπεριφοριστικές θεραπείες, με πρόσθετα μέτρα όπως η υποστήριξη για την παιδική φροντίδα, έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικές για φτωχές γυναίκες μειονοτικών ομάδων.[7] Για ορισμένες μητέρες, η θεραπεία της κατάθλιψης στο επίπεδο της ύφεσης {των συμπτωμάτων και της πάθησης} μπορεί να επαρκεί για την ενδυνάμωση των γονεϊκών ικανοτήτων και την βελτίωση των αποτελεσμάτων των παιδιών [8]
Άλλοι γονείς μπορεί να χρειάζονται επιπρόσθετη στήριξη, όπως την άμεση γονεϊκή παρέμβαση (direct parenting intervention).[9] Ο προσανατολισμός της θεραπείας για την βοήθεια των μητέρων και των πατέρων ώστε να είναι αποτελεσματικοί γονείς είναι θεμελιώδης. Τα παιδιά μπορούν να επιδείξουν σημαντικές βελτιώσεις σε μία πλειάδα αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μετρήσεων ανάπτυξης και λειτουργικότητας, συμπεριφορικών προβλημάτων, και προβλημάτων ψυχικής υγείας, έπειτα από την επιτυχημένη θεραπεία των μητέρων [10]. Η αποτελεσματική θεραπεία των γονέων δρα προληπτικά για τα παιδιά.
Ο συνδυασμός της θεραπείας της κατάθλιψης με τα προγράμματα υποστήριξης των γονεϊκών ικανοτήτων όπως οι επισκέψεις κατ’ οίκον [home visiting] και το πρόγραμμα Early Head Start αποτελούν μέσα για την προώθηση της τροχιάς της παιδικής ανάπτυξης οδηγώντας στην επιτυχία στο σχολείο και περαιτέρω. Δίχως επιπρόσθετη θεραπεία για την κατάθλιψη, τα προγράμματα γονεϊκής υποστήριξης, συχνά αναφέρουν δυσκολίες στην βοήθεια των μητέρων με κατάθλιψη, καθιστώντας δύσκολη την ενεργό συμμετοχή τους [11]
Σε μία μελέτη που «συμπλήρωνε» τη θεραπεία με τακτικές επισκέψεις κατ’ οίκον για μητέρες με μείζων καταθλιπτική διαταραχή, το 70% όσων έλαβαν θεραπεία ανέκαμψαν, συγκριτικά με το 30% για όσες δέχονταν μόνο επισκέψεις κατ’ οίκον [12]
Το πρόγραμμα Early Head Start επέδειξε θετικά αποτελέσματα για μικρά παιδιά με μητέρες που έπασχαν από κατάθλιψη, αλλά η «πρόσθεση» της θεραπείας για την κατάθλιψη ενίσχυε τα θετικά αποτελέσματα μέσω της βελτίωσης των γονεϊκών ικανοτήτων. [13]
Η θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να βοηθήσει τις μητέρες να ξεφύγουν από τη φτώχεια
Η κατάθλιψη επηρεάζει τη δυνατότητα των μητέρων να ξεφεύγουν από την φτώχεια καθώς παρεμποδίζει τόσο την ένταξη σε σταθερή απασχόληση όσο και τη συμμετοχή τους σε πιθανώς βοηθητικές υπηρεσίες. Για τον γενικό πληθυσμό, η κατάθλιψη αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα για: δυσκολία ανεύρεσης και διατήρησης εργασίας και μεγαλύτερες επαγγελματικές δυσχέρειες βραχυπρόθεσμα – χαμηλότερο εισόδημα και μεγαλύτερη ανεργία μακροπρόθεσμα – όπως και αυξημένους δείκτες απουσιών και μειωμένη παραγωγικότητα μεταξύ όσων έχουν εργασία [14].
Ταυτόχρονα, η κατάθλιψη μπορεί να αποκόψει την ικανότητα των φτωχών μητέρων να αποκομίζουν τα οφέλη των υπηρεσιών και των παρεμβάσεων που τις βοηθούν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην κατάρτιση, και τη διασφάλιση απασχόλησης. Για παράδειγμα, οι μητέρες που δεν έπασχαν από κατάθλιψη και που συμμετείχαν στο πρόγραμμα Early Head Start (που παρασχέθηκε δίχως επιπρόσθετη ψυχο-θεραπεία) αύξησαν την συμμετοχή τους σε εκπαίδευση, εργασιακή κατάρτιση, και απασχόληση – ενώ οι γυναίκες που έπασχαν από κατάθλιψη δεν το έπραξαν. [15] Οι συντελεστές ενός προγράμματος που υλοποιήθηκε στο Σικάγο και που στόχευε σε πολύ φτωχές οικογένειες σε καθεστώς κοινωνικής στέγης υπερτόνισαν ένα σχετικό συμπέρασμα από την εμπειρία τους: τα προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν είχαν θεραπευθεί ήταν τόσο ζημιογόνα για την επιτυχία της παρεχόμενης υπηρεσίας ώστε στο πρόγραμμα εντάχθηκε και ψυχίατρος, που δεν αποτέλεσε μέρος του αρχικού σχεδιασμού. [16]
Η θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να βελτιώσει την παραγωγικότητα της εργασίας και να μειώσει τους δείκτες απουσιών. [17] Ειδικότερα για τις φτωχές μητέρες, η θεραπεία σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες απασχόλησης μπορούν να τις βοηθήσουν να λάβουν υψηλότερους μισθούς, σύμφωνα με αρκετά τεκμηριωμένα πειράματα/ μελέτες. [18].
Ο αντίκτυπος της κατάθλιψης στις πολύ φτωχές μητέρες και στα μικρά παιδιά τους.
Οι μητέρες μικρών παιδιών σε κατάσταση φτώχειας και ακραίας φτώχειας επηρεάζονται ιδιαίτερα από την κατάθλιψη. Οι δείκτες κατάθλιψης για τις μητέρες μικρών παιδιών ανέρχονται καθώς κατέρχεται το εισόδημα. [19]. Περίπου ένα στα εννέα φτωχά βρέφη έχει μητέρα που πάσχει από μείζονα κατάθλιψη και περισσότερα από τα μισά έχουν μητέρα που βιώνει σε ορισμένο βαθμό κάποια συμπτώματα κατάθλιψης. [20].
Οι άστεγες μητέρες βιώνουν επίσης δυσανάλογα υψηλούς δείκτες κατάθλιψης που συχνά διαπλέκονται αρνητικά και με τις καταστάσεις που βιώνουν και την μεγάλη πιθανότητα φτώχειας τους. [21].
Μεταξύ των μητέρων που πάσχουν από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, οι επιδράσεις στην καθημερινή λειτουργικότητα είναι μεγαλύτερες για τις μητέρες με χαμηλό εισόδημα από ότι για τις μητέρες με υψηλό εισόδημα (70 τοις εκατό εν συγκρίσει με το 54% σοβαρές ή πολύ σοβαρές). [22].
Για τις οικογένειες που βιώνουν ακραία φτώχεια, οι επιπρόσθετες αποδείξεις του υψηλού αριθμού περιστατικών κατάθλιψης απορρέει από μελέτες «αποσυνδεδεμένων» μητέρων – όσων δεν απασχολούνται ούτε λαμβάνουν προνοιακή στήριξη – καθώς και μητέρες από την μελέτη Ευάλωτων Οικογενειών (Fragile Families), η οποία επικεντρώνεται σε περιοχές υψηλής φτώχειας, καθώς και μητέρες που συμμετέχουν σε προγράμματα για οικογένειες υψηλού κινδύνου. Οι αποσυνδεδεμένες μητέρες βιώνουν βαθειά φτώχεια, με μέσο όρο εισοδήματος λίγο πάνω από 9.000 δολάρια σε επίπεδο νοικοκυριού για όλα τα μέλη της οικογένειας το 2002 – επιδεικνύουν αυξημένα επίπεδα μητρικής κατάθλιψης ακόμη και σε σύγκριση με άλλες ομάδες φτωχών όπως οι πρώην λήπτριες επιδοματικής στήριξης TANF. [23]
Μεταξύ των μητέρων που συμμετείχαν στην έρευνα Ευάλωτων Οικογενειών, με δείγμα νέων και κατά κύριο λόγο ανύπαντρων γονέων από νοσοκομεία σε 20 πόλεις των Η.Π.Α., περίπου 1 στις 5 μητέρες βίωναν κατάθλιψη σε κάθε ένα χρονικό σημείο της έρευνας (ηλικίες τέκνων 3,5,7 και 9 ετών) και σχεδόν 4 στις 10 τουλάχιστον μία φορά σε αυτή τη χρονική περίοδο. Οι δείκτες αυτοί ήταν κατά πολύ υψηλότεροι από αυτούς για τον γενικό πληθυσμό. [24]. Πραγματοποιώντας ανασκόπηση μελετών πολλών προγραμμάτων κατ’ οίκον επισκέψεων που στόχευαν σε φτωχές μητέρες υψηλού κινδύνου με μικρά παιδιά, ο Ammerman [25] βρίσκει πώς “κάθε μία από τις μελέτες είχε ως εύρημα υψηλά επίπεδα συμπτωμάτων μητρικής κατάθλιψης (από 28,5 τοις εκατό έως 61 τοις εκατό), που υπερέβη τα κλινικά άκρα/όρια κατά το χρονικό σημείο ένταξης στο πρόγραμμα’’.
Η αναμόρφωση των πολιτικών συστημάτων και των υπηρεσιών για την ενίσχυση των μητέρων και των παιδιών σε κατάσταση βαθιάς φτώχειας
Μέσω της αναμόρφωσης/ μεταρρύθμισης των ομοσπονδιακών και πολιτειακών πολιτικών και των συστημάτων παροχής υπηρεσιών, τα κυριότερα εμπόδια τα οποία έχουν περιορίσει την επέκταση της θεραπείας της κατάθλιψης μπορούν να υπερκεραστούν και καινοτόμες, αποτελεσματικές παρεμβάσεις μπορούν να επεκταθούν και να ευδοκιμήσουν. Ένα σημαντικό και συναφές όχημα για την προαγωγή της θεραπείας είναι ο Νόμος Περί Προσιτής Υγειονομικής Φροντίδας (Affordable Care Act), ο οποίος έχει παράσχει σε πολλές φτωχές μητέρες πρόσβαση σε υγειονομική ασφάλιση για πρώτη φορά, απαιτεί ένα πακέτο επιδομάτων που περιλαμβάνει την ψυχική υγεία, στηρίζει την επικέντρωση και στην κατάθλιψη με άλλους τρόπους (όπως μέσω δεικτών ποιότητας και δωρεάν κάλυψη για την πρόληψη και διαγνωστικές εξετάσεις), και ενθαρρύνει την συνεκτική φροντίδα με τρόπους που στηρίζουν τις φτωχές οικογένειες. [26].
Αυτές οι αλλαγές στην υγειονομική φροντίδα στοχεύουν στη διάρρηξη ορισμένων εκ των σημαντικότερων διαχρονικών εμποδίων που παρεμπόδιζαν την θεραπεία της κατάθλιψης για φτωχές μητέρες. Αυτά συμπεριλαμβάνουν το υψηλό κόστος θεραπείας, σύνθετους και αντι-παραγωγικούς κανόνες επιστροφών εξόδων, η χαμηλή ποιότητα θεραπείας, και η κατάτμηση μεταξύ της πρωτοβάθμιας φροντίδας και των μονάδων παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας. [27]
Δοθέντων των αυξανόμενων ευρημάτων που συσχετίζουν τα περιβάλλοντα πρώιμης ανάπτυξης των φτωχών παιδιών με μακρόχρονες συνέπειες, οι σχεδιαστές των προγραμμάτων που στοχεύουν στην πρώιμη παιδική ηλικία και προγραμμάτων κατά της φτώχειας ξεκινούν να διερευνούν τρόπους για την χρήση αυτών των μεταρρυθμίσεων των συστημάτων υγείας για την επίτευξη αλλαγών.
Πηγή: Stephanie Schmit, Olivia Golden, and William Beardslee, Maternal Depression: Why It Matters to an Anti-Poverty Agenda for Parents and Children, CLASP, March 2014.
——————————————————————————
Αρθρογραφία / Βιβλιογραφία
[1] Veriker, Tracy, Jennifer Macomber, and Olivia Golden. “Infants of Depressed Mothers Living in Poverty: Opportunities to Identify and Serve.” The Urban Institute, 2010.
[2] National Research Council and Institute of Medicine (NRC/IOM). Depression in Parents, Parenting, and Children: Opportunities to Improve Identification, Treatment, and Prevention. 2009.
[3] McDaniel, Marla, and Christopher Lowenstein. “Depression in Low-Income Mothers of Young Children: Are They Getting the Treatment They Need?” The Urban Institute, 2013.
[4] Center on the Developing Child at Harvard University. “Maternal Depression Can Undermine the Development of Young Children.” Working Paper 8. 2009.
[5] Ibid.
[6] NRC/IOM. Depression in Parents, Parenting, and Children. 2009.
[7] Miranda, Jeanne, Joyce Y. Chung, Bonnie L. Green, et al. “Treating Depression in Predominantly Low-Income Young Minority Women: A Randomized Controlled Trial.” Journal of the American Medical Association 290, no. 1 (2003): 57– 65.
[8] Weissman, Myrna, Daniel Pilowsky, Priya Wickramaratne, et al. “Remissions in Maternal Depression and Child Psychopathology: A STAR*D-Child Report.” Journal of the American Medical Association 295, no. 12 (2006): 1389–98.
[9] Center on the Developing Child at Harvard University. “Maternal Depression Can; NRC/IOM, Depression in Parents, Parenting, and Children.
[10] Wickramaratne, Priya, Marc Gameroff, Daniel Pilowsky, et al. “Children of Depressed Mothers 1 Year After Remission of Maternal Depression: Findings From the STAR*D-Child Study.” The American Journal of Psychiatry 168, no. 6 (2011): 593-602.
[11] Ammerman, Robert, Frank Putnam, Nicole Bosse, Angelique Teeters, and Judith Van Ginkel. “Maternal Depression in Home Visiting: A Systematic Review.” Aggression and Violent Behavior 15, no. 3 (2010): 191–200.
[12] Ammerman, Robert, Frank Putnam, Mekibib Altaye, Jack Stevens, Angelique Teeters, and Judith Van Ginkel. “A Clinical Trial of In Home CBT for Depressed Mothers in Home Visitation.” Behavior Therapy 44, no. 3 (2013): 359–72.
[13] Beeber, Linda, Todd Schwartz, Diane Holditch-Davis, Regina Canuso, Virginia Lewis, and Helen Wilde Hall. “Parenting Enhancement, Interpersonal Psychotherapy to Reduce Depression in Low-income Mothers of Infants and Toddlers: a Randomized Trial.” Nursing Research 62, no. 2 (2013): 82–90.
[14] Sontag-Padilla, Lisa, Dana Schultz, Kerry Reynolds, Susan L. Lovejoy and Ray Firth. “Maternal Depression: Implications for Systems Serving Mother and Child.” RAND Corporation, 2013; Lépine, Jean Pierre and Mike Briley. “The Increasing Burden of Depression.” Neuropsychiatric Disease and Treatment 7, no. 1 (2011): 3–7; NRC/IOM, Depression in Parents, Parenting, and Children. 2009; Kessler, Ronald, Hagop Akiskal, Minnie Ames, et al. “Prevalence and Effects of Mood Disorders on Work Performance in a Nationally Representative Sample of U.S. Workers.” American Journal of Psychiatry 163, no.9 (2006): 1561–86; Wang, Phillip, Amanda Patrick, Jeffery Avorn, et al. “The Costs and Benefits of Enhanced Depression Care to Employers.” Archives of General Psychiatry 63, no. 12 (2006): 1345–53.
[15] Administration on Children Youth and Families (ACF). “Making a Difference in the Lives of Children and Families: The Impacts of Early Head Start Programs on Infants and Toddlers and Their Families,” U.S. Department of Health and Human Services, 2002.
[16] Golden, Olivia, Pamela Loprest, and Gregory Mills. “Economic Security for Extremely Vulnerable Families:Themes and Options for Workforce Development and Asset Strategies.” The Urban Institute, 2013.
[17] NRC/IOM, Depression in Parents, Parenting, and Children. 2009; Rost, Kathryn, Jeffery Smith, and Miriam Dickinson. “The Effect of Improving Primary Care Depression Management on Employee Absenteeism and Productivity. A Randomized Trial.” Medical Care 42, no. 12 (2004): 1202-10; Schoenbaum, Michael, Jurgen Unutzer, Daniel McCaffrey, Naihua Duan, Cathy Sherbourne, and Kenneth Wells. “The Effects of Primary Care Depression Treatment on Patients’ Clinical Status and Employment.” Health Services Research 37, no. 5 (2002): 1145–58; Wang, Phillip, Amanda Patrick, Jeffery Avorn, et al. “The Costs and Benefits of Enhanced Depression Care to Employers.” (2006): 1345–53.
[18] Golden, Olivia, Pamela Loprest, and Gregory Mills. “Economic Security for Extremely Vulnerable”, 2013.
[19] Center on the Developing Child at Harvard University. “Maternal Depression Can”. 2009
[20] Veriker. “Infants of Depressed Mothers Living in Poverty.” 2010.
[21] Bassuk, Ellen and William Beardslee. “Depression in Homeless Mothers: Addressing an Unrecognized Public Health Issue.” American Journal of Orthopsychiatry, 84, no. 1 (2014): 73-81.
[22] McDaniel. “Depression in Low-Income Mothers of Young Children.” 2013.
[23] Loprest, Pamela. “Disconnected Families and TANF.” The Urban Institute. 2012; Golden, Olivia, Marla McDaniel, Pamela Loprest, and Alexandra Stanczyk, “Disconnected Mothers and the Wellbeing of Children: A Research Report.” The Urban Institute, 2013.
[24] Turney, Kristin. “Prevalence and Correlates of stability and change in maternal depression: Evidence from the Fragile Families and Child Wellbeing Study.” PloS ONE 7, no. 9 (2012): e45709.
[25] Ammerman, Robert, Frank Putnam, Nicole Bosse, Angelique Teeters, and Judith Van Ginkel. “Maternal Depression in Home Visiting: A Systematic Review.” Aggression and Violent Behavior 15, no. 3 (2010): 191–200.
[26] Howell, Embry, Olivia Golden, and William Beardslee. “Emerging Opportunities for Addressing Maternal Depression under Medicaid.” The Urban Institute, 2013.
[27] Ibid.
